: 134 : ātmadharma : vaishākh : 2472 :
chetan dravya ātmā chhe, ātmā chaitanya svarūp chhe, chaitanyaguṇ ātmadravyane āshrit rahel chhe; kāyam
ṭakanār ātmadravyanā āshraye gnān rahelun chhe, dravyanā āshraye rahel hovāthī gnān te guṇ chhe. arihantonā guṇane
joīne pote ātmānā guṇo kevā chhe te nakkī kare chhe. jevo arihantano svabhāv chhe tevo ja māro svabhāv chhe.
dravya–guṇ trikāḷī chhe, tenā kṣhaṇakṣhaṇavartī bhedo te paryāyo chhe. paryāyanī maryādā ek ja samay pūratī chhe,
ek ja samayanī maryādā hovāthī be paryāyo kadī bhegī thatī nathī. paryāyo ekabījāmān apravr̥utta chhe, ek paryāy
bījī paryāyamān āvatī nathī; āthī pahelī paryāy vikārarūp hovā chhatān bījī paryāy mārā svabhāvathī hun
nirvikārī karī shakun chhun. eṭale vikār ek samay pūrato chhe ane vikārarahit svabhāv trikāḷ chhe. paryāy ek
samay pūratī ja chhe em jāṇatān vikāranun kṣhaṇikapaṇun chhe em pratīt thāy chhe. ā pramāṇe arihant sāthe
sarakhāmaṇī karīne potānā svarūpamān tenī meḷavaṇī kare chhe.
chetananī ek samayavartī paryāyo te badhī gnānanī ja gāṇṭho chhe, paryāyano sambandh chaitanya sāthe chhe, kharekhar
rāg te chaitanyanī paryāy nathī kemake arihantanī paryāyamān rāg nathī. jeṭalun arihantanī paryāyamān hoy teṭalun ja
ā ātmānī paryāyanun svarūp chhe.
avasthā samay samayanī maryādāvāḷī chhe, ek avasthāno bījā samaye nāsh thāy chhe tethī ek
avasthāmānthī bījī avasthā āve nahi, paṇ dravyamānthī ja avasthā āve chhe, māṭe pahelānn dravyanun svarūp
batāvyun; avasthāmān vikār te svarūp nathī paṇ guṇ jevī ja nirvikār avasthā joīe, ethī pachhī guṇanun
svarūp batāvyun; rāg ke vikalpamānthī paryāy pragaṭatī nathī kemake paryāyo ek bījāmān pravartatī nathī. paryāyane
chiddavivartananī granthi kem kīdhī? paryāy pote to ek samay pūratī chhe parantu ek samayanī paryāyavaḍe trikāḷī
dravyane jāṇavānun sāmarthya chhe. ek ja samayanī paryāyamān trikāḷī dravyano nirṇay samāy chhe–evun paryāyanun sāmarthya
batāvavā tene chiddavivartananī granthi kīdhī chhe.
arihantane kevaḷagnānadashā varte chhe, kevaḷagnānadashā te chiddavivartananī kharī granthi chhe, adhūrūn gnān te svarūp
nathī. kevaḷagnān thatān ek ja paryāyamān lokālokanun gnān samāy chhe, mati–shrutaparyāyamān paṇ ghaṇā ghaṇā
bhāvono nirṇay samāy chhe.
bhale paryāy pote ek samayanī chhe topaṇ te ek samayamān sarvagnanā paripūrṇa dravya–guṇ–paryāyane potānā
gnānamān samāvī de chhe, ākhā arihantano nirṇay ek samayamān karī letī hovāthī paryāy te chaitanyanī gāṇṭh chhe.
arihantanī paryāy sarvataḥ vishuddha chhe, e vishuddha paryāyane khyālamān līdhī te vakhate potāne tevī paryāy
vartamān vartatī nathī chhatān ‘mārī avasthānun svarūp anant gnān shaktirūp sampūrṇa chhe, rāgādi te mārī paryāyanun
mūḷ svarūp nathī’ ām nirṇay thāy chhe.
ā rīte arihantanā lakṣhe dravya–guṇ–paryāyasvarūpe potānā ātmāne shubhavikalpa vaḍe jāṇyo. ā rīte
dravya–guṇ–paryāyanā svarūpane ek sāthe jāṇī leto jīv pachhī shun kare chhe ane teno moh kyāre nāsh pāme chhe te
have kahe chhe.
“have e rīte.........avashyamev pralay pāme chhe.” (gāthā80 ṭīkā, pānun 119)
dravya–guṇ–paryāyanun yathārtha svarūp jāṇatān trikāḷīk dravyane ek kāḷamān jīv nakkī karī le chhe; ātmā
trikāḷī hovā chhatān ek kāḷamān tenā trikāḷī svarūpane jīv kaḷī le chhe. arihantane dravya–guṇ–paryāyathī jāṇatān
potāmān shun phaḷ pragaṭyun te batāve chhe. jevā arihant prabhu trikāḷī ātmā chhe tevo ja hun trikāḷī ātmā chhun em
trikāḷī padārthane lakṣhamān le chhe. trikāḷī padārthane jāṇatān trikāḷ jeṭalo vakhat lāgato nathī paṇ vartamān ek
paryāyadvārā trikāḷīno khyāl āvī jāy chhe. ā kṣhāyakasamakit kem thāy tenī vāt chhe, sharuātanī kriyā ā
ja chhe, ā ja kriyāvaḍe mohano kṣhay thāy chhe.
jīvane sukh joīe chhe, ā jagatamān sampūrṇa svādhīn sukhī to shrī arihant chhe, māṭe ‘sukh joīe chhe’
eno artha e thayo ke arihantane je dashā chhe te dashārūpe potāne thavun chhe. jeṇe arihant jevo potāno ātmā
mānyo hoy te ja arihant jevī dashārūpe thavānī bhāvanā kare. jeṇe potāne arihant jevo mānyo teṇe arihant
jevā dravya–guṇ–paryāy sivāy bījun badhun potānā ātmāmānthī