ATMADHARMA With the permisson of Broda Govt. Regd No. B. 4787
Order No. 30/24 date 31-10-44
તારી કાંઈ હયાતિ છે? તારામાં કાંઈ માલ છે કે નહીં? તારી હાજરી છે કે એકલા કર્મ જ છે? તું ઊંધાઈથી ખસી
જા, એટલે કર્મ ખસેલાં જ પડ્યાં છે. આ શરીરનું કારણ જે કર્મના રજકણો હતા તે ખસી જાય ત્યારે આ શરીર
પણ ખસી જાય છે. જે ખસવા જેવું છે તે બધું ખસે છે, એકલો ચિદાનંદ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા છે, તેથી શરીરાદિ
તથા ક્રોધાદિ વગેરે પર બધું ખસવા જેવું છે તે ખસે છે.
શરીરમાં રોગ આવે તે કોઈ કર્મનું કાર્ય છે. ને રોગ ખસ્યો ત્યારે તેનું કારણ કર્મ પણ ખસી ગયું હોય છે.
પોતે રાગ–દ્વેષ, કામ, ક્રોધ ન કરે ત્યારે તેનું કારણ કર્મ પણ ખસી જાય છે ને એકલો જુદો આત્મા રહી જાય છે.
કર્મનું નામ તો શાસ્ત્રમાંથી સાંભળ્યું ત્યાં કહેવા લાગ્યો કે કર્મને લઈને ગતિ મળે, ને જેવી ગતિ તેવી
મતિ થાય તેમ ઊંધુંં–માર્યું, પણ જેવી ‘મતિ તેવી ગતિ થાય’ તેમ કહેવું જોઈએ તેને બદલે ‘જેવી ગતિ તેવી
મતિ’ એમ આત્માના ભાન વગર ઊંધુંં બોલે.
અજ્ઞાની બાળતપ–અજ્ઞાન કષ્ટ કરે તેમાં શુભભાવ હોય તો પુણ્ય બાંધે પણ તેની દ્રષ્ટિ પર ઉપર છે માટે
શુભ બદલીને અશુભ થઈ જશે, કારણકે પુણ્ય પરિણામ કરતી વખતે ‘પુણ્ય તે હું છું’ એવો ઊંધો અભિપ્રાય
હોવાથી પુણ્યની સાથે દર્શનમોહ પણ ભેગું બંધાયું છે. તે ઊંધી માન્યતાના જોરમાં પુણ્યની સ્થિતિ તોડી
અશુભભાવ કરી નરક–નિગોદમાં ચાલ્યો જશે.
જ્ઞાની સમજે છે કે હું આ રાગ–દ્વેષનો ઉત્પાદક નથી, અલ્પ શુભરાગ થાય છે પરંતુ તેનો હું ઉત્પાદક નથી, પણ
મારા સ્વભાવનો હું ઉત્પાદક છું એમ જ્ઞાનીની દ્રષ્ટિ શુદ્ધ ઉપર પડી છે તેથી તે પુણ્યની સ્થિતિ તોડીને શુદ્ધમાં ચાલ્યો જશે.
ભગવાન આચાર્યદેવ કહે છે કે, જે જીવો કર્મને જ આત્મા માને છે તેને કર્મને તોડી કર્મનો ભૂક્કો કરી
વીતરાગતા પ્રગટ કરનાર હું છું તેવી ખબર નથી, તેથી તે જીવો સંસારમાં જ રઝળવાના છે.
પ્રશ્નોત્તર – રજાુ કરનાર રા. મા. દોશી
પ્રશ્ન:– અમારા ગામમાં કેળવણી પામેલા, સમાજમાં ડાહ્યા અને હુશિયાર તરીકે પ્રતિષ્ઠા પામેલ માણસો
આત્માનું સ્વરૂપ–અગર તો ધર્મ કેમ થાય એ સંબંધમાં જે કાંઈ કહે તે માની લેવું કે કેમ?
ઉત્તર–સાચા ધર્મની તો એ પદ્ધત્તિ છે કે–પરીક્ષા કર્યા વિના અને યુક્તિના બળથી તેની તુલના અને
સાચા ખોટાનો નિર્ણય કર્યા વગર માનવું નહીં, પણ તેને બરાબર ચકાસી સત્ય હોય તો જ સ્વીકારવું. શાસ્ત્રમાં
કહેલા કથનો પણ પ્રયોજન ભૂત બાબતોમાં ચકાસી જોઈ ખાત્રી કરવી એવી આજ્ઞા છે. આ બાબતમાં શ્રીમદ્
રાજચંદ્ર કહે છે કે:–
‘કરી જોજો વચનની તુલના રે– જોજો શોધીને જિન સિદ્ધાંત મૂળ મારગ સાંભળો જિનનો રે.’
પ્રશ્ન–ત્યારે તો એમ થયું કે–કથન કરનાર ઘણાને માન્ય હોય, કેળવણી પામેલો હોય, શાસ્ત્રનો અભ્યાસી
હોય, જ્ઞાની હોય કે આગમ હોય એ તમામના કથનને પ્રયોજનભૂત બાબતોમાં પરીક્ષા કરીને પછી જો સત્ય હોય
તો ગ્રહણ કરવું એમ થયું?
ઉત્તર–હા, છે તો તેમજ. લૌકિક કામમાં પણ પોતે વિચાર કરી પોતાને લાભદાયક અને સત્ય લાગે તો જ
ગ્રહણ કરે છે.
પ્રશ્ન–આ બાબતમાં શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર સિવાય બીજા કોઈ શાસ્ત્રાધારો છે?
ઉત્તર–હા. આ બાબતમાં શ્રી જયધવલામાં નીચે પ્રમાણે લખ્યું છે. (પા. ૮)
‘જે શિષ્ય યુક્તિની અપેક્ષા કર્યા વિના માત્ર ગુરુ વચનને અનુસાર પ્રવૃત્તિ કરે છે તેને પ્રમાણાનુસારી
માનવામાં વિરોધ આવે છે.’
શ્રી સત્તાસ્વરૂપમાં નીચે પ્રમાણે લખ્યું છે.
‘આગમમાં લખેલું હોવાથી જ માની લઈએ તો પોતાના જ્ઞાનમાં એ વિષય આવ્યો નથી માત્ર અન્યના
વચનથી માની લીધું; ત્યાં તેને વસ્તુનું યથાર્થ જ્ઞાન તો ન થયું, કેવળ વચન શ્રવણ થયું. એવા માત્ર
આજ્ઞાપ્રધાનીને અષ્ટ સહસ્ત્રી આદિ ગ્રંથોમાં અજ્ઞાની કહ્યો છે.
માટે પ્રયોજન ભૂત જે વાતો આગમમાં કહી છે તેનો પ્રત્યક્ષ અનુમાનાદિથી પોતાના જ્ઞાનમાં નિશ્ચય કરી
આગમ ઉપર પ્રતીતિ લાવવા યોગ્ય છે.’
મુદ્રક:– જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી શિષ્ટ સાહિત્ય મુદ્રણાલય દાસકુંજ, મોટા આંકડિયા, કાઠિયાવાડ. તા. ૧૩–૧૧–૪૪
પ્રકાશક:– જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ સોનગઢ વતી જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી, દાસકુંજ, મોટા આંકડિયા (કાઠિ.)