• શાશ્વત સુખનો માર્ગ દર્શાવતું માસિક •
આત્મધર્મ
વષ ૩ : અક : ૨ મગશર : ૨૪૭૨
જ્ઞાનસુધા સ્તવનન
સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપી અમૃતનો મિહમા [રાગ અાશાવરી] (જિનેન્દ્ર સ્તવન મંજરી પાનું ૧૦)
૧. ચેતન! મોહકો સંગ નિવારો, ગ્યાન સુધારસ ધારો...ચેતન!
અર્થ–હે જ્ઞાન સ્વરૂપ આત્મા! અનાદિથી ધારણ કરેલા અજ્ઞાનનો સંગ હવે તું છોડ અને આ સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપી અમૃતને
ધારણ કર!
૨. મોહ મહા તમ મલ દૂરે રે, ધરે સુમતિ પરકાશ;
મુક્તિ પંથ પરગટ કરે રે, દીપક જ્ઞાન વિલાસ...ચેતન!
અર્થ:–જ્ઞાન–દીપકનો વિલાસ થતાં સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપી પ્રકાશને ધારણ કરીને જ્ઞાન મહા અજ્ઞાન અંધકારરૂપી મેલને દૂર કરે છે,
અને મુક્તિના માર્ગને [સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રને] પ્રગટ કરે છે, માટે હે ચેતન! તું મોહને છોડીને સમ્યગ્જ્ઞાનને ધારણ કર!
૩. જ્ઞાની જ્ઞાન મગન રહે રે, રાગાદિક મલ ખોય;
ચિત્ત ઉદાસ કરની કરે રે, કર્મબંધ નહિ હોય...ચેતન!
અર્થ–જ્ઞાની પોતાના જ્ઞાનસ્વરૂપમાં મગ્ન રહે છે, રાગાદિક અશુદ્ધતાને છોડે છે; રાગ–દ્વેષ રહિતની ક્રિયા જ્ઞાનમાં જ્યારે
જીવ કરે ત્યારે તેને કર્મબંધ થતો નથી...આ માટે હે ચેતન! તું મોહને છોડીને સમ્યગ્જ્ઞાનને ધારણ કર.
૪. લીન ભયો વ્યવહારમેં રે, યુક્તિ ન ઉપજે કોય;
દીન ભયો પ્રભુ પદ જપે રે, મુગતિ કહાંસુ હોય...ચેતન!
અર્થ–જે જીવ શુભરાગરૂપ વ્યવહારમાં જ લીન થઈ ગયો છે અને અંતરમાં સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપ કોઈ કળા જાગી નથી તે જીવ
દીન થઈને [એટલે કે પોતાના પરિપૂર્ણ સ્વરૂપને ઓળખ્યા વગર] પરમાત્મપદના જાપ કરે તોપણ તેની મુક્તિ ક્યાંથી થાય?
માટે હે ચેતન! તું અજ્ઞાનનો સંગ છોડી દે અને સાચા જ્ઞાનને ધારણ કર.
૫. પ્રભુ સમરો પૂજો પઢો રે, કરો વિવિધિ વ્યવહાર;
મોક્ષ સ્વરૂપી આતમા રે, ગ્યાન ગમન નિરધાર...ચેતન!
અર્થ–પ્રભુશ્રીનું સ્મરણ પૂજન, કીર્તન અને તે પ્રકારનો વિવિધ વ્યવહાર પદને લાયક કરવામાં આવે પરંતુ મોક્ષસ્વરૂપ
તો પોતાનો આત્મા છે એમ જ્ઞાનમાં બરાબર નિર્ણય કરો...હે ચેતન! અજ્ઞાનનો સંગ છોડ અને સમ્યગ્જ્ઞાનને ધારણ કર.
૬. જ્ઞાન કલા ઘટઘટ વસે રે, જોગ જુગતિ કે પાર;
નિજનિજ કલા ઉદ્યોત કરે રે, મુગતિ હોય સંસાર...ચેતન!
