ப்ரோந்மக்ந ஏஷ பகவாநவபோதஸிந்துஃ ..௩௨..
உஸகா ஸ்வரூப திகாஈ நஹீஂ தேதா தா; அப விப்ரம தூர ஹோ ஜாநேஸே யதாஸ்வரூப (ஜ்யோஂகா த்யோஂ ஸ்வரூப) ப்ரகட ஹோ கயா; இஸலிஏ ‘அப உஸகே வீதராக விஜ்ஞாநரூப ஶாந்தரஸமேஂ ஏக ஹீ ஸாத ஸர்வ லோக மக்ந ஹோஓ’ இஸப்ரகார ஆசார்யதேவநே ப்ரேரணா கீ ஹை . அதவா இஸகா அர்த யஹ பீ ஹை கி ஜப ஆத்மாகா அஜ்ஞாந தூர ஹோதா ஹை தப கேவலஜ்ஞாந ப்ரகட ஹோதா ஹை ஔர கேவலஜ்ஞாந ப்ரகட ஹோநே பர ஸமஸ்த லோகமேஂ ரஹநேவாலே பதார்த ஏக ஹீ ஸமய ஜ்ஞாநமேஂ ஜலகதே ஹைஂ உஸே ஸமஸ்த லோக தேகோ .௩௨.
இஸப்ரகார இஸ ஸமயப்ராப்ருதக்ரந்தகீ ஆத்மக்யாதி நாமக டீகாமேஂ டீகாகாரநே பூர்வரங்கஸ்தல கஹா .
யஹா டீகாகாரகா யஹ ஆஶய ஹை கி இஸ க்ரந்தகோ அலங்காரஸே நாடகரூபமேஂ வர்ணந கியா ஹை . நாடகமேஂ பஹலே ரங்கபூமி ரசீ ஜாதீ ஹை . வஹா தேகநேவாலே நாயக ததா ஸபா ஹோதீ ஹை ஔர ந்ருத்ய (நாடய, நாடக) கரநேவாலே ஹோதே ஹைஂ ஜோ விவித ப்ரகாரகே ஸ்வாஂக ரசதே ஹைஂ ததா ஶ்ர்ருங்காராதிக ஆட ரஸோஂகா ரூப திகலாதே ஹைஂ . வஹா ஶ்ர்ருஂகார, ஹாஸ்ய, ரௌத்ர, கருணா, வீர, பயாநக, பீபத்ஸ ஔர அத்புத — யஹ ஆட ரஸ லௌகிக ரஸ ஹைஂ; நாடகமேஂ இந்ஹீஂகா அதிகார ஹை . நவவா ஶாந்தரஸ ஹை ஜோ கி அலௌகிக ஹை; ந்ருத்யமேஂ உஸகா அதிகார நஹீஂ ஹை . இந ரஸோஂகே ஸ்தாயீ பாவ, ஸாத்த்விக பாவ, அநுபாவீ பாவ, வ்யபிசாரீ பாவ ஔர உநகீ த்ருஷ்டி ஆதிகா வர்ணந ரஸக்ரந்தோஂமேஂ ஹை வஹாஸே ஜாந லேநா . ஸாமாந்யதயா ரஸகா யஹ ஸ்வரூப ஹை கி ஜ்ஞாநமேஂ ஜோ ஜ்ஞேய ஆயா உஸமேஂ ஜ்ஞாந ததாகார ஹோ ஜாய, உஸமேஂ புருஷகா பாவ லீந ஹோ ஜாய ஔர அந்ய ஜ்ஞேயகீ இச்சா நஹீஂ ரஹே ஸோ ரஸ ஹை . உந ஆட ரஸோஂகா ரூப ந்ருத்யமேஂ ந்ருத்யகார பதலாதே ஹைஂ; ஔர உநகா வர்ணந கரதே ஹுஏ கவீஶ்வர ஜப அந்ய ரஸகோ அந்ய ரஸகே ஸமாந கர பீ வர்ணந கரதே ஹைஂ தப அந்ய ரஸகா அந்ய ரஸ அங்கபூத ஹோநேஸே ததா அந்யபாவ ரஸோஂகா அங்க ஹோநேஸே, ரஸவத் ஆதி அலங்காரஸே உஸே ந்ருத்யரூபமேஂ வர்ணந கியா ஜாதா ஹை .
யஹா பஹலே ரஂகபூமிஸ்தல கஹா . வஹா தேகநேவாலே தோ ஸம்யக்த்ருஷ்டி புருஷ ஹைஂ ஔர அந்ய மித்யாத்ருஷ்டி புருஷோஂகீ ஸபா ஹை, உநகோ திகலாதே ஹைஂ . ந்ருத்ய கரநேவாலே ஜீவ-அஜீவ பதார்த ஹைஂ ஔர தோநோஂகா ஏகபநா, கர்தாகர்மபநா ஆதி உநகே ஸ்வாஂக ஹைஂ . உநமேஂ வே பரஸ்பர அநேகரூப ஹோதே ஹைஂ, — ஆட ரஸரூப ஹோகர பரிணமந கரதே ஹைஂ, ஸோ வஹ ந்ருத்ய ஹை . வஹா ஸம்யக்த்ருஷ்டி தர்ஶக ஜீவ-அஜீவகே பிந்ந ஸ்வரூபகோ ஜாநதா ஹை; வஹ தோ இந ஸப ஸ்வாஂகோஂகோ கர்மக்ருத ஜாநகர ஶாந்த ரஸமேஂ ஹீ மக்ந ஹை ஔர மித்யாத்ருஷ்டி ஜீவ-அஜீவகா பேத நஹீஂ ஜாநதே, இஸலியே வே இந ஸ்வாஂகோஂகோ ஹீ யதார்த ஜாநகர உஸமேஂ லீந ஹோ ஜாதே ஹைஂ . உந்ஹேஂ ஸம்யக்த்ருஷ்டி யதார்த ஸ்வரூப பதலாகர, உநகா ப்ரம மிடாகர, உந்ஹேஂ
௮௪