dharmānuprekṣhā ]
[ 169
padārtha chhe, temane upar pramāṇe ja sāt bhaṅgathī sādhavā. tenun sādhan
shrutagnānapramāṇ chhe, tenā bhed dravyārthik – paryāyārthik chhe ane tenā paṇ bhed
naigam, saṅgrah, vyavahār, r̥̄ujusūtra, shabda, samabhirūḍh ane evambhūtanay chhe.
vaḷī tenā paṇ uttarottar jeṭalā vachananā prakār chhe teṭalā bhed chhe. tene
pramāṇasaptabhaṅgī tathā nayasaptabhaṅgīnā vidhān dvārā sādhī shakāy chhe. enun
kathan pratham lokabhāvanāmān karyun chhe, tathā tenun visheṣh kathan shrī
tattvārthasūtranī ṭīkāthī jāṇavun. e pramāṇe pramāṇ – nay dvārā jīvādi
padārthone jāṇīne je shraddhān kare te shuddha samyagdraṣhṭi thāy chhe.
ahīn ā visheṣh jāṇavun ke – nay, vastunā ek ek dharmano grāhak
chhe ane te potapotānā viṣhayarūp dharmane grahaṇ karavāmān samān chhe, topaṇ
puruṣh potānā prayojanavash tene mukhya – gauṇ karīne kahe chhe. jem jīv
nāmanī vastumān anek dharma chhe topaṇ chetanapaṇun ādi prāṇadhāraṇapaṇun
ajīvothī asādhāraṇ joīe. ajīvothī (jīvane) judo batāvavā māṭe
prayojanavash mukhya karī chetanavastunun ‘jīv’ nām rākhyun. e ja pramāṇe sarva
dharmonne prayojanavash mukhya – gauṇ karavānī vidhi jāṇavī.
ahīn e ja āshayathī adhyātma kathanīmān mukhyane to nishchay kahyo
chhe tathā gauṇane vyavahār kahyo chhe. tyān abhedadharmane to pradhānapaṇe nishchayano
viṣhay kahyo ane bhed-nayane gauṇ karī vyavahār kahyo. vaḷī dravya to
abhed chhe tethī nishchayano āshray dravya chhe, tathā paryāy bhedarūp chhe tethī
vyavahārano āshray paryāy chhe. tyān prayojan ā chhe ke – vastune bhedarūp to
sarva lok jāṇe chhe – ane je jāṇe chhe te ja prasiddha chhe, tenāthī to lok
paryāyabuddhi chhe. jīvane naranārakādik paryāy chhe, rāg – dveṣh – krodh – mān
– māyā – lobhādi paryāy chhe tathā gnānanā bhedarūp matignānādi paṇ paryāy
chhe, e sarva paryāyone ja lok jīv māne chhe, tethī e paryāyomān abhedarūp
anādi anant ekabhāvarūp chetanādharmane grahaṇ karī tene nishchayanayano
viṣhay kahī jīvadravyanun gnān karāvyun, ane paryāyāshrit bhedanayane gauṇ karyo.
abhedadraṣhṭimān te (bhedanay) dekhāto nathī tethī abhedanayanun draḍhashraddhān
karāvavā māṭe kahyun ke – paryāyanay chhe te vyavahār chhe –
abhūtārtha chhe – asatyārtha