lokAnuprekShA ]
[ 63
10. lokAnuprekShA
have lokAnuprekShAnun varNan karIe chhIe. tyAn pratham ja lokano
AkArAdi kahIshun. temAn k kgaNitane prayojanarUp jANIne teno sankShepamAn
bhAvArtha anya granthAnusAr ahIn lakhIe chhIe. tyAn pratham to parikarmAShTak
chhe. temAn, pahelun – sankalan eTale joDI devun te – saravALo karavo te; jem
ke – ATh ne sAtano saravALo karatAn pandar thAy. bIjun – vyavakalan eTale
bAdabAkI kADhavI te, jem ke AThamAnthI traN ghaTADatAn pAnch rahe. trIjun
– guNAkAr; jem ke AThane sAtathI guNatAn chhappan thAy. chothun – bhAgAkAr;
jem ke AThane beno bhAg ApatAn chAr thAy. pAnchamun – varga eTale
barAbaranI sankhyAnI be rAshI guNatAn jeTalA thAy teTalA tenA varga
kahevAy; jem ke AThano varga chosaTh. chhaThThun – vargamUL eTale jem chosaThanun
vargamUL ATh. sAtamun – ghan eTale traN rAshi barAbar guNatAn je thAy
te; jem ke AThano ghan pAnchaso bAr tathA AThamun – ghanamUl eTale pAnchaso
bAranun ghanamUL ATh. e pramANe parikarmAShTak jANavun.
vaLI trairAshik chhe, jemAn ek pramANarAshi, ek phaLarAshi tathA
ek ichchhArAshi; jem ke koI vastu be rUpiyAnI soL sher Ave to
ATh rUpiyAnI keTalI Ave? ahIn pramANarAshi be chhe, phaLarAshi soL
chhe tathA ichchhArAshi ATh chhe. tyAn phaLarAshine ichchhArAshi sAthe guNatAn
ek so aThThAvIs thAy, tene pramANarAshinI be sankhyAthI bhAg ApatAn
chosaTh sher Ave — em jANavun.
vaLI kShetraphaL – eTale jyAn samAn khanD (bhAg) karIe tene
kShetraphaL kahIe chhIe; jem ke khetaramAn dorI mApIe tyAre kachavAnsI,
visavAnsI, vIghA karIe chhIe te kShetraphaL kahevAy chhe; jem ke – enshI
hAthanI dorI hoy, tenA vIs gunThA karatAn chAr hAthano gUnTho thAy. e