82 ]
[ sarvagna sattāsvarūp
vachan te hetu chhe; jem ke – ‘ā parvatamān dhūmāḍo jaṇāy chhe māṭe
ā parvat agnivāḷo chhe.’ vaḷī alpagnānavāḷāne be aṅg to
e tathā udāharaṇ, upanay ane nigaman emānthī ek, be vā
traṇ shiṣhyanā anurodhathī kahevān, tyān je sādhyane pote sādhan
āpī sācho nirṇay ichchhe tenān draṣhṭāntanān vachan kahevān (e)
1anvay vā 2vyatirekarūp be udāharaṇ chhe. jem ke – parvatane
agnivāḷo siddha karavā māṭe agnisahit dhūmāḍāvāḷā
rasoīnān gharanān draṣhṭāntanun vachan kahevun. vaḷī draṣhṭāntanī
apekṣhāpūrvak sādhyanun vachan kahevun te upanay chhe. jem ke – ā
rasoī dhūmāḍāvāḷī chhe tevo parvat paṇ dhūmravān chhe. tathā
hetunā āshraye sādhyanā nishchayanun vachan kahevun te nigaman chhe,
jem ke – ā parvat dhūmravān chhe māṭe agnimān chhe ja, e
pramāṇe hetupūrvak nishchayavachan kahevun te nigaman chhe. e pramāṇe
tamane anumānanun svarūp vā bhed kahyā tene jāṇī tamārā
gnānane anumānarūp pramāṇ banāvo.
1. anvayadraṣhṭānt = je draṣhṭāntathī sādhananī haiyātithī sādhyanī haiyāti
batāvāy, tene anvayadraṣhṭānt kahe chhe. dā.ta. jyān jyān dhūmāḍo
chhe tyān tyān agni chhe, jem ke – rasoḍun.
2. vyatirek draṣhṭānt = je draṣhṭāntathī sādhyanā na hovāpaṇāthī sādhananun
na hovāpaṇun batāvāy tene vyatirek draṣhṭānt kahe chhe. dā.ta. jyān
jyān agni na hoy tyān tyān dhūmāḍo na hoy, jem ke – taḷāv.
ahīn rasoḍun te anvayano dākhalo chhe ne taḷāv te vyatirekano
dākhalo chhe.