Samyak Darshan Part 7 8-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Badvan Upyog Aatmane Sadhe Chhe, Raag Nahi; Swanubhav No Kaal Teni Odkhan; Arihantna Darshan Karta; Swa-Parno Vibhag; Sadhak.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 5 of 13

 

Page 68 of 237
PDF/HTML Page 81 of 250
single page version

background image
68 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
chho! prabho, āp mārā āṅgaṇe padhāro ne hun āpane āhāradān
daīne āpanī sāthe sāthe mokṣhamārgamān rahun – e mārī
bhaktibhāvanā chhe.
(iti shrī dev – guru – shāstrapratye bhaktibhāvanā)
baḷavān upayog ātmāne sādhe chhe, rāg nahi.
shubhopayog traṇ prakāre – 1. kriyārup; 2. bhaktirup; 3.
guṇaguṇībhedavichārarup. te darek prakār sātishayarup ane
niratishayarup em babbe prakāranān hoy chhe : –
sātishayarup shubh – upayogavāḷo jīv to chokkas shuddhatāne
sādhe chhe.
niratishay shubhaupayogī jīv sātishay thayā vagar shuddhatāne
sādhī shakato nathī.
ahīn jainamārgānusārī shubhopayogīnī vāt levī chhe;
kumataanuyāyīne shubh sāthe dev – guru – dharmanī virādhanā hovāthī
tene to pāpanī ja pradhānatā chhe.....enī vāt letā nathī.
(1) shubhakriyāmān varte (2) devagurushāstrasambandhī uttamakāryomān
bhaktithī bhāg lye, ane (3) shāstranā abhyāsathī tattvanā vichār
kare – ātmānā vichār kare, paṇ te traṇe prakāranā shubh vikalpanā
rasamān ja rokāī rahe, upayogane vikalpathī adhik na kare,
vikalpathī judun chetanasvarup lakṣhagat na kare, to evā jīvanā
shubhopayogamān koī sātishayatā nathī; evā niratishay shubhabhāv
agnānī jīvo pūrve paṇ karī chūkyā chhe, emān jīvanā hitano prasaṅg
nathī. sātishay vagaranā ā shubhopayogamān ‘upayog’ baḷavān

Page 69 of 237
PDF/HTML Page 82 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 69
nathī, upayog rāgamān dabāī rahyo chhe – temān ekākār vartī rahyo
chhe tethī te potānun kārya karī shakato nathī. – hā, eṭalun kharun ke
shubhane līdhe tene shubhanimitto maḷyā karashe, tethī bhaviṣhyamān
‘kadāchit’ āgaḷ vadhīne te svakārya sādhavā taiyār thashe to te vakhate
temān sātishayapaṇun āvī jashe.
‘upayogamān’ sātishayapaṇun āvyā vagar te potānā
svabhāvane sādhī shake nahi. je upayogamān sātishayapaṇun āve te
jarur potānā svabhāvane sādhe ja chhe. e dhyān rākhavun ke ‘shubh –
upayog’ temānthī sādhakapaṇun ‘upayog’mān chhe, ‘shubh’mān nahīn.
shubharāg ane upayog banne bhinna bhinna (ekabījāthī viruddha)
kārya kare chhe. temān upayog jyāre rāg karatān baḷavān hoy tyāre
tene ‘sātishay’ kahīe chhīe.
have e ja traṇ prakār 1 – kriyā, 2 – bhakti, 3 –
vichār, – te vakhate jo upayogasvarup ātmā ‘lakṣhagat’ vartato
hoy, eṭale ke upayoganī adhikatā ne shubharāgathī bhinnatānun lakṣha
vartatun hoy, to te shubhopayog sātishay chhe, – samyaktva sāthe te
sambandhavāḷo chhe. shubhopayoganun ā sātishayapaṇun be prakāre chhe –
(1) samyaktvanī pūrvataiyārī vakhatanun; (2) samyaktva
sahitanun.
shubhopayog = shubh + upayog; temān je ‘shubh’ rāg chhe
tenī to kāī visheṣhatā nathī, te to rāg ja chhe; paṇ tyān
sātishayapaṇun eṭalā māṭe kahyun ke te rāganī sāthe te kāḷe je
upayog chhe te, rāg karatān adhik – baḷavān thayo chhe. rāg karatān
tenī visheṣhatā chhe – atishayatā chhe, tethī te upayoganī apekṣhāe
te shubhopayogamān sātishayapaṇun āve chhe. āvī atishayatā uchcha

Page 70 of 237
PDF/HTML Page 83 of 250
single page version

background image
70 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
jignāsune samyaktvanī pūrvataiyārī vakhate paṇ hoy chhe, ne samyaktva
pachhīnā shubhopayogamān paṇ te hoy chhe.
samyaktva pahelānnā sātishay – upayoganun baḷ evun chhe ke
rāgathī pote judo paḍīne, tenāthī āgho ūṇḍe – ūṇḍe jaīne potānā
samyaksvabhāvane te pakaḍī leshe; te shubharāgamān aṭakī nahīn rahe. tene
rāg karatān upayoganun baḷ kṣhaṇe kṣhaṇe vadhī rahyun chhe. – āvun ātma-
baḷ niratishay upayogamān nathī, te to rāgathī dabāī gayel chhe.
‘‘upayog – guṇathī adhik tethī jīvanā nahīn bhāv ko.’’
sarvagnaprabhue jayāre joyun hatun tyāre, mārā puruṣhārthathī ‘‘hun
samyaktva pāmī ārādhak thayo’’ – temān sarvagnanun divyagnān, mārun
samyak pariṇaman, tevo puruṣhārtha, deshanālabdhi, kāḷalabdhi,
karmaabhāv vagere nimitto, – e badhāye ekasāthe ja potapotānun
kām karyun chhe. – e badhānun ekasāthe gnān karavun joīe. ekano
svīkār ne bījāno niṣhedh – em nahi, prasaṅg anusār mukhya –
gauṇ bhale thāy. (tattvārtha rājavārtik a. 1 sūtra 3 nī ṭīkāmān
ā sambandhī prakaraṇ chhe.)
jinashāstronun samyak avagāhan e svānubhūtinun sādhak
chhe. mumukṣhunā hāthamān āvelī jinavachanarup tīkṣhṇa dhāravāḷī
talavār, puruṣhārthavaḍe prahār karavāmān āvatān mohashatrune chhedī nāṅkhe
chhe. māṭe he bhavya
! jinavachanane ekalā shubharāganun sādhan na
banāv, emān to svānubhūtinun sādhan thavānī tākāt chhe.....māṭe
svānubhūtinun ja sādhan banāv. – to ja tun jinavāṇīno sācho
sevak chho. e ja rīte gurune ane bhagavānane paṇ vītarāg bhāvamān
ja nimitta banāv.

