paradravyaparihAreN shuddhasyAtmanaH siddhiH sAdhana.n vA rAdhaH . apagato rAdho yasya chetayituH so.aparAdhaH . athavA apagato rAdho yasya bhAvasya so.aparAdhaH, ten sah yashchetayitA vartate sa sAparAdhaH . sa tu paradravyagrahaNasadbhAven shuddhAtmasiddhayabhAvAdbandhasha.nkAsambhave sati svayamashuddhatvAdanArAdhak ev syAt . yastu niraparAdhaH sa samagraparadravyaparihAreN shuddhAtmasiddhisadbhAvAdbandhasha.nkAyA asambhave sati upayogaikalakShaNashuddha Atmaik evAhamiti
gAthArtha : — [sa.nsiddhirAdhasiddham ] sa.nsiddhi, 1rAdh, siddha, [sAdhitam ArAdhita.n cha ] sAdhit aur ArAdhit — [ekArtham ] ye ekArthavAchI shabda hai.n; [yaH khalu chetayitA ] jo AtmA [apagatarAdhaH ] ‘apagatarAdh’ arthAt rAdhase rahit hai, [saH ] vah AtmA [aparAdhaH ] aparAdh [bhavati ] hai .
[punaH ] aur [yaH chetayitA ] jo AtmA [niraparAdhaH ] niraparAdh hai [saH tu ] vah [nishsha~N.hkitaH bhavati ] niHsha.nk hotA hai; [aham iti jAnan ] ‘jo shuddha AtmA hai so hI mai.n hU.N ’ aisA jAnatA huA [ArAdhanayA ] ArAdhanAse [nitya.n vartate ] sadA vartatA hai .
TIkA : — paradravyake parihArase shuddha AtmAkI siddhi athavA sAdhan so rAdh hai . jo AtmA ‘apagatarAdh’ arthAt rAdh rahit ho vah AtmA aparAdh hai . athavA (dUsarA samAsavigrah isaprakAr hai :) jo bhAv rAdh rahit ho vah bhAv aparAdh hai; us aparAdhase yukta jo AtmA vartatA ho vah AtmA sAparAdh hai . vah AtmA, paradravyake grahaNake sadbhAv dvArA shuddha AtmAkI siddhike abhAvake kAraN bandhakI sha.nkA hotI hai, isaliye svaya.n ashuddha honese, anArAdhak hI hai . aur jo AtmA niraparAdh hai vah, samagra paradravyake parihArase shuddha AtmAkI siddhike sadbhAvake kAraN bandhakI sha.nkA nahI.n hotI, isaliye ‘upayog hI jisakA ek lakShaN hai aisA ek shuddha AtmA hI mai.n hU.N’ isaprakAr nishchay karatA huA shuddha AtmAkI siddhi
1rAdh = ArAdhanA; prasannatA; kR^ipA; siddhi; pUrNatA; siddhi karanA; pUrNa karanA .