અર્થ–મન, વચન, કાયાની ક્રિયાઓ અને વિકલ્પોથી પાર એવી ચૈતન્ય જ્ઞાનકળા દરેક આત્મામાં રહેલી છે, અને પોતે
પોતાની તે જ્ઞાનકળાનો [સાચી શ્રદ્ધા–જ્ઞાનદ્વારા] ઉદ્યોત કરવાથી જીવ સંસારથી મુક્તિ પામે છે...માટે હે ચેતન! તું મોહનો સંગ
છોડ અને જ્ઞાનકળાને પ્રગટ કર...
૭. બહુવિધ ક્રિયા કલેશસું રે, શિવપદ ન લહે કોય;
જ્ઞાન કલા પરગાસસો રે, સહજ મોક્ષપદ હોય...ચેતન!
અર્થ–કલેશવાળી અનેક પ્રકારની શુભ–અશુભ ક્રિયાઓ [શુભાશુભ ભાવ] કરવા છતાં કોઈ જીવ આત્માની શુદ્ધ દશા
પામી શકતો નથી, પરંતુ ભેદજ્ઞાનરૂપી કળાના પ્રકાશવડે સહજમાં આત્માની પૂર્ણ શુદ્ધતા [મોક્ષ] થાય છે. માટે હે ચેતન! તું
અજ્ઞાનને છોડ અને ભેદજ્ઞાનરૂપી અમૃતરસને ધારણ કર.
૮. અનુભવ ચિંતામણિ રતન રે, જાકે હઈએ પરકાશ;
સો પુનિત શિવપદ લહેરે, દહે ચતુર્ગતિ વાસ...ચેતન!
અર્થ–અનુભવ તે ચિંતામણિ રત્ન સમાન છે, જેના અંતરમાં આત્મઅનુભવનો પ્રકાશ પ્રગટ્યો છે તે પવિત્ર મોક્ષ પર્યાયને
પામે છે અને ચારે ગતિના જન્મ–મરણનો નાશ કરે છે...માટે હે ચેતન! તું મોહનો સંગ છોડ અને સમ્યગ્જ્ઞાનને ધારણ કર.
૯. મહિમા સમ્યક્ જ્ઞાનકી રે, અરૂચિ રાગ બલ જોય;
ક્રિયા કરત ફલ ભુંજતે રે, કર્મ બંધ નહિ હોય...ચેતન!
અર્થ–અહો! સમ્યગ્જ્ઞાનનો મહિમા જુઓ! રાગ પ્રત્યે અરુચિના બળથી અલ્પ રાગ ક્રિયા કરવા છતાં તેના ફળને
સમ્યગ્જ્ઞાન ભૂંસી નાંખે છે [એટલે કે સમ્યગ્જ્ઞાની જીવ રાગનો સ્વામી થતો નથી તેથી તેને રાગનું ફળ પણ આવતું નથી] આ
રીતે તેને કર્મનો બંધ થતો નથી, માટે હે ચેતન! તું અજ્ઞાનને છોડ અને આવા સમ્યગ્જ્ઞાનને ધારણ કર.
૧૦. ભેદજ્ઞાન તબલોં ભલો રે, જબલોં મુક્ત ન હોય;
પરમ જ્યોતિ પરગટ જિહાંરે, તિહાં વિકલ્પ નહિ કોય...ચેતન!
અર્થ–આ ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ જ્યાં સુધી મુક્તિ ન થાય ત્યાં સુધી કરવા યોગ્ય છે. અને એ રીતે ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ
કરતાં કરતાં જ્યારે કેવળજ્ઞાનરૂપી પરમ જ્યોતિ પ્રગટ થાય છે ત્યારે ત્યાં કાંઈ વિકલ્પ હોતો નથી...માટે હે ચેતન! અજ્ઞાનના
સંગને છોડીને ભેદજ્ઞાનરૂપી સુધારસને ધારણ કર.