: chaitra 2 : 2001 Atmadharma : 101 :
parantu AtmA shun ane sharIr shun enA jAudApaNAnA bhAn vagar AtmA shun kare chhe tenI
agnAnIne khabar shun paDe?
ek dravya bIjA dravyanun kAI na karI shake te shrI samayasArajInA kartAkarma adhikAramAn atyant spaShTapaNe samajAvavAmAn
Avyun chhe tethI te adhikAranI 99 mI gAthA ane te upar param pUjya sadgurudevanun vyAkhyAn atre ApavAmAn Ave chhe. (tA.
19–3–45)
par dravyone AtmA kare chhe evI vyavahArI lokonI mAnyatA satyArtha nathI–em have kahe chhe:–
जदि सो परदव्वाणि य करिज्ज
णियमेण तम्मजो होज्ज।
जह्मा ण तम्मओ तेण सो ण
तेसिं हवदि कत्ता।।९९।।
–:harigIt:–
paradravyane jIv jo kare to
jarUr tanmay te bane,
paN te nathI tanmay are!
tethI nahi kartA Thare. 99.
anvayArtha:– jo AtmA paradravyone kare to te niyamathI tanmay arthAt paradravyamay thaI jAy; parantu
tanmay nathI tethI te temano kartA nathI.
TIkA:–jo nishchayathI A AtmA paradravya svarUp karmane kare to, pariNAm pariNAmIpaNun bIjI koI rIte
banI shakatun nahi hovAthI, te (AtmA) niyamathI tanmay (par dravyamay) thaI jAy; parantu te tanmay to nathI,
kAraN ke koI dravya anyadravyamay thaI jAy to te dravyanA nAshanI Apatti (doSh) Ave. mATe AtmA vyApya
vyApakabhAvathI paradravyasvarUp karmano kartA nathI.
bhAvArtha:– ek dravyano kartA anya dravya thAy to banne dravyo ek thaI jAy, kAraN ke kartA–karmapaNun
athavA pariNAm–pariNAmIpaNun ek dravyamAn ja hoI shake. A rIte jo ek dravya bIjA dravyarUp thaI jAy to te
dravyano ja nAsh thAy e moTo doSh Ave, mATe ek dravyane anya dravyano kartA kahevo uchitta nathI. [juo
gujarAtI samayasAr–pAnun–144]
A AtmA paradravyanun kinchit paN karI shakato nathI. jo AtmA paradravyanun kAI paN kare to te banne
dravyo niyamathI ek thaI jAy. paN ek dravya bIjA dravyanun kAI karI shakatun nathI, kemake darek dravya trikAL judAn
chhe.
ek AtmA jo paranun kAI kare to te par dravya ane AtmA banne ek dravya thaI jAy. kemake je samaye
AtmAe paradravyanun kAI paN karyun te samaye sAmA dravyanI svatantra avasthA rahI nahi eTale avasthAno lop
thatAn te dravyano paN lop thayo, kemake avasthA vagar koI dravya hoy nahi. A rIte jIv jo paravastunI avasthA
kare to te paradravya sAthe ek thaI jAy, ane dravyanA lopano prasang Ave, paN em traNakALamAn banatun nathI.
dareke darek AtmA ane dareke darek rajakaN judAn svatantra padArtha chhe. AtmAnI avasthA AtmAthI thAy
ane jaDanI avasthA jaDathI thAy–em mAnavun te ja pahelo dharma chhe.
AtmA koI paravastumAn pesI jato nathI. sharIramAn paN AtmA pesI gayo nathI; sharIr jaD chhe ane
AtmA chetan chhe; sharIr ane AtmA e trikAL bhinna padArtho chhe. sharIranI avasthA rUp, ras, gandh,
sparshasahit jaDarUp thAy chhe ane AtmAnI avasthA gnAnarUp thAy chhe–banne dravyo tathA tenI avasthA judI ja chhe.
prashna:–jo AtmA paranun karI shake chhe em mAnavavAmAn Ave to shun vAndho chhe?
uttar:–ek dravya bIjA dravyanun kAI paN karI shake em mAnavAmAn Ave to dravyanA nAshano prasang Ave
chhe–te mahAn doSh AvI paDe chhe. jagatamAn anant padArtho chhe, jem A AtmA vastu chhe tem sAmun dravya paN vastu
chhe. vastu hoy te samaye samaye potAnI avasthAnun kArya kare chhe. have jo AtmAe te dravyanun kAI karyun em
mAnavAmAn Ave to te vakhate sAmA dravye tenI potAnI avasthAmAn shun karyun? kemake sAmun dravya sAmAnya svarUp chhe
tenun visheSh paN darek samaye hovun ja joIe. have jo AtmA te dravyanI avasthA kare to te vakhate sAmA dravyanI
potAthI shun avasthA thaI? avasthA vagar to dravya ja hoI shake nahi, mATe AtmAe te dravyanI avasthAmAn kAI
paN karyun nathI. darek dravya potAnA svarUpe kAyam TakIne kShaNe kShaNe potAnI avasthA potAthI badalAve chhe, temAn
bIjun dravya kinchit mAtra paN karI shakatun nathI. jo ek dravyanI avasthA bIjun dravya kare em mAnavAmAn Ave to
te vakhate te dravyanI visheSh avasthA rahetI nathI