Page 71 of 237
PDF/HTML Page 84 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 71
dev – shāstra – gurunī sāchī pratīti – oḷakhāṇ avashya
ātmatattvanī pratīti karāvīne samyaktva pamāḍe chhe.
paradayāthī (rāgathī) vyavahār dharma sadhāy chhe, svadharma
nahīn. svadayāthī (vītarāgatāthī) nijadharma sadhāy chhe ne paramasukh
pamāy chhe.
nay – gnān sādhak chhe, anekānta – pramāṇ sādhya chhe;
māṭe nay vaḍe ekek dharmane pakaḍīne aṭakī na javun, anekānta
sādhavo.
āje nijasvarup sādhavun kaṭhaṇ chhe – em kahīne tenī
sādhanā chhoḍī na daīsh. je na sādhe tene to traṇekāḷe kaṭhin ja chhe.
je sādhe tene atyāre paṇ sugam chhe. āje ja sāchā dilathī sādhavā
lāgī jā.....tāre māṭe āje paṇ sugam chhe.
are, vepār – dhandhā viṣhay – kaṣhāy karavā sugam, ane
svarupano anubhav karavo durgam – em kahīne, svarupano abhyās
chhoḍī viṣhayakaṣhāy karatān tane sharam nathī āvatī
? viṣhay – kaṣhāyo
ne ghar – dhandhāno pāparas chhe te chhoḍīne chaitanyano rasīlo thā, –
pachhī joī le ke ātmāno anubhav kevo sugam chhe
!! bāpu! emān
ras līdhā vagar anubhav kyāthī thashe? ātmāno ras lagāḍī enī
pāchhaḷ lāg.....to jarur tane svānubhav thashe. anek santoe nānī
– nānī ummaramān, pratikūḷatānī vachche paṇ evo anubhav karyo chhe.
tun paṇ have kar. atyār sudhī to bhūlyo paṇ have gurupratāpe
jainadharma pāmīne jāg. sansāranā bījā kāmomān chaturāī kare chhe –
to ātmāne sādhavānā kāmamān chaturāī kar. navaro thaī – thaīne
vikathā karyā kare chhe te chhoḍīne din – rāt honshe – honshe ātmānī
kathā kar....tenā anubhavanī vārtā santo pāse jaī – jaīne pūchhyā

Page 72 of 237
PDF/HTML Page 85 of 250
single page version

background image
72 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
kar.....teno apār mahimā karyā kar. enī pāchhaḷ lāgīsh to tārun
kām jarur thashe ne tun bhavaduḥkhathī chhūṭīsh.
badhā karatān mārun chaitanyatattva ja shreṣhṭha chhe ke je mane
sukharasano āsvād āpe chhe. chaitanyanā svarasano āsvād e ja
svānubhav. – e mārāthī dūr nathī, bahār nathī, hun ja e svādarup
chhun. jem mīṭhāsvādarup sākar pote chhe tem chaitanyasvādarup hun pote
chhun. ‘sākar potāno mīṭho svād lye chhe’ – em shun kahevun? tem hun
mārā chaitanyarasano svād laun chhun – evo bhed shun kahevo
?
chaitanyaras to hun pote chhun. – eno jash sarve santoe gāyo chhe.
aho jīvo! sadāy em karo ke jethī ātmā duḥkhī na
thāy. jainadharmamān uttam dāv (avasar) pāmyā chho to have sukhanī
kamāṇī karī lyo. krodhane – mānane – māyāne – lobhane, viṣhayonī
bhāvanāne, badhā parabhāvone ekakor āghe – āghe mūkī,
chaitanyaprabhunī ekadam najīk āvī, shānt – shānt bhāve bhed maṭāḍīne
ene bhāvo. evo bhāvo ke bhāvya – bhāvak ek thaī jāy.
nirvikalparasanī ānandadhārā ūchhaḷashe ne tame apūrva āshcharya pāmasho.
potāno chintāmaṇi potānā gharamān paḍayo chhe – tene to bhūlī
jāy, ane bījānā hāthamān rahelā chintāmaṇinī chhāyā potānā
hāthamān paḍe, te chhāyā vaḍe ichchhā – siddhi karavā māge to kyāthī
thāy
? tem ātmā potānā chaitanyachintāmaṇine to bhūlī rahyo chhe,
ne gnānanī chhāyā paragneyamān paḍe chhe – tyān paragneyamān nijabhāv
kalpī, tenā vaḍe sukhī thavā māge – te sukh kyāthī thāy
? potānā
chintāmaṇine chintave to sarvasiddhi thāy.
ātmāno param prem karīne, apār achintya mahimā jāṇatān
upayog ātmasanmukh thayo tyāre svānubhav thayo; temān

