: vaishākh : 2472 : ātmadharma : 133 :
bhedo te paryāy chhe, koī paṇ vastu paryāy vagar hoī shake nahi.
ātmadravya kāyam rahīne tenī avasthā badalyā kare chhe. dravya ane guṇ to ekarūp chhe temān bhed nathī paṇ
avasthāmān anek prakāre pheraphār thāy chhe tethī avasthamān bhed chhe. pahelānn dravya–guṇ–paryāyanun svarūp judun judun
oḷakhāvīne pachhī traṇene abhedadravyamān samāvī deshe. ā rīte dravya–guṇ–paryāyanī vyākhyā pūrī thaī.
– sharuātanun kartavya –
arihant bhagavānanā dravya–guṇ–paryāyane barābar jāṇavā te ja dharma chhe. arihant bhagavānanā dravya–guṇ–
paryāyane jāṇanār jīv potānā ātmāne paṇ jāṇe chhe; ā jāṇyā vagar dayā, bhakti, pūjā, vrat, tap, brahmacharya
ke shāstra abhyās te badhun karavā chhatān dharma thato nathī, ane moh ṭaḷato nathī; māṭe pahelānn potānā gnānavaḍe
arihant bhagavānanā dravya–guṇ–paryāyano nirṇay karavo joīe, ā ja dharma karavā māṭe sharuātanun kartavya chhe...
[ – poṣh vad 2. tā. 19 – 1 – 1946 – ]
pūrve dravya–guṇ–paryāyanun svarūp batāvyun. arihantanā dravya guṇ paryāyane jāṇanār jīv potānā dravya–
guṇaparyāyamay ātmāne jāṇī le chhe–em have kahe chhe.
“sarvataḥ vishuddha evā te bhagavān arhantamān (arhantanā svarūpano khyāl karatān) jīv traṇe prakaranā
samayane (dravyaguṇaparyāyamay nij ātmāne) potanā manavaḍe kaḷī le chhe–samajī le chhe–jāṇī le chhe.”
[gāthā 80 ṭīkā, lāīn – 5]
arihantabhagavānanun svarūp sarvataḥ vishuddha chhe eṭale ke teo dravyathī, guṇathī ane paryāyathī sampūrṇa shuddha chhe
tethī dravya–guṇ–paryāyapaṇe temanā svarūpane jāṇatān potānun svarūp dravyathī–guṇathī ane paryāyathī kevun chhe te
jīvane khyālamān āve chhe.
ā ātmānun ane arihantanun svarūp paramārthe samān chhe, tethī je arihantanā svarūpane jāṇe te potānā
svarūpane jāṇe. ane je potānā svarūpane jāṇe tenā mohano kṣhay thāy chhe.
– samyakatvasanmukh dashā –
jeṇe potānā gnānavaḍe arihantanā dravya–guṇ–paryāyane lakṣhamān līdhā te jīvane arihantano khyāl karatān
paramārthe potāno ja khyāl āve chhe. arihantanā dravyaguṇ pūrā chhe ane temanī avasthā sampūrṇa gnānamay chhe, tadna
vikārarahit chhe em nirṇay karatān potānā dravya–guṇ pūrā chhe ane avasthā sampūrṇa gnānarūp, vikārarahit hovī
joīe em pratīt thāy chhe. jevā bhagavān arihant tevo ja hun em, arihantane jāṇatān svasamayane manavaḍe
jīv kaḷī le chhe. ahīn sudhī hajī arihantanā svarūp sāthe potānā svarūpanī sarakhāmaṇī kare chhe, eṭale
arihantamān lakṣhe potānā ātmānun svarūp nakkī karavā māṇḍyun chhe, ahīn paralakṣhe nirṇay hovāthī manavaḍe potānā
ātmāne kaḷī le chhe em kahyun chhe. bhale, ahīn vikalpa chhe topaṇ vikalpa dvārā je nirṇay karī līdho chhe te
nirṇayarūp gnānamānthī ja mokṣhamārganī sharuāt thavānī chhe. manavaḍe vikalpathī gnān karyun chhe topaṇ nirṇayanā jore
gnānamānthī vikalpa toḍīne svalakṣhe sāchun samajī mohakṣhay karavāno ja chhe–evī shaili chhe. jeṇe manavaḍe ātmāno
nirṇay karyo tene samyakatvasanmukh dashā thaī chhe.
– arihant sāthe sarakhāmaṇī –
arihantane dravya–guṇ paryāyapaṇe jāṇanār jīv dravyaguṇ–paryāyasvarūp potānā ātmāne kevī rīte kaḷī
le chhe tenun svarūp have batāve chhe. arihantane jāṇanār jīv potānā gnānamān potānā dravya–guṇ–paryāyane ā
pramāṇe vichāre chhe–
‘ā chetan chhe’ evo je anvay te dravya chhe, anvayane āshrit rahelun ‘chaitanya’ evun je visheṣhaṇ te guṇ
chhe ane ek samayanī maryādāvāḷu jenun kāḷaparimāṇ hovāthī paraspar apravr̥utta evā je anvayavyatireko (ek
bījāmān nahi pravartatā evā je anvayanā vyatireko) te paryāyo chhe–ke jeo chiddavivartananī (ātmānā
pariṇamananī) granthio chhe. [gāthā 80 ṭīkā, lāīn 8]
pahelānn arihant bhagavānane sāmānyapaṇe jāṇīne have temanā svarūpane lakṣhamān rākhīne dravya–guṇ–
paryāyathī visheṣhapaṇe vichāre chhe. “ā arihant ātmā chhe” em dravyane jāṇyun, gnānane dharanār je kāyamī dravya te
ja ātmā chhe, ā rīte arihant sāthe ātmāne meḷave chhe.