: ૧૪૨ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૭૨ :
• સ મ ય સ ર પ્ર વ ચ ન ભ ગ બ જા •
[‘ભગવાનશ્રી કુંદકુંદ–કહાન જૈનશાસ્ત્રમાળા’નું આ ૧૧ મું પુષ્પ છે, તેના ૨૪૧ પાનાં છે. આ ભાગમાં ગાથા
૧૪ થી ૨૨ તથા ૩૧ મીનાં પ્રવચનોનો સમાવેશ થાય છે. આ પુસ્તકની પડતર કિંમત લગભગ રૂા. ૨–૦–૦ હોવા
છતાં, વધારે મુમુક્ષુઓ લાભ લઈ શકે તે હેતુએ તેની કિંમત ઘટાડીને રૂા. ૧–૮–૦ રાખવામાં આવી છે. આ પુસ્તકના
લખાણની થોડીક પ્રસાદી અહીં આપવામાં આવે છે–]
૧. [પાનું–૧૩] પ્રશ્ન:– અમારું માનેલું તો કાંઈ કરવાનું કહેતા નથી, પ્રથમ વ્યવહાર સુધારવાની વાત કેમ
કરતા નથી?
ઉત્તર:–આત્મા પોતામાં (અંદર જ્ઞાનમાં) બધું કરી શકે, પરમાં કાંઈ કરી શકે નહિ, તેથી બહારનું કરવાનું કાંઈ
કહેતા નથી. પોતાને યથાર્થ જાણ્યા વિના, બહારની એક પણ વાત સાચી સમજાશે નહિ, માટે દુનિયાની દરકાર છોડીને,
ચોવીસ કલાક આત્માની માંડી છે. ... ... આવું નહિ સમજે તો ત્રસની સ્થિતિ પૂરી કરી, અનંતકાળ માટે અનંતા જન્મ–
મરણ કરવા એકેન્દ્રિય વનસ્પતિ નિગોદમાં ચાલ્યો જશે.
[પાનું–૧૪] અનંતકાળે મહામોંઘું મનુષ્યપણું પામ્યો ત્યારે પણ સવળો થઈ, તત્ત્વનો આદર કરી, ભવની શંકા
ટાળી, નિઃસંદેહ ન થયો તો તેણે કાંઈ કર્યું નથી. તેણે જે માન્યું કે કર્યું તે બધું સ્વભાવથી વિરોધરૂપે છે. જેને હજી ભવની
શંકા રહે છે, સ્વભાવની હા પાડવામાં અનંતો સવળો પુરુષાર્થ આવે છે તે વાત હજી જેને બેસતી નથી, તે ભગવાન (–
કે જેને ભવ નથી તે) ની વાણી સમજવાની તાકાત ક્યાંથી લાવશે? અંદર સ્વભાવનું લક્ષ કર્યે અનંતો સવળો પુરુષાર્થ
અને ભવનો અભાવ થાય છે.
તત્ત્વની વાત સમજવા જેવી છે. જે સમજવા માગે તેને સમજાય, જેને રુચે તે માને, કોઈ વ્યક્તિ માટે સત્ નથી.
સત્ને સંખ્યાની જરુર નથી. સત્ સત્થી નભી રહ્યું છે. સત્ને કોઈની દરકાર નથી.
૨. [પાનું–૨૩] જ્ઞાની હરતાં ફરતાં બધાને પરમાત્મા દેખે છે, ક્ષણિક અવસ્થાના વિકારને સ્વભાવની દ્રષ્ટિમાં
મુખ્ય કરતાં નથી. હું પ્રભુ અને તું પણ પ્રભુ, બધા આત્મા પ્રભુ એમ રાતદિવસ ચૈતન્ય ભગવાનનાં જ ગાણાં ગાયા કરે છે.
