j~nAnamayasya bhAvasyAbhAvAdAtmAna.n na jAnAti . yastvAtmAna.n na jAnAti so.anAtmAnamapi na jAnAti, svarUpapararUpasattAsattAbhyAmekasya vastuno nishchIyamAnatvAt . tato ya AtmAnAtmAnau na jAnAti sa jIvAjIvau na jAnAti . yastu jIvAjIvau na jAnAti sa samyagdR^iShTirev na bhavati . tato rAgI j~nAnAbhAvAnna bhavati samyagdR^iShTiH . shrutakevalI jaisA ho tathApi vah j~nAnamay bhAvake abhAvake kAraN AtmAko nahI.n jAnatA aur jo AtmAko nahI.n jAnatA vah anAtmAko bhI nahI.n jAnatA, kyo.nki svarUpase sattA aur pararUpase asattA — in dono.nke dvArA ek vastukA nishchay hotA hai; (jise anAtmAkA – rAgakA – nishchay huA ho use anAtmA aur AtmA — dono.nkA nishchay honA chAhiye .) isaprakAr jo AtmA aur anAtmAko nahI.n jAnatA vah jIv aur ajIvako nahI.n jAnatA; tathA jo jIv aur ajIvako nahI.n jAnatA vah samyagdR^iShTi hI nahI.n hai, isaliye rAgI (jIv) j~nAnake abhAvake kAraN samyagdR^iShTi nahI.n hotA .
bhAvArtha : — yahA.N ‘rAg’ shabdase aj~nAnamay rAgadveShamoh kahe gaye hai.n . aur ‘aj~nAnamay’ kahanese mithyAtva-anantAnuba.ndhIse hue rAgAdik samajhanA chAhiye, mithyAtvake binA chAritramohake udayakA rAg nahI.n lenA chAhiye; kyo.nki aviratasamyagdR^iShTi ityAdiko chAritramohake uday sambandhI jo rAg hai so j~nAnasahit hai; samyagdR^iShTi us rAgako karmodayase utpanna huA rog jAnatA hai aur use miTAnA hI chAhatA hai; use us rAgake prati rAg nahI.n hai . aur samyagdR^iShTike rAgakA leshamAtra sadbhAv nahI.n hai aisA kahA hai so isakA kAraN isaprakAr hai : — samyagdR^iShTike ashubh rAg to atyanta gauN hai aur jo shubh rAg hotA hai se vah use ki.nchitmAtra bhI bhalA (achChA) nahI.n samajhatA — usake prati leshamAtra rAg nahI.n karatA; aur nishchayase to usake rAgakA svAmitva hI nahI.n hai . isaliye usake leshamAtra rAg nahI.n hai .
yadi koI jIv rAgako bhalA jAnakar usake prati leshamAtra rAg kare to — vah bhale hI sarva shAstro.nko pa.Dh.h.h chukA ho, muni ho, vyavahArachAritrakA pAlan karatA ho tathApi — yah samajhanA chAhiye ki usane apane AtmAke paramArthasvarUpako nahI.n jAnA, karmodayajanit rAgako hI achChA mAn rakkhA hai, tathA usIse apanA mokSha mAnA hai . isaprakAr apane aur parake paramArtha svarUpako na jAnanese jIv-ajIvake paramArtha svarUpako nahI.n jAnatA . aur jahA.N jIv tathA ajIv — in do padArtho.nko hI nahI.n jAnatA vahA.N samyagdR^iShTi kaisA ? tAtparya yah hai ki rAgI jIv samyagdR^iShTi nahI.n ho sakatA ..201-202..
ab isI arthakA kalasharUp kAvya kahate hai.n, jis kAvyake dvArA AchAryadev
316