Page 73 of 237
PDF/HTML Page 86 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 73
nirvikalpatā chhe. āvī dashāmān samyaktva ūpajyun.....samyaggnān
paṇ tyāre ja pragaṭayun. apūrva mahā ānand thayo. e anubhavadashānān
ghaṇān nām chhe. ātmānā svādarup ānandaanubhav te mukhya chhe,
sarvaguṇano mīṭho ras e anubhavamān samāī jāy chhe.
svānubhavano kāḷ chothā guṇasthāne laghuantarmuhūrta chhe, ne
te lāmbā kāḷanā antare thāy chhe; tenāthī pāñchamāguṇasthāne
svānubhav rahevāno kāḷ vadhu chhe, ne thoḍā ja kāḷanā antare thāy chhe;
munivarone svānubhav dīrgha antarmuhūrta sudhī rahe chhe ne bahu thoḍā
kāḷanā antare vāramvār thayā kare chhe.
chothā guṇasthāne nirvikalpa svānubhūti pharī pharī keṭalā
kāḷanā antare thāy – te bābat koī chokkas māp āgamamān
jovāmān āvyun nathī; tathā vartamānagochar svānubhavī –
sādharmījano sāthe ā viṣhayanī charchāthī paṇ te kāḷanun koī chokkas
pramāṇ nishchit thaī shakyun nathī. paṇ ā sambandhamān ek visheṣhatā
mumukṣhuoe khās jāṇavāyogya – samajavāyogya mahattvanī chhe ke –
svānubhūtinā nirvikalpakāḷamān je samyaktva thayun chhe, te samyaktva,
svānubhūti bahār bīje upayog vakhate paṇ samyagdraṣhṭine evun ne
evun ṭakī rahe chhe; samyaggnānachetanā chālu ja rahe chhe; te samyagdarshan
ane gnānachetanā to te vakhatey vikalpa vagaranā, nirvikalpa chhe,
vikalpathī judun ja tenun pariṇaman vartī rahyun chhe.....atīndriyasukhanun
pariṇaman paṇ chālī ja rahyun chhe. shraddhā – gnān – sukhanā ā badhā
nirvikalpachaitanyabhāvone tame oḷakhatā shīkho to ja samyagdraṣhṭine
tame oḷakhī shakasho.....ne tyāre, samyagdraṣhṭimān vikalpadashā ne
nirvikalpadashā vachche tamane je moṭo bhed dekhāy chhe te maṭī
jashe.....tamane vikalpa ane gnān judā pāḍatān āvaḍī jashe.

Page 74 of 237
PDF/HTML Page 87 of 250
single page version

background image
74 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
hā, ek ne ek bhūmikānā jīvamān savikalpadashā tathā
nirvikalpadashā vakhate ānandavedanamān thoḍī hāni – vr̥uddhi thāy chhe,
– paṇ ānandanī dhārā ane mokṣhanī sādhanā to chālu ja rahe chhe.
munibhagavantone nirvikalpadashā vāramvār āve chhe ne visheṣhakāḷ
ṭake chhe. koī kahe chhe ke – munione poṇī – poṇī sekaṇḍamān chhaṭhṭhun –
sātamun guṇasthān āve – eṭale chhaṭhṭhāguṇasthānano kāḷ 0।। sekaṇḍathī
vadhu na ja hoy ne sātamāno tenāthī paṇ aḍadho hoy
!’’ – paṇ
evī vāt ṣhaṭkhaṇḍāgam vagere koī siddhāntamān āvatī nathī, temaj
anubhav – yuktithī paṇ te satya bhāsatī nathī. chothā – pāñchamā
guṇasthāne paṇ svānubhav karanār jāṇe chhe ke anubhūtino kāḷ
visheṣh chhe. – to munivaronī svānubhūtino kāḷ to amārāthī paṇ
visheṣh hoy ja chhe. jīv aḍadhī sekaṇḍathī vadhukāḷ chhaṭhṭhāguṇasthānamān
rahe to tene munidashā ja na rahe – em mānavāmān ajāṇapaṇe paṇ
munibhagavantono avarṇavād thaī jāy chhe.
nirvikalpa svānubhavarasanī dhārā vadhatān kevaḷagnān thāy chhe.
anubhav mārag mokṣhakā.....anubhav mokṣhasvarup
he bhavya! tun ek vāt sāmbhaḷ! jo ke ghaṇīvār tane ā
vāt kahī chhe – vaḷī ekavār pharī kahīe chhīe ke tun have
svānubhav karī le. svānubhav te ja svasamay chhe, te ja jīvanun
jīvan chhe; svānubhavamān ja shānti chhe, temān ja tr̥upti chhe; svānubhav
te ja kalyāṇ chhe, te ja mokṣharāh chhe; jainadharma pāmavānī saphaḷatā
svānubhavathī ja chhe. svānubhav thato hoy to mr̥utyuney gaṇakārīsh
nahi, ke mān – apamān jovā rokāīsh nahīn. svānubhav jevun
sanmān bījun koī nathī, enā jevī moṭāī bīje kyāy nathī.

