அமூநி ஹி தர்மாதர்மாகாஶகாலபுத்கலஜீவாந்தராணி ஸ்வரஸவிஜ்ரும்பிதாநிவாரிதப்ரஸரவிஶ்வ- கஸ்மரப்ரசண்டசிந்மாத்ரஶக்திகவலிததயாத்யந்தமந்தர்மக்நாநீவாத்மநி ப்ரகாஶமாநாநி டஂகோத்கீர்ணைகஜ்ஞாயக- ஸ்வபாவத்வேந தத்த்வதோந்தஸ்தத்த்வஸ்ய தததிரிக்தஸ்வபாவதயா தத்த்வதோ பஹிஸ்தத்த்வரூபதாஂ பரித்யக்தும- ஶக்யத்வாந்ந நாம மம ஸந்தி . கிஂசைதத்ஸ்வயமேவ ச நித்யமேவோபயுக்தஸ்தத்த்வத ஏவைகமநாகுலமாத்மாநஂ கலயந் பகவாநாத்மைவாவபுத்யதே யத்கிலாஹஂ கல்வேகஃ ததஃ ஸஂவேத்யஸஂவேதகபாவமாத்ரோபஜாதேதரேதர- ஸஂவலநேபி பரிஸ்பு டஸ்வதமாநஸ்வபாவபேததயா தர்மாதர்மாகாஶகாலபுத்கலஜீவாந்தராணி ப்ரதி
௧காதார்த : — [புத்யதே ] யஹ ஜாநே கி [தர்மாதிஃ ] ‘யஹ தர்ம ஆதி த்ரவ்ய [மம நாஸ்தி ] மேரே குச பீ நஹீஂ லகதே, [ஏகஃ உபயோகஃ ஏவ ] ஏக உபயோக ஹீ [அஹம் ] மைஂ ஹூ — [தஂ ] ஐஸா ஜாநநேகோ [ஸமயஸ்ய விஜ்ஞாயகாஃ ] ஸித்தாந்தகே அதவா ஸ்வபரகே ஸ்வரூபரூப ஸமயகே ஜாநநேவாலே [தர்மநிர்மமத்வஂ ] தர்மத்ரவ்யகே ப்ரதி நிர்மமத்வ [ப்ருவந்தி ] கஹதே ஹைஂ .
டீகா : — அபநே நிஜரஸஸே ஜோ ப்ரகட ஹுஈ ஹை, ஜிஸகா விஸ்தார அநிவார ஹை ததா ஸமஸ்த பதார்தோஂகோ க்ரஸித கரநேகா ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸீ ப்ரசண்ட சிந்மாத்ர ஶக்திகே த்வாரா க்ராஸீபூத கியே ஜாநேஸே, மாநோ அத்யந்த அந்தர்மக்ந ஹோ ரஹே ஹோஂ — ஜ்ஞாநமேஂ ததாகார ஹோகர டூப ரஹே ஹோஂ இஸப்ரகார ஆத்மாமேஂ ப்ரகாஶமாந யஹ தர்ம, அதர்ம, ஆகாஶ, கால, புத்கல ஔர அந்ய ஜீவ — யே ஸமஸ்த பரத்ரவ்ய மேரே ஸம்பந்தீ நஹீஂ ஹைஂ; க்யோஂகி டஂகோத்கீர்ண ஏக ஜ்ஞாயகஸ்வபாவத்வஸே பரமார்ததஃ அந்தரங்கதத்த்வ தோ மைஂ ஹூ ஔர வே பரத்ரவ்ய மேரே ஸ்வபாவஸே பிந்ந ஸ்வபாவவாலே ஹோநேஸே பரமார்ததஃ பாஹ்யதத்த்வரூபதாகோ சோநேகே லியே அஸமர்த ஹைஂ (க்யோஂகி வே அபநே ஸ்வபாவகா அபாவ கரகே ஜ்ஞாநமேஂ ப்ரவிஷ்ட நஹீஂ ஹோதே) . ஔர யஹா ஸ்வயமேவ, (சைதந்யமேஂ) நித்ய உபயுக்த ஔர பரமார்தஸே ஏக, அநாகுல ஆத்மாகா அநுபவ கரதா ஹுஆ பகவாந ஆத்மா ஹீ ஜாநதா ஹை கி — மைஂ ப்ரகட நிஶ்சயஸே ஏக ஹீ ஹூ இஸலிஏ, ஜ்ஞேயஜ்ஞாயகபாவமாத்ரஸே உத்பந்ந பரத்ரவ்யோஂகே ஸாத பரஸ்பர மிலந ஹோநே பர பீ, ப்ரகட ஸ்வாதமேஂ ஆநேவாலே ஸ்வபாவகே பேதகே காரண தர்ம, அதர்ம, ஆகாஶ, கால, புத்கல ஔர அந்ய ஜீவோஂகே ப்ரதி மைஂ நிர்மம ஹூ; க்யோஂகி ஸதா ஹீ அபநே ஏகத்வமேஂ ப்ராப்த ஹோநேஸே ஸமய (ஆத்மபதார்த அதவா ப்ரத்யேக பதார்த) ஜ்யோஂ கா த்யோஂ ஹீ ஸ்தித ரஹதா ஹை; (அபநே ஸ்வபாவகோ கோஈ நஹீஂ சோதா) . இஸப்ரகார ஜ்ஞேயபாவோஂஸே பேதஜ்ஞாந ஹுஆ ..௩௭..
௮௦
௧இஸ காதாகா அர்த ஐஸா பீ ஹோதா ஹை : — ‘தர்ம ஆதி த்ரவ்ய மேரே நஹீஂ ஹைஂ, மைஂ ஏக ஹூ’ ஐஸா உபயோக ஹீ ஜாநே, உஸ உபயோககோ ஸமயகே ஜாநநேவாலே தர்ம ப்ரதி நிர்மம கஹதே ஹைஂ .