ATMADHARAM With the permissdon of the Baroda Govt. Regd No. B, 4787
order No. 30/24 date 31-10-44
નોંધ–‘નગ્ન’ અને ‘દીગમ્બરવૃત્તિ’ એ બે શબ્દો ખાસ નોંધને પાત્ર છે. પૂર્વભવનું સ્મરણ થતાં નગ્ન દિગંબર
સાધુઓનો સત્સમાગમ અહીં યાદ આવ્યો એમ તેઓશ્રી જણાવે છે. સ્વામી કાર્તિકેય–શ્રી કુંદકુંદાચાર્ય પૂર્વે વિક્રમ સંવત
પહેલાંંના મુનિ હોવાની પ્રચલિત માન્યતા છે. પૂર્વ ભવની આ યાદગીરી સનાતન જૈન મુનિઓની દશા સૂચવે છે.
બૃહત્ દ્રવ્ય સંગ્રહ સંબંધી
સંવત ૧૯૯પ–પોષ માસમાં ઈડર મુકામે તેઓ તે શાસ્ત્રની નીચેની ગાથાઓ ઉપદેશ બોધ તરીકે લખતાં
તેઓ જણાવે છે કે:–
“मा मुज्जह मा रज्जह दूसह इठ्ठनिट्ठ अठ्ठेसु,
थिरमिच्छहि जह चित्तं विचित्तज्झाणप्पसिद्धिए.
पणतीससोल छप्पणचउदुगमेगं च जवह ज्झाएह,
परमेठ्ठि वाचयाणं अण्णं च गुरुवएसेण.
જો તમે સ્થિરતા ઈચ્છતા હો તો પ્રિય અથવા અપ્રિય વસ્તુમાં મોહ ન કરો, રાગ ન કરો, દ્વેષ ન કરો. અનેક
પ્રકારના ધ્યાનની પ્રાપ્તિને અર્થે પાંત્રીસ, સોળ, છ, પાંચ, ચાર, બે અને એક એમ પરમેષ્ટિ પદના વાચક છે તેનું
ધ્યાન કરો. વિશેષ સ્વરૂપ શ્રી ગુરુના ઉપદેશથી જાણવું યોગ્ય છે.
जं किंचिवि चिंतंतो णिरीहवित्ती हवे जदा साहू,
लध्दूणय एयत्तं तदाहु तं तस्स निज्छयं ज्झाणं.
ધ્યાનમાં એકાગ્રવૃત્તિ રાખીને સાધુ નિસ્પૃહ વૃત્તિવાન અર્થાત્ સર્વ પ્રકારની ઈચ્છાથી રહિત થાય તેને પરમ
પુરુષો નિશ્ચય ધ્યાન કહે છે. [આવૃત્તિ છઠ્ઠી પાનું ૩૧૭]
દેવાગમસ્તોત્ર સંબંધી
“ [‘દેવાગમ સ્તોત્ર’ જે મહાત્મા સમંત્તભદ્રાચાર્યે (જેના નામનો શબ્દાર્થ ‘કલ્યાણ જેને માન્ય છે’ એવો
થાય છે) બનાવેલ છે, ..... તે સ્તોત્રમાં પ્રથમ નીચેનો શ્લોક છે:–
‘देवागमन भोयान चामरा दिविभूतय;
माया विष्वपि द्रश्यंते, नातस्त्वमसि नो महान्ः’
આ શ્લોકનો ભાવાર્થ એવો છે કે દેવાગમન (દેવતાઓનું આવવું થતું હોય), આકાશગમન (આકાશગમન
થઈ શકતું હોય), ચામરાદિ વિભૂત્તિ (ચામર વગેરે વિભુતિ હોય–સમવસરણ થતું હોય એ આદિ) એ બધાં તો
માયાવીઓનામાં પણ જણાય છે, (માયાથી અર્થાત્ યુક્તિથી પણ થઈ શકે) એટલે તેટલાથી જ આપ અમારા
મહત્તમ નથી. (તેટલા ઉપરથી કાંઈ તીર્થંકર વા જિનેન્દ્ર દેવનું અસ્તિત્વ માની શકાય નહિ. એવી વિભુતિ આદિનું
કાંઈ અમારે કામ નથી. અમે તો તેનો ત્યાગ કર્યો છે.)
