ଭଗଵାନ୍ ଶ୍ରୀ କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵପ୍ରଣୀତ ଯହ ‘ସମଯପ୍ରାଭୃତ’ ଅଥଵା ‘ସମଯସାର’ ନାମକା ଶାସ୍ତ୍ର ‘ଦ୍ଵିତୀଯ ଶ୍ରୁତସ୍କଂଧ’କା ସର୍ଵୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଆଗମ ହୈ.
‘ଦ୍ଵିତୀଯ ଶ୍ରୁତସ୍କଂଧ’କୀ ଉତ୍ପତ୍ତି କିସ ପ୍ରକାର ହୁଈ, ଯହ ପହଲେ ହମ ପଟ୍ଟାଵଲିଓଂକେ ଆଧାରସେ ସଂକ୍ଷେପମେଂ ଦେଖ ଲେଵେଂ.
ଆଜ ସେ ୨୪୬୬ ଵର୍ଷ ପହଲେ ଇସ ଭରତକ୍ଷେତ୍ରକୀ ପୁଣ୍ଯ-ଭୂମିମେଂ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗକା ପ୍ରକାଶ କରନେକେ ଲିଯେ ଜଗତ୍ପୂଜ୍ଯ ପରମ ଭଟ୍ଟାରକ ଭଗଵାନ୍ ଶ୍ରୀ ମହାଵୀରସ୍ଵାମୀ ଅପନୀ ସାତିଶଯ ଦିଵ୍ଯଧ୍ଵନି ଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥୋଂକା ସ୍ଵରୂପ ପ୍ରଗଟ କର ରହେ ଥେ. ଉନକେ ନିର୍ଵାଣକେ ପଶ୍ଚାତ୍ ପାଂଚ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୁଏ, ଉନମେଂସେ ଅନ୍ତିମ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ଶ୍ରୀ ଭଦ୍ରବାହୁସ୍ଵାମୀ ହୁଏ. ଵହାଁ ତକ ତୋ ଦ୍ଵାଦଶାଂଗଶାସ୍ତ୍ରକେ ପ୍ରରୂପଣସେ ଵ୍ଯଵହାରନିଶ୍ଚଯାତ୍ମକ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଯଥାର୍ଥ ପ୍ରଵର୍ତତା ରହା. ତତ୍ପଶ୍ଚାତ୍ କାଲଦୋଷସେ କ୍ରମକ୍ରମସେ ଅଂଗାୋଂକେ ଜ୍ଞାନକୀ ଵ୍ଯୁଚ୍ଛିତ୍ତି ହୋତୀ ଗଈ. ଇସପ୍ରକାର ଅପାର ଜ୍ଞାନସିଂଧୁକା ବହୁ ଭାଗ ଵିଚ୍ଛେଦ ହୋ ଜାନେକେ ପଶ୍ଚାତ୍ ଦୂସରେ ଭଦ୍ରବାହୁସ୍ଵାମୀ ଆଚାର୍ଯକୀ ପରିପାଟୀମେଂ ଦୋ ମହା ସମର୍ଥ ମୁନି ହୁଏ — ଏକକା ନାମ ଶ୍ରୀ ଧରସେନ ଆଚାର୍ଯ ତଥା ଦୂସରୋଂକା ନାମ ଶ୍ରୀ ଗୁଣଧର ଆଚାର୍ଯ ଥା. ଉନସେ ମିଲେ ହୁଏ ଜ୍ଞାନକେ ଦ୍ଵାରା ଉନକୀ ପରମ୍ପରାମେଂ ହୋନେଵାଲେ ଆଚାର୍ଯୋଂନେ ଶାସ୍ତ୍ରୋଂକୀ ରଚନାଏଁ କୀ ଔର ଶ୍ରୀ ଵୀରଭଗଵାନକେ ଉପଦେଶକା ପ୍ରଵାହ ପ୍ରଵାହିତ ରଖା.
ଶ୍ରୀ ଧରସେନ ଆଚାର୍ଯକୋ ଅଗ୍ରାଯଣୀପୂର୍ଵକେ ପାଁଚଵେଁ ‘ଵସ୍ତୁ’ ଅଧିକାରକେ ମହାକର୍ମପ୍ରକୃତି ନାମକ ଚୌଥେ ପ୍ରାଭୃତକା ଜ୍ଞାନ ଥା. ଉସ ଜ୍ଞାନାମୃତମେଂସେ ଅନୁକ୍ରମସେ ଉନକେ ପୀଛେକେ ଆଚାର୍ଯୋଂ ଦ୍ଵାରା ଷ୍ଟଖଂଡାଗମ ତଥା ଉସକୀ ଧଵଲା-ଟୀକା, ଗୋମ୍ମ୍ଟସାର, ଲବ୍ଧିସାର, କ୍ଷପଣାସାର ଆଦି ଶାସ୍ତ୍ରୋଂକୀ ରଚନା ହୁଈ. ଇସପ୍ରକାର ପ୍ରଥମ ଶ୍ରୁତସ୍କଂଧକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୈ. ଉସମେଂ ଜୀଵ ଔର କର୍ମକେ ସଂଯୋଗସେ ହୁଏ ଆତ୍ମାକୀ ସଂସାର-ପର୍ଯାଯକା — ଗୁଣସ୍ଥାନ, ମାର୍ଗଣାସ୍ଥାନ ଆଦିକା — ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଵର୍ଣନ ହୈ, ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯକୋ ପ୍ରଧାନ କରକେ କଥନ ହୈ. ଇସ ନଯକୋ ଅଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ଭୀ କହତେ ହୈଂ ଔର ଅଧ୍ଯାତ୍ମଭାଷାସେ ଅଶୁଦ୍ଧ-ନିଶ୍ଚଯନଯ ଅଥଵା ଵ୍ଯଵହାର କହତେ ହୈଂ.
ଶ୍ରୀ ଗୁଣଧର ଆଚାର୍ଯକୋ ଜ୍ଞାନପ୍ରଵାଦପୂର୍ଵକୀ ଦସଵୀଂ ‘ଵସ୍ତୁ’କେ ତୃତୀଯ ପ୍ରାଭୃତକା ଜ୍ଞାନ ଥା. ଉସ ଜ୍ଞାନମେଂସେ ଉନକେ ପୀଛେକେ ଆଚାର୍ଯୋଂନେ ଅନୁକ୍ରମସେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ରଚେ. ଇସପ୍ରକାର ସର୍ଵଜ୍ଞ ଭଗଵାନ୍ ମହାଵୀରସେ ପ୍ରଵାହିତ ହୋତା ହୁଵା ଜ୍ଞାନ, ଆଚାର୍ଯୋଂକୀ ପରମ୍ପରାସେ ଭଗଵାନ୍ ଶ୍ରୀ କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଆ. ଉନ୍ହୋଂନେ