j~nAnAdanyatredamahamiti chetanam aj~nAnachetanA . sA dvidhA — karmachetanA karmaphalachetanA cha . tatra j~nAnAdanyatredamaha.n karomIti chetana.n karmachetanA; j~nAnAdanyatreda.n vedaye.ahamiti chetana.n karmaphalachetanA . sA tu samastApi sa.nsArabIja.n; sa.nsArabIjasyAShTavidhakarmaNo bIjatvAt . tato mokShArthinA puruSheNAj~nAnachetanApralayAy sakalakarmasa.nnyAsabhAvanA.n sakalakarmaphalasa.nnyAsabhAvanA.n cha nATayitvA svabhAvabhUtA bhagavatI j~nAnachetanaivaikA nityamev nATayitavyA .
tatra tAvatsakalakarmasa.nnyAsabhAvanA.n nATayati —
TIkA : — j~nAnase anyame.n (-j~nAnake sivA anya bhAvo.nme.n) aisA chetanA (-anubhav karanA) ki ‘yah mai.n hU.N,’ so aj~nAnachetanA hai. vah do prakArakI hai — karmachetanA aur karmaphalachetanA. usame.n, j~nAnase anyame.n (arthAt j~nAnake sivA anya bhAvo.nme.n) aisA chetanA ki ‘isako mai.n karatA hU.N’, vah karmachetanA hai; aur j~nAnase anyame.n aisA chetanA ki ‘ise mai.n bhogatA hU.N’, vah karmaphalachetanA hai. (isaprakAr aj~nAnachetanA do prakArase hai.) vah samasta aj~nAnachetanA sa.nsArakA bIj hai; kyo.nki sa.nsArake bIj jo ATh prakArake (j~nAnAvaraNAdi) karma, unakA bIj vah aj~nAnachetanA hai (arthAt usase karmokA bandha hotA hai). isaliye mokShArthI puruShako aj~nAnachetanAkA pralay karaneke liye sakal karmoke sa.nnyAs ( – tyAg)kI bhAvanAko tathA sakal karmaphalake sa.nnyAsakI bhAvanAko nachAkar, svabhAvabhUt aisI bhagavatI j~nAnachetanAko hI ekako sadaiv nachAnA chAhie..387 se 389..
isame.n pahale, sakal karmo.nke sa.nnyAsakI bhAvanAko nachAte hai.n : —
(vahA.N pratham, kAvya kahate hai.n : — )
shlokArtha : — [trikAlaviShaya.n ] trikAlake (arthAt atIt, vartamAn aur anAgat kAl sa.nba.ndhI) [sarva karma ] samasta karmako [kR^it-kArit-anumananaiH ] kR^it-kArit-anumodanAse aur — [manaH-vachan-kAyaiH ] man-vachan-kAyase [parihR^itya ] tyAg karake [parama.n naiShkarmyam avalambe ] mai.n param naiShkarmyakA ( – utkR^iShTa niShkarma avasthAkA) avalamban karatA hU.N. (isaprakAr, samasta karmo.nkA tyAg karanevAlA j~nAnI pratij~nA karatA hai.)..225..
(ab, TIkAme.n pratham, pratikramaN-kalpa arthAt pratikramaNakI vidhi kahate hai.n : — )
(pratikramaN karanevAlA kahatA hai ki : — )
538