Page 75 of 237
PDF/HTML Page 88 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 75
vaḷī e svādhīnapaṇe karātun satkārya chhe, te atyant sundar chhe ne temān
koīnī gulāmī karavī paḍatī nathī. vāh re vāh
! tun jo to kharo....
vichār to kharo – ke je svānubhavanī charchāmān tane āvī majā
āve chhe te svānubhavano sākṣhāt ānand kevo majāno hashe
!! āvo
svānubhav shīdhra kar.... ane svānubhav karīne pachhī svānubhavarup
rahevāno udyam rākhyā kar.
jo ke samyagdraṣhṭine savikalpadashā vakhatey upayog ane
samyaktva to nirmaḷ ja chhe.....topaṇ svarupamān upayoganī sthiratā
vaḍe jem jem vishuddhatā vadhe tem tem sukh vadhatun jāy chhe.
matishrutagnānanī svasanmukh dhārā vadhatān svasamvedanaras vadhato jāy
chhe. ā rīte svānubhav te anant sukhanun mūḷ chhe. savikalpa ane
nirvikalpa banne prakāranān chāritrapariṇām dharmī jīve potāmān dīṭhān
chhe ne teno svādabhed jāṇyo chhe. tethī jem pariṇāmanī sthiratā vadhe
tem udyam rākhe chhe.....ne vikalpapariṇām rahī jāy topaṇ potānī
samyaktva – chetanāne vikalpathī alipta ja rākhīne beṭho hovāthī
te gabharāto nathī, nij – svānubhavamān shaṅkāshīl thato nathī.
svānubhavī – puruṣh game tyān rahe.....svānubhavanā prasādathī
te pūjya chhe, sundar chhe – shobhanīk chhe. parameshvaramān anant guṇanī
je visheṣhatā chhe te badhī visheṣhatā svānubhavamān siddha thaī jāy chhe.
svānubhūtimān siddha paramātmā ane ā ātmā vachche koī ja
taphāvat dekhāto nathī.
guṇ anantake ras sabe anubhav rasake mānhi;
yāten anubhav sārikho, or dūsaro nānhī.
pañch paramaguru je thayā, ne thāshe jagamānhi,
te anubhav – prasādathī, emān dhokho nānhī.

Page 76 of 237
PDF/HTML Page 89 of 250
single page version

background image
76 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
svānubhavathī ūñchun pad jagatamān koī nathī; svānubhav jevun
uttam kārya bījun koī nathī. svānubhavano mahimā anant
chhe.....svānubhavano ānand siddhabhagavān jevo chhe. anādithī
ātma pradesh upar beṭhelā āṭhakarmo svānubhav thatān bhāgī jāy chhe.
svānubhavīne karmo potānun phaḷ āpī shakatā nathī; navān karmo
bandhātān nathī. karmo kadāchit āve to te svānubhavīnī sevā karavā
ja āve chhe. svānubhavīne koī bhayo rahyā nathī ke jagat pāsethī
kāī levānī vāñchhā nathī. svānubhavīe ratnatrayane potānā svajan
banāvyā chhe, teno param prem chhe.
he prabhujī! tame to anant gnānadhārak chidānand chho ne! shun
ā jaḍ – maḍadā sāthe sagāī tamane shobhe chhe? e maḍadā sāthe
bhāībandhī karīne tenī sāthe tame anantakāḷathī rakhaḍayā ne duḥkhī
thayā, have eno saṅg chhoḍo ne tamārī prabhutā sambhāro. ā sharīr
jaḍ – maḍadun te hun chhun eṭale ke hun maḍadun chhun – em kahetān tamane
sharam nathī āvatī
? bas, have sharīr dhāraṇ nathī karavā.....chetī
jāv. tame chetan chho. tamārā chetanamān jaḍ nathī. chetanamān rāgadveṣh
nathī. rāg – dveṣh – krodh thaī – thaīne marī gayā, chhatān tame kāī
marī nathī gayā, tame to ā jīvatā rahyā. to jīvantabhāvane –
chetanabhāvane dekho – anubhavo, tamārun maraṇ kadī nahīn
thāy.....amarapadane pāmī jasho.
prashna : – ame andar jovā ghaṇī mahenat karīe chhīe paṇ
chetanavastu dekhātī nathī, to temān upayog kevī rīte lagāvīe?
uttar : – bhāī, tane chetanane dekhavā māṭe utkaṇṭhā thaī te
māṭe shābāshī! utkaṇṭhā jāgī chhe – to te jarur dekhāshe.....dhīraj

Page 77 of 237
PDF/HTML Page 90 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 77
chhoḍīsh nahīn. jo, tane chetanavastu batāvun chhun : gaī kāle koī
paravastune ten jāṇī, āje te vastu to chālī gaī chhatān tenun gnān
tārāmān rahyun chhe.....te gnān kyān rahyun chhe
? jo joīe! ūṇḍe – ūṇḍe
tārāmān ja te gnān rahyun chhe ne? jyān e gnān rahyun chhe te ja tun pote
chetanavastu chho. vaḷī vichārī jo.....gaīkāle ten je krodh karel, tenun
atyāre tane ‘gnān’ chhe – paṇ tevo krodh gnān sāthe atyāre thato
nathī; ā rīte krodh ane gnān judā chhe; em nakkī karīne,
krodhādithī judā chetanarup upayogabhāvane shodhī le. (tārāmān je
vedāī ja rahyo chhe te bhāvane oḷakhī le.) eṭale tārī vastu tane
jaḍī jashe – svasamvedanamān āvī jashe.
vaḷī sāmbhaḷ! tun tārī chetanavastune shodhavā māṭe gnānamān
jyāre mahenat kare chhe tyāre te gnānamān viṣhay – kaṣhāy vagaranī, navī
jātanī ja koī shānti jhāṅkhī – jhāṅkhī vedāy chhe.....jhāṅkhī – jhāṅkhī
hovā chhatān āvī shānti ten pahelān koī vastumān vedī na hatī.....to
āvī shāntinun vedan kyāthī āve chhe
? jyānthī e shāntinun vedan
āve chhe – jemān e shānti vedāy chhe ne je e shāntine vede chhe – te
ja tun pote ja chho; tārāmān ja e badhī kriyāo thāy chhe. tārī vastu
mahān shāntithī bharelī chhe, eṭale teno vichār karatān paṇ te shāntinī
sugandh āvavā māṇḍe chhe.....e shāntino dor pakaḍīne ūṇḍe – ūṇḍe
chālyo jā to shāntino ākho samudra tārāmān ūchhaḷato tane dekhāshe.
thoḍī vār lāge to gabharāīne pāchho āvīsh mā.....ame joyelī
vastu tane batāvīe chhīe; koī kalpit vastunun varṇan nathī karatā.
उपयोगलक्षणः जीवः’ jīv upayogamay chhe....
upayogasvarupamān jīv vase chhe.....je jīv chhe te pote ja
upayogarup thaīne badhāne jāṇe chhe. ‘hun jāṇun chhun’ evun jāṇapaṇun
jīv vagar kem hoy
? ‘hun jāṇun chhun’ eṭale ja ‘hun jīv chhun’ –

