વર્ષ : ૨ અધિક ચૈત્ર
અંક : ૬ ૨૦૦૧
(૧) જૈનદર્શન અનેકાન્ત સ્વરૂપ છે; તે દરેક વસ્તુને અનેકાન્ત સ્વરૂપ બતાવે છે, એટલે કે દરેક દ્રવ્ય
સ્વથી અસ્તિરૂપ અને પરથી નાસ્તિરૂપ છે. આ અનેકાન્ત એ જ વસ્તુ સ્વરૂપ સમજવાનો ઉપાય છે, તેનાથી જ
જૈનદર્શનની મહત્તા છે.
(૨) એક દ્રવ્ય (તત્ત્વ) બીજા દ્રવ્યનું કિંચિત્માત્ર ત્રણકાળ ત્રણલોકમાં કરી શકે નહિ, એ નક્કી કરીને
સત્શાસ્ત્રોના અર્થ સમજવા.
(૩) દરેકે દરેક તત્ત્વ સ્વતંત્ર છે, પોતે પોતાથી અસ્તિરૂપ છે અને બીજાથી નાસ્તિરૂપ છે, તેથી કોઈ દ્રવ્ય
એક–બીજાનું કાંઈ કાર્ય કરવા સમર્થ નથી.
(૪) દરેક દ્રવ્યો જુદા જુદા હોવાથી દરેક દ્રવ્યના ગુણો અને પર્યાય પણ ત્રિકાળ જુદે જુદાં જ તે તે
દ્રવ્યના આધારે થાય છે. કોઈ દ્રવ્યના ગુણ–પર્યાય બીજા દ્રવ્યના આધારે થતા નથી.
(પ) જીવ પોતે બીજા અનંત પર પદાર્થોથી ભિન્ન છે, તેથી કોઈ પર પદાર્થો જીવને લાભ–નુકશાન કરી
શકે નહિ, એટલે જીવ જો સમજવાનો પુરૂષાર્થ કરે તો તેને કોઈ રોકી શકે નહિ કેમકે પોતે સર્વ પર વસ્તુઓથી
જુદો છે–તેથી પોતાનો પુરૂષાર્થ પોતે સ્વાધીનપણે કરી શકે છે.
જગતના સર્વ દ્રવ્યો સ્વથી અસ્તિરૂપ અને પરથી નાસ્તિરૂપ એમ અનેકાંત સ્વરૂપ છે. એ અનેકાંત દ્વારા
વસ્તુ સ્વરૂપની સ્વતંત્રતા અને પૂર્ણતા માનીને, સત્શાસ્ત્રોના દરેક કથનનો અર્થ કરવામાં આવે તોજ તેનું ખરું
રહસ્ય જાણી શકાય છે; માટે કોઈપણ સત્શાસ્ત્ર વાંચતાં ઉપર્યુક્ત પાંચ સિદ્ધાંતો ધ્યાનમાં રાખવા જરૂરી છે.
આ અંકમાં
વિષય પાનું
મહાન શાસ્ત્ર શ્રી જયધવલા. ૮૨
નમઃસમયસારાય–વ્યાખ્યાન ૮૩
જીવે શું કરવા યોગ્ય છે. ૮૬
રુચિ અને પુરુષાર્થ ૮૬
દયા, દાન વગેરેનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ. ૮૭
નિશ્ચય અને વ્યવહાર ૯૧
શ્રી સમયસાર શાસ્ત્ર અત્યંત અજ્ઞાનીઓનું
અજ્ઞાન ટાળવા માટે રચાયેલું છે. ૯૨
“ સત્શ્રુત ૯૪
શિષ્ટ સાહિત્ય કાર્યાલય
દાસ કુંજ – મોટા આંકડિયા
કાઠિયાવાડ