: 170 : paryuṣhaṇ aṅk : bhādrapad : 2000 :
‘andh banī agnānathī karyo atishay krodh te savi michchhāmi dukkaḍan’
[‘michchhāmi dukkaḍan’ shun chhe e jāṇyā sivāy ghaṇī vār upar pramāṇenā pāṭho ā jīv bhaṇī gayo.
have mātra ekajavār sāchun ‘dukkaḍan’ shun chhe e jāṇī samyagadarshan prāpta karī param pad pāmavun bākī chhe.
pa. ṇa sāchun ‘dukkaḍan’ samajāshe kyāre?]
lekhak: – rāmajībhāī māṇekachand doshī.
1. ‘michchhāmi dukakaḍan’ e māgadhī bhāṣhānun pad chhe. tene sanskr̥itamān ‘michchhāmi duṣhkr̥utan’ kahe chhe.
mā+īchchhāmi+ duṣhkr̥utan––em traṇ shabdonun te pad banelun chhe–teno artha ‘māṭhān kr̥utane hun īchchhato nathī’ evo
thāy chhe.
2. tyāre “duṣhkr̥utan” shun chhe e pratham samajavun joīe. mithyātva te mahāpāp chhe ane tethī te moṭāmān moṭun
“duṣhkr̥utan” chhe. jīv je kuḷe janme chhe te kuḷamān ghaṇe bhāge koīne koī dharmanī mānyatā hoy chhe. kuḷadharmanī te
mānyatāne gharamān poṣhaṇ maḷe chhe. moṭo thatān dharma sthānake jatān te mānyatāne visheṣh poṣhaṇ maḷe chhe. vaḷī
dhandhādārī kāmamān paḍī jatān kuḷadharmanī mānyatānun yathārtha svarūp shun chhe tenī vichāraṇā karavāne tene vakhat maḷato
nathī. eṭale oghasañgnāe kriyāo pote ke potānā sagā sambandhīo je kare te dharma hovo joīe em mānī laī
potānun jīvan chalāve chhe. ‘ātmāno svabhāv’ te dharma chhe, em to tene sāmbhaḷavānun ghaṇe bhāge maḷatun nathī. ā
pramāṇe potānā svabhāvanun ghor agnān te sevyā kare chhe. ā ghor agnān te pahelānn nambaranun ‘duṣhkr̥ut’ chhe. māṭe te
agnān ṭāḷī potānun svarūp yathārtha jāṇavānī jarūr chhe. te jāṇyā sivāy sāchun sukh pragaṭe nahīn ane kharūn
“michchhāmi dukkaḍan” thāy nahi.
3. sāchun “michchhāmi dukkaḍan” shun chhe te samajavā māṭe ek pāṭh nīche āpavāmān āvyo chhe.
“andh banī agnānathī karyo atishay krodh, te savi michchhāmi dukkaḍan”
āvā pāṭh ghaṇā jīvo bole chhe, vāñche chhe. paṇ teno artha samajī kharūn “michchhāmi dukkaḍan” karatā nathī.
tethī e sambandhe thoḍun lakhavānī jarūr chhe.
4. uparanī kaḍīmān ‘agnān’ thī bandh banyo em kahyun, paṇ agnān ṭāḷavā mahenat jīv kare nahīn ane
e kaḍī bolyā kare tethī ‘agnān’ jāy nahīn ane sāchun ‘michchhāmī dukkaḍan’ thāy nahīn, pariṇāme agnānathī andh
jīv banī rahe. pote ādhunik keḷavaṇī līdhī hoy, vaḷī sāmājik pratiṣhṭhā kāīk sārī hoy to pote
‘agnānī’ chhe em māne nahīn potāne ḍāhyo māne eṭale tene to agnān ṭāḷavānun bane ja kyāthī? paṇ jīvanun
yathārtha svarūp samajyā vagar (laukik keḷavaṇī game teṭalī līdhī hoy to paṇ) jīv anshamātra sukhī thāy nahīn,
ane samaye samaye anant duḥkh bhogave. bahāranī sagavaḍathī pote potāne sukhī māne paṇ tethī kāī kharun sukh
āvī jāy nahīn, kemake potānā svarūpanī aṇasamajaṇ ‘agnān’ to ūbhun ja chhe tej duṣhkr̥ut chhe.
pa. ‘karyo atishay krodh’ e padamān gambhīr marma chhe. potānā svarūpanī aruchi te jīvano ‘atishay
krodh’ chhe. jīv te ṭāḷe nahīn tyānsudhī pote sukhī thāy nahīn ane sāchun michchhāmi dukkaḍan potāne thāy nahīn.
6. parantu hun karī shakun, par mārun karī shake, puṇyathī dharma thāy, puṇyadharmamān sahāyak thāy e mānyatā te
sansāranun bīj chhe te ‘duṣhkr̥ut’ pratye jyān sudhī hey buddhi āve nahīn tyānsudhī par pratyenun mamatva abhiprāyamānthī
paṇ chhūṭe ja nahīn māṭe duṣhkr̥utane mithyā karavā māṭe ātmānun sāchun svarūp pote yathārtha jāṇavun joīe.
7. jyāre jīv potānun yathārtha svarūp samaje tyāre ja tene samyagdarshan pragaṭe chhe. samyagdarshananun pragaṭ
karavun te mithyātvanā pratikramaṇanī sāchī kriyā chhe. [ātmā ane jīv e shabdono ek ja artha thāy chhe em
samajavun.]
8. samyagdarshan pragaṭ kare tyāre ja bhūtakāḷamān karelā bhāvakarmanā nimitte āvelā dravya karmone mithyā
karanārūn sāchun pratikramaṇ