Page 78 of 237
PDF/HTML Page 91 of 250
single page version

background image
78 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
āvā potānā astitvanun chetanamay svasamvedan thaī rahyun hovā
chhatān tenī kem nā pāḍo chho
? ‘hun mane nathī dekhāto’ em kem kaho
chho? are, pote potāno abhāv te koṇ kahe? astitvane
dekhavānī vāramvār ṭev pāḍo to bījā badhāthī judun tamārun spaṣhṭa
astitva tamane dekhāshe.....svādhīn astitva dekhatāvent tamane
mahān ānand thashe.....navun ja jīvan prāpta thashe.
vāh, vāh! ā rahyone hun sat! hun mārāmān chhun.
koṇ kahe chhe – ‘hun nathī’?
mārā svarup – astitvamān hun mane vedī ja rahyo chhun.
स्व सं वे द्यो हं
T
satnā sāthiyā purāvo.....
svānubhavanā vājān vagaḍāvo.....
āje avasar apūrva ānandanā.....
T

Page 79 of 237
PDF/HTML Page 92 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 79
mārā chetan pariṇāmamān utpād – vyay – dhruvatā chhe.
utpād – vyay – dhruvatāmān sat chhe; satmān mārun sarvasva chhe;
pariṇaman shuddha thatān ākho ātmā shuddha thayo. ( – prav. gā. 9)
‘‘shuddhe praṇamatān shuddha, jīv pariṇāmasvabhāvī hoīne.’’
ātmā pote potāmān shuddhapaṇe pariṇamī rahyo chhe.
mārā utpād-vyay-dhruv, dravya-guṇ-paryāy sarvasva mārāmān chhe.
paranā utpād-vyay-dhruv, dravya-guṇ-paryāy sarvasva paramān chhe.
ām sva-parane atyant bhinnatā chhe, kāī ja bheḷaseḷ nathī.
bhinnatā hovāthī ekalā – ekalā ātmāne shuddhatā ja chhe.
parasaṅg chhoḍīne potānā ekatvamān rahenārane koī ashuddhatā nathī.
ā rīte hun ek chhun.....shuddha chhun.....mārāmān ja paripūrṇa chhun.
– āvī svānubhūtirupe hun pariṇamyo chhun...tethī –
‘chhun ek shuddha mamatvahīn hun gnānadarshan – pūrṇa chhun.’
sampūrṇa shuddhatā-gnāyakatā-vītarāgatā-ānandane pāmel ātmā
te dev. teo param maṅgalarup ane upakārī chhe, kemake temanā
svarupanī oḷakhāṇathī ātmānun sāchun svarup oḷakhāy chhe, ane
teo je mārge – je bhāvathī mokṣhapad pāmyā te mārga – te bhāv
temaṇe āpaṇane upadeshyā chhe. –
arhanta sau karmotaṇo karī
nāsh e ja vidhi vaḍe,
upadesh paṇ em ja karī,
nirvr̥utta thayā; namun tamane.
(pravachanasār gā. 82)
aho, āvā paramātmadevanun nāmasmaraṇ paṇ maṅgalakārī chhe.

Page 80 of 237
PDF/HTML Page 93 of 250
single page version

background image
80 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
bhagavān arahantadevanā darshan karatān em vichār jāge chhe
ke aho! ā sarvagnaprabhu kevā vītarāg chhe!! vītarāgatāne līdhe kevā
shobhī rahyā chhe! teo paṇ pūrve sansāradashāmān sarāg hatā paṇ
pachhī svarup – sādhan vaḍe rāg maṭāḍī vītarāg thayā. māṭe nakkī
thāy chhe ke ātmā rāgasvarup nathī. āvun mārun svarup samajatān hun
paṇ rāg maṭāḍīne vītarāg thaīsh. ām rāg ane ātmasvarupanun
bhedagnān te paramātmānā darshananun satphaḷ chhe.
chār kalyāṇak ane anantachatuṣhṭayayukta paramātmā divyadhvani
vaḍe sākṣhāt mokṣhamārganī ja varṣhā karī rahyā chhe. mokṣhamārga pratipādak
āvā arihant paramātmā manuṣhyalokamān sadāy vidyamān vichare chhe,
mokṣhamārga paṇ jagatamān sadāy chhe; ne te mokṣhamārgamān chālanārā
mumukṣhuo paṇ sadāy chhe. vīraprabhunun shāsan pāmīne hun paṇ
mokṣhamārganā ā pravāhamān joḍāī gayo chhun. pravāhadhārā akhaṇḍ chhe
– navā navā jīvo temān joḍātā jāy chhe. tame paṇ āvo ne prabhunā
mārgamān joḍāv.
– ‘‘ame to agnānī chhīe!’’
bhāī, tame agnānī nathī, gnānī chho. – sāmbhaḷo! tamārāmān
gnānashakti chhe to agnān thayun chhe. gnānashakti ja jo na hot to
agnānapariṇām kyāthī thāt
? māṭe tame potāne agnānamay na
māno, gnānasvarupī jāṇo. jem rāg – pariṇām thavā chhatān tame
rāgamay nathī paṇ vītarāgasvabhāvī chho, tethī rāg maṭīne
vītarāgatā thaī jāy chhe; tem tame potāne gnānasvabhāvī jāṇo to
agnān kāī chhe ja nahīn. ‘agnān’ e koī shakti nathī, shakti to
‘gnān’ chhe; – tene sambhāḷo. gnānamān agnān nathī. jo ke gnān
vinā agnān nathī parantu agnān vinā to gnān chhe. – māṭe

