: 26 : ātmadharma : poṣh : 2000
mokṣhanī kriyā
lekhak:– doshī rāmajībhāī māṇekachand
prakaraṇ – chhaṭhṭhun
karoti kriyā bhāg 1
1:–‘karoti kriyā’nun thoḍun svarūp āgaḷ prakaraṇ 2–3 mān kahevāmān āvyun chhe, ā kriyā vaḍe ātmā
sansārane vadhāre chhe. tethī tenun svarūp ahīn āpavāmān āve chhe.
2:–jīvanā agnān pūrvak thatā shubhāshubh bhāvane ‘karoti kriyā’ kahevāmān āve chhe, tene chhedavāmān āve
to mokṣha thāy ane tene aṅgīkār karavāmān āve to jīv sansārī rahe ā bābatamān shrīmad rājachandra shrī
ātmasiddhi shāstramān nīche pramāṇe kahe chhe:–
‘vityo kāḷ anant te, karma shubhāshubh bhāv;
teh shubhāshubh chhedatān, upaje mokṣha svabhāv.’।। 90।।
artha:–jīve shubhāshubh bhāvarūp ‘bhāvakarma’ karyā; tethī anantakāḷ nakāmo gayo; te shubhāshubh bhāvane jo
jīv chhede to ja mokṣha svabhāv (pavitratā) pragaṭ thāy. 90 vaḷī teo kahe chhe ke:– ‘shubhāshubh ane shudhdhāshudhdha
pariṇām upar badho ādhār chhe;’ [juo vyākhyānasār–shrīmadrājachandra moṭun pustak pānun–6835ā2ā152)
eṭale jīvanā shubhāshubhabhāv te ashudhdha pariṇām chhe, ane te ja ‘karoti kriyā’ chhe.
3:–ā sambandhamān be khoṭī mānyatāo prachalit chhe; te e chhe ke:–
(1) jīvane samyakdarshan thayun chhe ke kem te jīvane potāne khabar paḍe nahīn, kevaḷagnānīne ja khabar paḍe;
māṭe rūḍhigat jem kriyāo āpaṇe karīe chhīe tem karyā karavī ane tethī koī vakhate bhaviṣhyamān ātmā
shudhdhapaṇe pragaṭashe.
(2) sāmānya māṇaso to ātmā samaje nahi, kemake te samajavo ā kāḷe durdhaṭ chhe; māṭe je rūḍhigat
(nāmanikṣhepe) sāmāyak, pratikramaṇ, upavās vagere āpaṇe karīe chhīe te karyā javun ane tethī ātmāne
bhaviṣhyamān mokṣhano lābh thashe, kemake te ‘sāmāyak vagere kriyāo’ samvar nirjarārūp chhe.
4:–ā sambandhamān pahelī mānyatā khoṭī chhe e batāvavāmān āve chhe:– shrīmad rājachandra kahe chhe ke:– ‘loko
kahe chhe ke samakit chhe ke nahīn te kevaḷagnānī jāṇe; paṇ pote ātmā chhe te kem na jāṇe? kāī ātmā gām gayo
nathī; arthāt samakit thayun chhe ke nahi te ātmā pote jāṇe; jem koī padārtha khāvāmān āvye tenun phaḷ āpe chhe,
temaj samakit āvye bhrānti ṭaḷye tenun phaḷ pote jāṇe; gnānanun phaḷ gnān āve ja. padārthanun phaḷ padārtha lakṣhaṇ
pramāṇe āve ja. ātmāmānthī karma javun–javun thayān hoy tenī potāne khabar kem na paḍe? arthāt khabar paḍe ja.
samakitīnī dashā chhānī rahe nahīn. kalpit samakit māne te pittaḷanī hīrā–kaṇṭhīne sonānī hīrākaṇṭhī māne tenī
peṭhe.’ (juo, shrīmad rājachandra moṭun pustak–upadesh chhāyā–pā.–548.)
pa:– shrī samayasār (gujarātī) nī gāthā 75–198 ane 200 mān gnānīnā chihna batāvyān chhe, have jo
jīv potāne samyakdarshan thavānun jāṇī shakato na hoy to tenun gnān ja samyak nathī. kemake tenun gnān potānā
gnānanī paryāyane yathārthapaṇe jāṇato nathī. ā sambandhamān gāthā 75 mān nīche pramāṇe kahyun chhe:–‘have pūchhe chhe ke
ātmā gnānasvarūp arthāt gnānī thayo em kaī rīte oḷakhāy? tenun chihna kaho. tenā ūttararup gāthā kahe chhe:–
‘pariṇām karmataṇun ane nokarmanun pariṇām je,
te navakare je mātra jāṇe tej ātmā gnānī chhe.।। 75।।
gāthā 189 thī 200 mān nīche pramāṇe kahyun chhe.–
‘have pratham samyagdraṣhṭi sāmānyapaṇe svane ane parane ā pramāṇe jāṇe chhe. em gāthāmān kahe chhe:–
‘karmo taṇo vividh uday vipāk jinavar varṇavyo,
te muj svabhāvo chhe nahi, hun ek gnāyakarup chhun.’।। 198।।