14
vibhāvarūp chhe, upādhirūp chhe; tethī nijasvarūp vichāratān te, jīvanun svarūp nathī em kahevāy chhe. kevun chhe shuddhasvarūp? ‘‘यत्र अमी बद्धस्पृष्टभावादयः प्रतिष्ठां न हि विदधति’’ (यत्र) je shuddhātmasvarūpamān (अमी) vidyamān (बद्ध) ashuddha rāgādi bhāv, (स्पृष्ट) paraspar piṇḍarūp ekakṣhetrāvagāh ane (भावादयः) ādi shabdathī anyabhāv, aniyatabhāv, visheṣhabhāv ane sanyuktabhāv ityādi je vibhāvapariṇāmo chhe te samasta bhāvo shuddhasvarūpamān (प्रतिष्ठां) shobhā (न हि विदधति) nathī dhāraṇ karatā. nar, nārak, tiryañch ane devaparyāyarūp bhāvanun nām anyabhāv chhe; asaṅkhyāt pradeshasambandhī saṅkoch-vistārarūp pariṇamananun nām aniyatabhāv chhe; darshan, gnān ane chāritrarūp bhedakathananun nām visheṣhabhāv chhe; tathā rāgādi upādhi sahitanun nām sanyuktabhāv chhe. bhāvārtha ām chhe ke baddha, spr̥uṣhṭa, anya, aniyat, visheṣh ane sanyukta evā je chha vibhāv pariṇāmo chhe te samasta, sansār-avasthāyukta jīvanā chhe, shuddha jīvasvarūp anubhavatān jīvanā nathī. kevā chhe baddhaspr̥uṣhṭa ādi vibhāvabhāv?
topaṇ ‘‘उपरि तरन्तः’’ upar upar ja rahe chhe. bhāvārtha ām chhe ke jīvano gnānaguṇ trikāḷagochar chhe tevī rīte rāgādi vibhāvabhāv jīvavastumān trikāḷagochar nathī. joke sansār-avasthāmān vidyamān ja chhe topaṇ mokṣha- avasthāmān sarvathā nathī, tethī evo nishchay chhe ke rāgādi jīvasvarūp nathī. 11.
र्यद्यन्तः किल कोऽप्यहो कलयति व्याहत्य मोहं हठात् ।
नित्यं कर्मकलङ्कपङ्कविकलो देवः स्वयं शाश्वतः ।।१२।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘अयम् आत्मा व्यक्तः आस्ते’’ (अयम्) ām (आत्मा) chetanālakṣhaṇ jīv (व्यक्तः) sva-svabhāvarūp (आस्ते) thāy chhe. kevo thāy chhe? ‘‘नित्यं कर्मकलङ्कपङ्कविकलः’’ (नित्यं) trikāḷagochar (कर्म) ashuddhapaṇārūp (कलङ्कपङ्क) kaluṣhatā – kādavathī (विकलः) sarvathā bhinna thāy chhe. vaḷī kevo chhe?