Page 81 of 237
PDF/HTML Page 94 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 81
gnānamān agnān nathī. jem ātmānā astitva vinā rāg nathī paṇ
rāg vinā to ātmānun astitva chhe; māṭe ātmā rāgasvarup nathī.
ātmā to rāgathī moṭo chhe, tethī rāg vagar te jīvī shake chhe.
gnānasvarupī tun na hot to ‘gnānāvaraṇ’ kone āvarat? ane
gnānāvaraṇakarma game tevun moṭun hovā chhatān tārā gnānane pūrun ḍhāṅkī
shakatun nathī, gnān khullu to rahe ja chhe. māṭe gnānāvaraṇakarmathī gnān
moṭun chhe. gnān potānī mahān – shakti sambhāḷīne jāgashe tyāre
āvaraṇane toḍīne evun khīlashe ke ākhā jagatane potānun gney
banāvī deshe. āvaraṇ vakhatey gnānanī nijashakti chālī gaī nathī.
ahā, jenī tākātano ek nāno ansh paṇ ākhā
jagatane jāṇī lye tenī pūrī tākātanun shun kahevun? bahāramān lok –
alok ane andar potāmān anantā guṇ – paryāyonī shuddhatā – e
badhāne ānandasahit ek sāthe jāṇavānī mārā gnānanī tākāt chhe,
– em gnānashaktinun samvedan karatān agnān to alop thaī gayun.
agnān alop thatān, gnān sva – par gneyane yathārtha
svarup jāṇe chhe. pratyek vastu dravya – guṇ – paryāy svarup chhe. e
traṇe judā judā nathī. dravyamān guṇ – paryāyo rahelān chhe;
guṇaparyāyomān dravya rahelun chhe. kathañchit svarupabhed hovā chhatān
vastutaḥ abhedapaṇe je guṇ – paryāy chhe te ja dravya chhe, je dravya chhe
te ja guṇ – paryāy chhe. badhun ek ja sat chhe. dravya vagar guṇ –
paryāy na hoy; guṇaparyāy vagar dravya na hoy. traṇenī paraspar
siddhi chhe. guṇ – paryāyo vagar dravyanī siddhi na thāy; dravya vagar
guṇ – paryāyanī siddhi na thāy. vastunā pariṇām pratyek samaye
utpād – vyay – dhruvatāne dhāre chhe.....ne evo pravāh trikāḷ chhe,
eṭale utpād – vyay – dhruvatā e satvastunun trikāḷīsvarup chhe.

Page 82 of 237
PDF/HTML Page 95 of 250
single page version

background image
82 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
svagneyanā utpād – vyay – dhruv dravya – guṇ – paryāy svamān ja chhe.
paragneyanā utpād – vyay – dhruv dravya – guṇ – paryāy paramān ja chhe.
māro koī ansh paramān, ke parano koī ansh mārāmān nathī, tethī
samasta paragneyo pratye mane atyant udāsīnatārup samabhāv chhe,
mārā svagneyarup gnānatattvamān ja hun atyant tr̥upta santuṣhṭa chhun.
āvo sva – parano vibhāg karatān shuddhātmānī upalabdhi
thāy chhe, ne mokṣhamārga sadhāy chhe. vītarāg sante e vāt pravachanasār
gāthā 192 – 193 mān samajāvīne shuddhātmatattvanī upalabdhino
upāy batāvyo chhe : –
e rīt darshan – gnān chhe, indriy – atīt mahārtha chhe;
mānun hun ālamban rahit jīv shuddha nishchal dhruv chhe.
lakṣhmī, sharīr, sukh – duḥkh athavā shatru – mitra jano are
!
jīvane nathī kāī dhruv, dhruv upayog – ātmak jīv chhe.
navatattvane hun jyāre bhūtārthathī jāṇun chhun eṭale ke mārā
bhūtārtha svabhāvane hun anubhavun chhun tyāre mārun shuddhatattva ajīv
tattvathī sarvathā judun anubhavāy chhe; e ja rīte rāgarup puṇya –
pāp – āsrav – bandhatattvo mārā shuddha jīvatattvathī judā rahī jāy
chhe, ne chetanārup samvar – nirjarā – mokṣha tattvo mārā shuddhatattvamān
abhed anubhavāy chhe; ā rīte navatattvono vibhāg thatān
bhūtārthapaṇe mārun ek shuddha – jīvatattva ja chaitanyabhāvamay prakāshe
chhe. e anubhūti indriyātīt chhe, emān mane mārā ātmā sivāy
bījā koīnun avalamban nathī; āvā mārā svatattvano mane kadī
viyog nathī, tethī māre māṭe hun pote dhruv chhun; sarva svabhāvasampanna
hun mahān padārtha chhun. shuddhātmatattvanī āvī bhāvanāthī samyaktvādi
shuddhatārup pariṇaman thāy chhe.