આ આચાર્યે કેમ જાણે ગુફામાંથી નીકળતાં તીર્થંકરનું કાંડું પકડી ઉપર પ્રમાણે નિરપેક્ષપણે વચનો કહ્યાં હોય
એવો આશય આ સ્થળે બતાવવામાં આવ્યો છે.] ”
(વ્યાખ્યાન સાર અષાડ વદ ૧ ૧૯પ૬–માંથી. આવૃત્તિ છઠ્ઠી પાનું–૩૩૦–૩૩૧)
આ રીતે સત્ધર્મ તરીકે તેઓશ્રીએ વીતરાગ કથિત ધર્મ, સત્દેવ તરીકે શ્રી સર્વજ્ઞ વીતરાગ દેવો, સત્ગુરુ
તરીકે શ્રી કુંદકુંદાદિ આચાર્યો અને સત્શ્રુત (સત્શાસ્ત્ર) તરીકે ઉપરના શાસ્ત્રોને સ્વીકાર્યાં છે. તેનો અર્થ એ થયો કે
તે સત્શાસ્ત્રોનું કથન વીતરાગ પ્રરૂપિત છે અને જે શાસ્ત્રોમાં તેથી વિરૂદ્ધ કથન હોય તે સત્શાસ્ત્રો નથી. એમ તેમાં
સ્હેજે આવી જાય છે. માટે ઉપર જણાવેલ શાસ્ત્રોને સત્શ્રુત તરીકે માની, તેનો અભ્યાસ કરી જિજ્ઞાસુઓએ સત્ય–
અસત્યનો નિર્ણય પરીક્ષાપૂર્વક કરવાની ખાસ જરૂર છે; કેમકે સત્શાસ્ત્ર–આગમ જ સમ્યગ્જ્ઞાનમાં નિમિતભૂત થઈ
શકે છે, અને અસત્ શાસ્ત્રો મિથ્યાત્વના પોષક થાય છે.
દરેક જીવ અહર્નિશ સુખ મેળવવા મથે છે, પણ સાચો ઉપાય જાણતો નહિ હોવાથી તેને સુખ મળતું નથી.
અને તેનું દુઃખ મટતું નથી. તેથી અનંત જ્ઞાની પુરુષોએ કહ્યું છે કે:–
આ જીવનું મુખ્ય કર્તવ્ય આગમજ્ઞાન છે, એ જ્ઞાન થતા તત્ત્વોનું શ્રધ્ધાન થાય છે, તત્ત્વ શ્રદ્ધાન થતાં સંયમ
ભાવ થાય છે; અને તે સત્શ્રુત સત્ આગમથી આત્મજ્ઞાનની પણ પ્રાપ્તિ થાય છે–જેથી સહજ મોક્ષ દશાનો લાભ
થાય છે. જીવ જો સત્શ્રુતને જ સત્ તરીકે ન સ્વીકારે અને અસત્ શાસ્ત્રોને સાચાં છે એમ સ્વીકારે તો તે જીવને
અનાદિથી જે અગૃહીત મિથ્યાત્વ છે તેને આ ગૃહીત (નવા) મિથ્યાભાવથી પોષણ મળે છે અને તેથી જીવનું દુઃખ
મુક્ત થવું અતિ દુર્લભ થઈ પડે છે. માટે જીવોએ સત્શ્રુતને બરાબર પરીક્ષા કરી ઓળખવાં જોઈએ.
મુદ્રક:– જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી શિષ્ટ સાહિત્ય મુદ્રણાલય દાસકુંજ, મોટા આંકડિયા, કાઠિયાવાડ. તા. ૧૦–૩–૪પ
પ્રકાશક:– શ્રી જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ સોનગઢ વતી જમનાદાસ માણેકચંદ રવાણી, દાસકુંજ મોટા આંકડિયા (કાઠિયાવાડ.)