: ૯૬ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૦૦૦
ભગવાન મહાવીર વિશ્વ–ઉપકારક અને મહાન તીર્થના પ્રર્વતક તીર્થંકર મહાપુરુષ હતા તેથી તેમના
નિર્વાણ કલ્યાણક માટે અગણિત પ્રદિપોની હારો થાય એ યોગ્ય જ છે. જન સમૂહ ભગવાનના નિર્વાણ દિવસની
સમાપ્તિ માટે ‘દિવાળી’ ઉજવે એ સ્વાભાવિક છે.
ભગવાના શાસની હાલની સ્થિતિ
ભગવાનનું શાસન ૨૧૦૪૨ વર્ષ સુધી ચાલવાનું છે; તેમાંથી માત્ર ૨૫૦૦ વર્ષ થયાં છે, એટલે હજુ
લાંબો વખત ચાલવાનું છે. તે બતાવે છે કે:–સમ્યગ્દર્શન જીવો પામે તેવો આ વખત છે.
છતાં આ કાળે ભગવાનના તત્ત્વજ્ઞાનના અભ્યાસ તરફ અરુચિ જૈન સમાજમાં જોસબંધ પ્રવર્તે છે અને
તે પ્રાપ્ત કરવાનો ઉપદેશ પણ વીરલ જીવો જ કરે છે. કેટલોક ભાગ બાહ્ય ક્રિયા ઉપર વજન આપનારો છે,
જ્યારે બીજા ભાગનું વલણ વ્યવહારિક કેળવણી તરફ વિશેષ છે. જૈન–સમાજની વર્તમાન સ્થિતિ શ્રીમદ્રાજચંદ્રે
નીચે મુજબ હોવાનું જણાવ્યું છે; તે કેટલે દરજ્જે સત્ય છે તેનો વાંચકોએ જ નિર્ણય કરી લેવો ઘટે છે.
શ્રીમદ્રાજચંદ્ર નીચે મુજબ કહે છે:–
૧–આશ્ચર્યકારક ભેદ પડી ગયા છે. ૨–ખંડિત છે.
૩–સંપૂર્ણ કરવાનું કાર્ય દુર્ગમ્ય દેખાય છે. ૪–તે પ્રભાવને વિષે મહત અંતરાય છે.
પ–દેશ, કાળાદિ ઘણા પ્રતિકૂળ છે. ૬–વીતરાગોનો મત લોક પ્રતિકૂળ થઈ પડ્યો છે.
૭–રૂઢીથી જે લોકો તેને માને છે તેના લક્ષમાં પણ તે પ્રતીત જણાતો નથી; અથવા અન્ય મતને
વીતરાગનો મત સમજી પ્રવર્ત્યે જાય છે.
૮–યથાર્થ વીતરાગોનો મત સમજવાની તેમનામાં યોગ્યતાની ઘણી ખામી છે.
૯–દ્રષ્ટિરાગનું પ્રબળ રાજ્ય વર્તે છે.
૧૦–વેષાદિ વ્યવહારમાં મોટી વિટંબના કરી મોક્ષમાર્ગનો અંતરાય કરી બેઠા છે.
૧૧–તૂચ્છ પામર પુરુષો વિરાધક વૃત્તિના ધણી અગ્રભાગે વર્તે છે.
૧૨–કિંચિત્ સત્ય બહાર આવતાં પણ તેમને પ્રાણઘાત તુલ્ય દુઃખ લાગતું હોય તેમ દેખાય છે.
(પા. ૭૦૨)
નોટ:–તેથી જિજ્ઞાસુએ નિરુત્સાહ થવાનું નથી, પણ સત્ય પુરુષાર્થ કાળજીપૂર્વક કરવાનું આ કારણ છે
એમ સમજવું.
સદ્ગુરુનો સંસર્ગ હોવો દુર્લભ છે
સદ્ગુરુના સંસર્ગની જરૂરિયાત
સદ્ગુરુ યથાર્થ જ્ઞાનરૂપી નેત્રના ધારક છે, સંપૂર્ણ પ્રાણીઓમાં તે દયા કરે છે, તે લાભની કે સત્કાર–
પુરસ્કારની અપેક્ષા રાખતા નથી; ચતુર્ગતિઓમાં હજારો યાતનાઓ ભોગવે છે તે દેખીને તેમના અંતઃકરણમાં
દયાનો પ્રવાહ વહે છે, “અહો! આ અજ્ઞજન મિથ્યાદર્શનાદિ અશુભ પરિણામોથી ગતિઓ ઉત્પન્ન કરવાવાળા
કર્મોનો બંધ કરી રહ્યા છે, એ કર્મોથી છૂટવાનો ઉપાય તેઓ જાણતા નથી તેથી એ દીન પ્રાણી દુઃખરૂપી સમુદ્રમાં
પ્રવેશ કરી દુઃખ ભોગવી રહ્યાં છે.” એવો વિચાર સદ્ગુરુ કરે છે. એવા સદ્ગુરુનો સંસર્ગ હોવો દુર્લભ છે.
જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ વિના સાચી દેવપૂજા વગેરે નથી; જીવ જો સદ્ગુરુની સેવા નથી કરતો તો તેને જ્ઞાનની
પ્રાપ્તિ થતી નથી; જ્ઞાનવિના આત્માનું હિત કરવાવાળી દેવપૂજા, સ્વાધ્યાય વગેરે કાર્યોનું સ્વરૂપ જાણવામાં
આવતું નથી અને તેથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થતી નથી.
સત્પુરુષનો ઉપદેશ સાંભળવો
દૈવયોગથી સત્પુરુષનો સહવાસ પણ પ્રાપ્ત થયો–પણ તેમની પાસેથી હિતનો ઉપદેશ ન સાંભળ્યો તો
તેનો સહવાસનો ફાયદો જીવને મળતો નથી એમ જ સમજવું.