Page 83 of 237
PDF/HTML Page 96 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 83
je bhāvanā pramāṇe kārya thaī shake te ja sāchī bhāvanā chhe.
je bhāvanā pramāṇe kārya na thaī shake te bhāvanā sāchī nathī. jemake
(1) sharīr mārun – evī jaḍ – chetananī ekatānī bhāvanā
agnānī jīv kare chhe, paṇ jaḍ – chetananī ekatā kadī thaī shakatī
nathī; ātmā kadī jaḍ thaī shakato nathī, jaḍ kadī chetan thaī shakatun
nathī; māṭe te bhāvanā mithyā chhe, nirarthak chhe.
(2) gnān ane rāganī bhinnatānī bhāvanā satya ane sārthak
chhe, kemake te bhāvanā – anusār kārya thāy chhe, gnān ane rāg
judā paḍe chhe.
(3) ātmā ane tenī paryāyanī bhinnatānī bhāvanā niṣhphaḷ
chhe, kemake ātmā ane tenī paryāy kadī judā paḍī shakatā nathī;
mokṣhamāny ātmā paryāyarup to rahe ja chhe, ātmāne paryāy vagarano
kadī karī shakāto nathī.....māṭe temanā bhedanī bhāvanā sāchī nathī.
mithyātvarup ātmāne jīve chirakāḷathī anādithī bhāvyo
chhe. samyaktvarup ātmāne jīve pūrve kadī bhāvyo nathī; tethī have hun
samyaktvarup pariṇamīne tene ja sadā bhāvun chhun.
✽ ✽ ✽
‘shuddhanay bhūtārtha chhe’
ātmānā svabhāvabhūt bhāv te bhūtārtha chhe.
shuddhadravya – guṇ – paryāyasvarup bhūtārthasvabhāv chhe, temān bhed
pāḍayā vagar ākhā svabhāvane ekasāthe anubhave chhe te bhūtārthanā
anubhavarup shuddhanay chhe. ā shuddhanay nirvikalpa chhe, samyagdarshanarup
chhe. (ā shuddhanay shuddhasvabhāv ane ashuddhatāne judā pāḍe chhe; parantu

Page 84 of 237
PDF/HTML Page 97 of 250
single page version

background image
84 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
shuddhavastumān dravya – guṇ – paryāyanā bhed nathī pāḍato.)
(pañchādhyāyīmān ā vāt āve chhe : a. 1 gā. 246 –
247; tathā kalash – ṭīkā : 9)
dravya – paryāyanā bhedarup je dravyārthikanay chhe te anubhav
vakhatano nay nathī, te to vikalpavāḷo chhe kemake bhed pāḍīne ek
ek dharmane grahaṇ kare chhe. (paravastumān paṇ paryāy gauṇ karīne
dravyane dekhavun te dravyārthikanay chhe.)
vastunā pūrepūrā shuddhasvarupane grahaṇ karīne ja teno sācho
anubhav thaī shake. vastunā shuddhasvarupamān paṇ bhāgalā pāḍīne,
ekek bhāganā grahaṇ vaḍe vastunun sāchun svarup anubhavamān āvatun
nathī. ā bābatamān hāthī ane chha andhanun draṣhṭānt prasiddha chhe :
hāthīnī sūṇḍh – pūñchhaḍī – kān – pag vagere ekek aṅgane ja
pakaḍīne tene ja ākho hāthī mānī lenār āndhaḷāne sāchā hāthīnun
gnān thatun nathī. badhā aṅg sahit ākhā hāthīne je jāṇe chhe tene
ja sāchā hāthīnun gnān thāy chhe; tem ātmāmān samajavun.
bhūtārthasvabhāvano grāhak je shuddhanay chhe te badhā ja
svabhāvadharmo sahit vastune ekapaṇe – shuddhapaṇe grahaṇ kare chhe, tenā
koī svabhāvane chhoḍī deto nathī. shuddhanayarup gnānaparyāy chhe te paṇ
vastuno svabhāv chhe, tethī abhedaanubhūtimān ‘shuddhanay bhūtārtha chhe’
em kahyun. ‘bhūtārtha’mān shuddhaparyāyano abhāv nathī. ‘paryāyanā bhedano’
abhāv chhe. dravya – guṇ – paryāy evā traṇey bhed abhūtārtha chhe, te
bhedavaḍe paramārtha jīvanun grahaṇ thatun nathī – e vāt ‘aliṅgagrahaṇ’
nā arthomān (18 – 19 – 20 bolamān) āchāryadeve spaṣhṭa
samajāvī chhe. tyān āchāryadeve ātmā ane tenī shuddhaparyāy vachchenā
bhedano vikalpa maṭāḍavā ‘shuddhaparyāy te ātmā chhe’ em kahyun chhe, paṇ

Page 85 of 237
PDF/HTML Page 98 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 85
ātmā shuddhaparyāyathī judo chhe – em nathī kahyun. – temān to te kāḷe
tanmay chhe. dravya – paryāyanā bhed vaḍe paramārtha ātmānun grahaṇ thatun
nathī eṭale ke te anubhavamān āvato nathī.
vastusvabhāv te nijadharma chhe : ‘
वत्थुसहावो धम्मो।
ātmānā shuddha anant guṇ – paryāyarup svabhāv te nijadharma
chhe. āvā nijadharmano dhārak jīv param shuddha chhe, te nishchay chhe.
tārā ek paṇ svadharmane tun chhoḍīsh nā.
paranā ek paṇ dharmane potānā mānīsh mā.
ā rīte svadharmanā grahaṇavaḍe tun paramātmā banī jaīsh.
koīpaṇ paranā dharmanun grahaṇ karavā jaīsh to duḥkhī thaīsh.
nijabhāvane chhoḍe nahīn, parabhāv kāī paṇ nav grahe;
jāṇe – jue je sarva, te hun – em gnānī chintave.
mārā sva – ātmapradeshamān anya koīpaṇ vastunā
dravya – guṇ – paryāy nathī.
mārā dravya-guṇ-paryāyano samasta vaibhav mārā sva-
ātmapradeshamān ja bharyo chhe.
asaṅkhyapradeshī ātmavastumān dravya-guṇ-paryāy vachche
koī kṣhetrabhed nathī.
kathañchit bhāvabhed evo chhe ke – dravya te ekaguṇ ke paryāy
nathī, ne ekaguṇ ke paryāy te ja dravya nathī. ām chhatān vastupaṇe
evo abhedabhāv chhe ke je dravya chhe te ja guṇ – paryāy chhe, ne je
guṇ – paryāy chhe te ja dravya chhe. āvā abhedabhāvamān ākho
ātmā samāy chhe; abhedaanubhūti te ātmānun sarvasva chhe.

