: વૈશાખ : ૨૦૦૦ આત્મધર્મ : ૯૭ :
• • • • આત્મધર્મની પ્રભાવના કરો • • • •
જો આપણે ખેતરમાં બી ન વાવ્યું અને વૃષ્ટિ થઈ તો તે વૃષ્ટિથી કાંઈ ફાયદો નથી, તેમ સત્પુરુષનો
ઉપદેશ ન સાંભળ્યો તો તેનો સહવાસ વ્યર્થ જ થયો એમ સમજવું.
શ્રોતાઓએ અરુચિ છોડવી.
સત્પુરુષોનો ઉપદેશ સાંભળવા માટે જઈને કોઈ ત્યાં સુવે છે અથવા પોતાની પાસે બેઠેલા માણસો સાથે
વાતો કરે છે અથવા તેની વાત સાંભળે છે–સત્પુરુષના ઉપદેશ તરફ તેનું લક્ષ જતું નથી અથવા તેની અરુચિ થઈ
જાય છે.
વસ્તુના સ્વરૂપની સુક્ષ્મતા
સત્પુરુષનાં વચન સાંભળવાં છતાં તેનો અભિપ્રાય ધ્યાનમાં રાખવો દુર્લભ છે કેમકે જીવાદિ વસ્તુઓનું
સ્વરૂપ સૂક્ષ્મ હોવાથી તથા પૂર્વ કાળમાં કદી સાંભળવામાં નહીં આવવાથી તેનો અભિપ્રાય મનમાં સમજવો કઠણ છે.
શ્રધ્ધા પ્રગટ કરવી દુર્લભ છે.
કદી બુદ્ધિના ઉઘાડથી જીવાદિનું સ્વરૂપ જાણે–ધર્મનું સ્વરૂપ જાણે તો પણ જીવાદિ સ્વરૂપમાં તથા ધર્મ
સ્વરૂપમાં શ્રધ્ધા ઉત્પન્ન કરવી દુર્લભ છે.
ધર્મનું સ્વરૂપ સમજવામાં મહા પુરુષાર્થની જરૂર.
મનુષ્યને સત્ધર્મનું સ્વરૂપ મહા પુરુષાર્થથી સમજાય છે. જ્ઞાન થયા પછી ધર્મમાં પ્રવૃત્તિ કરવામાં તેનાથી
પણ અધિક પુરુષાર્થની જરૂર છે. જીવાદિ તત્ત્વનું સ્વરૂપ જેણે જાણ્યું છે એવા મનુષ્યોએ ધર્મનું સ્વરૂપ જાણીને
તેમાં સ્થિર થવું જોઈએ. ધર્મનું આચરણ કરવામાં પ્રમાદને છોડી દેવો જોઈએ, એક ક્ષણ પણ તેનો આશ્રય નહીં
કરવો જોઈએ.
તત્ત્વજ્ઞ અને મૂઢના કાયર્ક્ષેત્રો.
તત્ત્વજ્ઞ મનુષ્ય, મોક્ષનું મૂળ એવા સદ્ધર્મમાં પોતાનું હૃદય સ્થિર કરે છે.
મૂઢ મનુષ્ય અહિત કાર્યમાં જ પ્રયત્ન કરે છે અને પરમહિતકર ધર્મમાં હંમેશાં આળસુ રહે છે અને તે
યોગ્ય જ છે. જો એવા મનુષ્ય એ પ્રવૃત્તિ ન કરે તો તેનું સંસારમાં ભ્રમણ કેમ થાય?
સાચી સંલ્લેખના – (સાચો સંથારો)
જેને પોતાના રત્નત્રયમાં લાગેલા દોષો દૂર કરવાની ભાવના છે તેઓ સદ્ગુરુઓનો આશ્રય કરે છે. જો
રત્નત્રય નિર્મળ કરવાની ભાવના જ નથી તો આ સાધુનું લીંગ વ્યર્થ શા માટે ધારણ કર્યું?
ચાર પ્રકારના આહારનો ત્યાગ કરવા માત્રથી સંલ્લેખના થતી નથી, પરંતુ કષાયોના ત્યાગ કરવાથી
સંલ્લેખના થાય છે અને તે સંલ્લેખના હોય તો જ સંવર–નિર્જરા થાય છે, કષાયોથી નવીન કર્મોનું ગ્રહણ થાય
છે–બંધ થાય છે–સ્થિતિ થાય છે. (ભગવતી આરાધના)
જૈન ધર્મનું ટૂંક સ્વરૂપ
પરાનુગ્રહ પરમ કારુણ્ય વૃત્તિ કરતાં પણ પ્રથમ ચૈતન્ય જિન પ્રતિમા થા, ચૈતન્ય જિન પ્રતિમા થા!
(શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર)
ભગવાનના વખતમાં ધર્મ પામેલા મહાન આત્માઓની સંખ્યા:–
કેવળી ૭૦૦ પૂર્વધારી ૩૦૦ મનઃપર્યવજ્ઞાની ૫૦૦ વિક્રિયાઋદ્ધિધારી ૯૦૦ અવધિજ્ઞાની ૧૩૦૦ આચાર્ય–
૪૦૦ ઉપાધ્યાય–૯૯૦૦ શ્રાવકો ૧ લાખ શ્રાવિકા ૩ લાખ અર્જિકાઓ–૩૬૦૦૦ અને ઋષિ (સાધુ) ઓ ૧૪૦૦૦.
ઉપર મુજબ ભગવાન મહાવીરના વખતમાં હતા, એ ઉપરાંત સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પામેલા જીવો ઘણાં હતાં.
વીતરાગ કથની તીવ્રતા સમજવા માટે હાલ પ્રાપ્ત સાધનો
અનંત તીર્થંકરોએ કહેલી આત્માના સ્વરૂપની તીવ્રતા સમજવા માટેના હાલ સાધનો; શ્રી સમયસાર
પરમાગમ, શ્રી પ્રવચનસાર, શ્રી પંચાસ્તિકાય, શ્રી નિયમસાર, શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્ર, શ્રી તત્ત્વાર્થ સાર, શ્રી બૃહદ્ દ્રવ્ય–
સંગ્રહ, શ્રી પદ્મનંદીપંચવીશી, શ્રી ગોમટ્ટસાર, શ્રી સર્વાર્થસિધ્ધિ, શ્રી રાજવાર્તિક, શ્રી લબ્ધિસાર, શ્રી ક્ષપણાસાર,
શ્રી પુરુષાર્થ સિદ્ધિ ઉપાય, શ્રી અષ્ટપાહુડ, શ્રી ત્રિલોક પ્રજ્ઞપ્તિ તથા શ્રી આત્માનુશાસન આદિ શાસ્ત્રો છે.