[પા. ૨૪]........ દરેક આત્મા પોતાના સ્વભાવે પ્રભુ છે. પ્રથમ તારી માન્યતામાં બંધન ટળી પૂર્ણ પ્રભુપણું
દેખાય તેની વાત કહેવાય છે, ના પાડીશ નહિ, હા જ લાવજે. સ્વભાવના ભાનસહિત સ્વરૂપમાં આગળ વધ, પાછો
પડવાની કે અટકવાની વાત વચ્ચે લાવીશ નહિ.
૩. ... ...પણ આચાર્ય કહે છે કે, જ્યારે અમારે સ્વરૂપમાં સમાઈ જવાના, વિકલ્પ તોડીને સ્થિર થવાના અવસર
આવ્યા અને તું સંસારના ભ્રમણથી થાકીને અમારી પાસે આવ્યો ત્યારે બીજું બધું ભૂલીને અમારો અનુભવ સમજી લે,
પ્રથમ ધડાકે એક વાત સાંભળી લે કે તું જ્ઞાયકસ્વરૂપ છો, મુક્ત જ છો. તારા સ્વતંત્ર સ્વભાવની હા લાવ.
કોઈ કહે: આખી જિંદગી બીજાં સંસારનાં કામમાં જ રોકાણાં, હવે ઘડીમાં સમજી શકીશું? શું બધા જ આ વાત
સમજી શકતા હશે?
અરે! જે જે સમજવા તૈયાર થયા તે બધાને જરૂર સમજાય છે. સ્વરૂપ ન સમજાય એવું ત્રણકાળમાં નથી,
૪. .... .... એકવાર જુદા ચૈતન્યસ્વભાવ સમીપ આવીને અંતરદ્રષ્ટિથી જો અને શ્રદ્ધા કર! તે જ સમ્યગ્દર્શન છે.
મુક્તસ્વભાવની હા પાડી, અંદરથી ઊછળીને સત્નો આદર કર્યો તે શ્રદ્ધા જ મોક્ષનું બીજ છે. સ્વપ્નદશામાં પણ તે જ
વિચાર, તેનો જ આદર અને તેના જ દર્શન થયા કરે.
[પાનું–૨૫] પહેલે જ ધડાકે શુદ્ધ પરમાત્મા છો એ દ્રષ્ટિથી જ વાત ઉપાડી છે. પરાશ્રયરૂપ ભેદને ભૂલી જઈ
મુક્ત–સ્વભાવની હા પાડ અને તે દ્રષ્ટિનું જોર લાવી તેના જ ગાણાં ગાયા કર. અનાદિની ભ્રમણા ટાળવાનો બીજો
ઉપાય નથી. સ્વભાવ માટે બહારના કોઈ સાધનની ત્રણકાળમાં જરૂર પડતી નથી.
૫ [પા–૩૦].... મૃત્યુ વખતે જ્યારે ભીંસ દેખાય ત્યારે સ્વભાવના ભાન વગર, શરીરને પરપણે જાણ્યા વગર
શાંતિ ક્યાંથી આવશે? તેં તારા જુદા સ્વભાવને જાણ્યા વગર બાળ (–અજ્ઞાન) મરણ અનંતવાર કર્યાં છે. એકવાર
સાચું ભાન કરે કે–પરપણે નથી, પરનો કર્તા નથી, પણ સ્વભાવપણે છું એવી શ્રદ્ધા આત્મામાં પ્રગટ કરે તો તે જ
અનંતગુણ અને અનંત સુખ પ્રગટ કરવાનું મૂળ છે. સાચો સંવર અને પ્રતિક્રમણ પણ તે જ છે. શુદ્ધનયની દ્રષ્ટિના જોરે
સ્વભાવની અસ્તિમાં ઠર્યો તેમાં બધો ધર્મ આવી ગયો
[પાનું–૩૨].... આ બધી વાત સારી રીતે મનન કરી સમજવા જેવી છે. કોઈ મધ્યસ્થપણે વિચાર કરે તો જાતે
નક્કી થાય કે ત્રણેકાળે વસ્તુસ્વરૂપ આમ જ હોઈ શકે. ન સમજે તે પણ પોતે સ્વતંત્ર છે, અને સમજે તેના આનંદની
તો વાત જ શી?