જાય ત્યારે જ્ઞાન અવિનાશી થાય છે. અનુભવ ને સમ્યગ્દર્શન તે અવસ્થા છે. તેને ને આત્માને ત્રિકાળી સંબંધ
નથી, કેમકે તે ફરી જાય છે. દર્શન નિમિત્તનો સ્વીકાર કરતું નથી, પણ ત્યારપછી ઉપચારથી નિમિત્ત કહેવાય છે.
પાછળથી જ્ઞાન નિમિત્તને જાણે છે. દર્શન વખતે નિમિત્ત નથી. પાછળથી (પછીથી) નિમિત્ત કહેવાણું નિમિત્તને
રાગથી જાણે છે ત્યાં સુધી જ્ઞાન વિનાશી અનિત્ય છે. તે અવિનાશીને લાભ કરતું નથી. તે તો પૂર્વનો જ ઉઘાડ
છે. પોતે જ જ્યારે પોતા તરફ વળીને નિર્ણય કર્યો ત્યારે નિમિત્ત કહેવાય છે. જે સમયે અવિનાશી જ્ઞાન થાય છે
તે વખતે નિમિત્તનો સવાલ જ રહેતો નથી. નિર્ણય સામાન્ય ઉપર વળ્યો ત્યાં સંસાર છૂટયો. સંસાર છૂટવાનું
થાય છે. પ્રગટ–અપ્રગટ પર્યાય દ્રષ્ટિમાં હોય. ધ્રુવ કાયમ પ્રગટ છે. પ્રગટ અપ્રગટ વસ્તુમાં સવાલ જ નથી. પ્રગટ
અપ્રગટ અવસ્થામાં જ વસ્તુ ધ્રુવ તો કાયમ પ્રગટ જ છે. સાધ્ય વસ્તુ, સાધન નિર્ણય (વ્યવહાર.) ધ્રુવ લક્ષમાં
આવતાં સહજ નિર્મળ અવસ્થા પ્રગટે છે. પુરુષાર્થ કરવો પડતો નથી. સહજ પુરુષાર્થ થઈ જાય છે. આશ્રય
પર્યાયનો કેવો! આશ્રય સ્વભાવનો! ધ્રુવ ને મોક્ષ એ બે સાધ્ય થાય તો બે ભંગ પડી જાય, દર્શનનો વિષય ભંગ
(બે) નથી. સમ્યગ્દર્શન કે કેવળજ્ઞાન ઉઘડે તે નિશ્ચયથી આદરણીય નથી. સાધ્ય સાધનનો ભેદ નિશ્ચયમાં છે જ
નહિ. ભેદનું જોર આવે તો અભેદ ઉપર જોર આવતું નથી.
(૨) અભ્યાસીઓને ભોજન ખર્ચ તથા રહેવાનું સ્થળ પાઠશાળા તરફથી આપવામાં આવે છે.
(૩) અભ્યાસીની ઉમ્મર ૧૪ વર્ષ કે તેથી ઉપરની હોવી જોઈએ.
(૪) અભ્યાસ દરમિયાન બ્રહ્મચર્યનું પાલન આવશ્યક છે.
(૬) ભાદ્રપદ સુદ પ થી નવું વર્ષ શરૂ થાય છે.
(૭) દાખલ થવા ઈચ્છનારે પત્ર વ્યવહાર કરી છાપેલું ફોર્મ મંગાવી લેવું.
નાંખે. ગૌણ કરી નાખે એટલે અવસ્થા પ્રત્યે વજન નહીં. તે જ્ઞાન કેવળજ્ઞાનને પણ ગૌણ કરી નાંખે છે; એકલું
નથી. નિરપેક્ષ દ્રષ્ટિમાં પરની અપેક્ષા આવતી નથી, પરનું આલંબન આવતું નથી. વ્યવહારથી નિશ્ચય ન આવે,
વ્યવહારનો નિષેધ કરે નિશ્ચય આવે. ઉણી અવસ્થા કે પૂરી નિર્મળ અવસ્થા કોઈ સમ્યગ્દર્શનનો વિષય નથી.
નિમિત્ત સાથે હોય છે, પણ દ્રષ્ટિમાં નિમિત્તનો આદર હોતો નથી. ઉણી અવસ્થા છે તેથી જ્ઞાન નિમિત્તને જાણે ખરું,
પણ દર્શનનો વિષય નિરાલંબ છે; દ્રષ્ટિ તેનો જ આદર કરે છે. સમ્યગ્દર્શન પણ સાધન છે, અખંડ તો સાધ્ય છે.
સાધ્યના જોરે સાધન વચમાં થઈ જાય છે. રાગદ્વેષ અવગાહે, ક્ષેત્રે ભેગા પણ ભાવે. ભેગા નથી તેથી છૂટા પડે છે.
સમ્યગ્દર્શન થયું એટલે પરમાત્મા થઈ જવાનો. સમ્યગ્દર્શની તો લઘુનંદન થઈ ગયો; કૃતકૃત્ય થઈ ગયો. વિકાર વડે
નિર્મળ અવસ્થા પ્રગટે એ તો અત્રે વાત જ નથી, પણ નિર્મળ અવસ્થા વડે વિશેષ અવસ્થા ઉઘડે તેમ પણ નથી.
વ્યવહારનો અભાવ કરતાં નિશ્ચય આવે. વ્યવહાર કરતાં નિશ્ચય આવે એમ ત્રણ લોકમાં બને તેમ નથી.