Page 86 of 237
PDF/HTML Page 99 of 250
single page version

background image
86 : svabhāvarasagholan )
( samyagdarshan
he bhavya! tārā guṇ – paryāyone ja tun sauthī vahālā kar...
kemake te tun ja chho. potānā upar to potāne prem hoy ja. ratnatrayane
je potānā ātmāthī abhed bhāve chhe tene ja ratnatray-dharmanun sāchun
vātsalya chhe; ratnatrayane je ātmāthī judo māne tene tenun sāchun
vātsalya nathī eṭale tenī pāse samyaktvādi guṇo ja nathī.
sā dha ka
sādhak antarātmā mishrabhāvavāḷā hoy chhe; temān ek
samyaktva – gnānachetanārup vītarāgī shuddhabhāv chhe; ane te ja
ātmānī avasthāmān ‘bījā’ rāgadi vibhāv paṇ chhe. ām
shuddhabhāv ane vibhāv banne bhāvanī dhārā te ātmāmān ekasāthe
vartatī hovāthī tene mishrabhāvavāḷo kahīe chhīe.
tyān visheṣhatā e chhe ke temān je samyaktvādi shuddhapariṇati chhe
te to shuddha ja chhe; samyaktva – gnānachetanā ke sukh – te kāī
rāgavāḷān ashuddha thaī jatān nathī. te shuddhabhāvonī ja sādhakane
pradhānatā chhe, ne te ja tenun chihna chhe. sādhakapaṇun ane mokṣhamārga te
shuddhabhāvanī dhārāvaḍe ja sadhāy chhe. eṭale sādhak – gnānīnī
bhūmikāmān yatkiñchit rāgādi dekho tyāre paṇ tenī rāgathī alipta
gnānachetanāne bhūlasho nahi. rāg jene ḍagāvī shakato nathī evī te
achal chhe. juo, bharatachakrīe krodhapūrvak bāhubalī – potānā
bhāīne māravā chakra chhoḍayun – te vakhatey te krodh te dharmātmānā
samyaktvane ke tenī gnānachetanāne ḍagāvī shakyo nathī, malin karī
shakyo nathī, naṣhṭa karī shakyo nathī. krodh sāme aḍagapaṇe ṭakī
rahevānun apār sāmarthya te samyaktvachetanāmān chhe.....te mahān chhe.

Page 87 of 237
PDF/HTML Page 100 of 250
single page version

background image
samyagdarshan )
( svabhāvarasagholan : 87
krodhanā sāmarthya karatān gnānachetanā ghaṇī ja baḷavān chhe.....tene
oḷakhatān ja gnānīnun hr̥uday oḷakhāy chhe, ne potāney bhedagnān
thāy chhe. ‘ – amane em thayun chhe.’ (juo pānun : 203)
chetanadhārā chhe te mokṣhanī sādhak chhe. jeṭalī chetanadhārā chhe
teṭalun sukh nirantar chhe; dharmīne saṅklesh pariṇām vakhatey te
sukhadhārā vartī rahī chhe; ne jeṭalī kaṣhāy – karmadhārā chhe teṭalun duḥkh
chhe; paṇ mokṣhane sādhavānun te vakhatey chālu hovāthī te dharmīne
durgatinun ke visheṣh vyākuḷatānun kāraṇ thatī nathī. pratītamān –
gnānamān ātmasvarup barābar āvyun chhe, paṇ pariṇamanamān hajī
pūrun āvyun nathī, shuddhatānun pariṇaman sharu thayun chhe paṇ hajī pūrun
nathī thayun. juone, chothā guṇasthāne samyaktva to kṣhāyik thaī gayun
chhatān hajī rāg to rahyo; – ek sāthe kṣhāyikabhāv ne udayabhāv
banne varte chhe. samyaktvaguṇ sarvaguṇomān phelāyelo chhe tethī tenā
pratāpe sarva guṇomān thoḍī thoḍī to shuddhatā thaī chhe. ekek guṇ
potāno svād badhā guṇone āpe chhe. – paṇ vikārabhāvane koī
guṇo sāth āpatā nathī, tene judo ja rākhe chhe; guṇanā ādhār
vināno te nirādhār chhe, lāmbu jīvī shakato nathī.
samyagdraṣhṭine shraddhānī pariṇati samyak shraddhārup chhe, gnānanī
pariṇati gnānachetanārup chhe; chāritra – pariṇatimān keṭalīk shuddhi
thaī chhe, keṭalok vikār paṇ chhe. jeṭalā anshe ratnatrayanī shuddhatā chhe
te to mokṣhanī ja sādhak chhe, tenā vaḍe karmabandhan thatun nathī. jeṭalā
anshe rāgādi – ashuddhatā chhe teṭalo aparādh chhe, te bandhanun kāraṇ
thāy chhe, te mokṣhanun kāraṇ thatun nathī. – ām banne dhārā
potapotānun kām kare chhe; ekabījānun kām karatī nathī, ne
ekabījānun kām rokatīy nathī. chothā guṇasthānano rāg tenā
samyaktvane nathī bagāḍato, ane chothā guṇasthānanun samyaktva tyānnā