ath prathamat ev svabhAvabhAvabhUtatayA dhruvatvamavala.nbamAnAmanAdibhAvAntaraparaparivR^itti- vishrA.ntivashenAchalatvamupagatAmakhilopamAnavilakShaNAdbhutamAhAtmyatvenAvidyamAnaupamyAmapavargasa.nj~nikA.n gatimApannAn bhagavataH sarvasiddhAn siddhatven sAdhyasyAtmanaH pratichChandasthAnIyAn bhAvadravyastavAbhyA.n svAtmani parAtmani cha nidhAyAnAdinidhanashrutaprakAshitatven nikhilArthasArthasAkShAtkArikevalipraNIt- tven shrutakevalibhiH svayamanubhavadbhirabhihitatven cha pramANatAmupagatasyAsya samayaprakAshak sya prAbhR^itA- hvayasyArhatpravachanAvayavasya svaparayoranAdimohaprahANAy bhAvavAchA dravyavAchA cha paribhAShaNamupakramyate .
TIkA : — yahA.N (sa.nskR^it TIkAme.n) ‘ath’ shabda ma.ngalake arthako sUchit karatA hai . gra.nthake prAra.nbhame.n sarva siddho.nko bhAv-dravyastutise apane AtmAme.n tathA parake AtmAme.n sthApit karake is samay nAmak prAbhR^itakA bhAvavachan aur dravyavachanase paribhAShaN (vyAkhyAn) prArambha karate hai.n — is prakAr shrI kundakundAchAryadev kahate hai.n . ve siddha bhagavAn, siddhatvake kAraN, sAdhya jo AtmA usake pratichChandake sthAn par hai.n, — jinake svarUpakA sa.nsArI bhavyajIv chi.ntavan karake, unake samAn apane svarUpako dhyAkar, unhI.n ke samAn ho jAte hai.n aur chAro.n gatiyo.nse vilakShaN pa.nchamagati – mokShako prApta karate hai.n . vah pa.nchamagati svabhAvasvarUp hai, isalie dhruvatvakA avalamban karatI hai . chAro.n gatiyA.N paranimittase hotI hai.n, isalie dhruv nahI.n kintu vinashvar hai.n . ‘dhruv’ visheShaNase pa.nchamagatime.n is vinashvaratAkA vyavachChed ho gayA . aur vah gati anAdikAlase parabhAvo.nke nimittase honevAle parame.n bhramaN, usakI vishrA.nti (abhAv)ke vash achalatAko prApta hai . is visheShaNase, chAro.n gatiyo.nme.n par nimittase jo bhramaN hotA hai, usakA pa.nchamagatime.n vyavachChed ho gayA . aur vah jagatme.n jo samasta upamAyogya padArtha hai.n unase vilakShaN — adbhut mahimAvAlI hai, isalie use kisIkI upamA nahI.n mil sakatI . is visheShaNase chAro.n gatiyo.nme.n jo paraspar katha.nchit samAnatA pAI jAtI hai, usakA pa.nchamagatime.n nirAkaraN ho gayA . aur us gatikA nAm apavarga hai . dharma, artha aur kAm — trivarga kahalAte hai.n; mokShagati is vargame.n nahI.n hai, isalie use apavarga kahI hai . — aisI pa.nchamagatiko siddha bhagavAn prApta hue hai.n . unhe.n apane tathA parake AtmAme.n sthApit karake, samayakA (sarva padArtho.nkA athavA jIv padArthakA) prakAshak jo prAbhR^it nAmak arhatpravachanakA avayav hai usakA, anAdikAlase utpanna hue apane aur parake mohakA nAsh karaneke lie paribhAShaN karatA hU.N . vah arhatpravachanakA avayav anAdinidhan paramAgam shabdabrahmase prakAshit honese, sarva padArtho.nke samUhako sAkShAt karanevAle kevalI bhagavAn sarvaj~nadev dvArA praNIt honese aur kevaliyo.nke nikaTavartI sAkShAt sunanevAle tathA svaya.n anubhav karanevAle shrutakevalI gaNadharadevo.nke dvArA kathit honese pramANatAko prApta hai . yah anya vAdiyo.nke AgamakI bhA.Nti Chadmastha (alpaj~nAniyo.n)kI kalpanA mAtra nahI.n hai ki jisakA apramAN ho .
bhAvArtha : — gAthAsUtrame.n AchAryadevane ‘vakShyAmi’ kahA hai, usakA artha TIkAkArane ‘vach
6