: ૧૬૬ : આત્મધર્મ : અષાઢ : ૨૪૭૨ :
કાર્ય થાય તે વખતે હાજર રહેલા નિમિત્તમાં આરોપ આવે. આ સમયસારની ટીકા થઈ ત્યારે અમૃતચંદ્રાચાર્ય
દેવના વિકલ્પની હાજરી હતી, તેથી આરોપ આવ્યો કે અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવે ટીકા રચી... પરંતુ ખરી રીતે તો ટીકા
રચવાનો જે વિકલ્પ ઉઠયો તેનું કર્તૃત્વ પણ તેમને તો નથી, તો પછી જડ શબ્દોના કર્તા તેઓ કેમ હોય? છતાં
જ્યારે વિનય–બહુમાન કરવાનું હોય ત્યારે તો અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવનેજ વ્યવહારે કર્તા કહીને તેમનો વિનય–સત્કાર
કરવો યોગ્ય છે.
આ મહાન શાસ્ત્રના શ્રવણથી–વાંચનથી–મનનથી પારમાર્થિક આત્માની પ્રાપ્તિ થાય છે–અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન,
સમ્યગ્જ્ઞાન પ્રગટે છે. પરમાર્થે જેઓ પોતે આત્મામાં સમ્યગ્દર્શનાદિ પ્રગટ કરે તેઓને ‘આ શાસ્ત્રવડે પારમાર્થિક
આત્માની પ્રાપ્તિ થઈ’ એમ ઉપચારથી કહેવાય છે, શાસ્ત્ર તો નિમિત્ત છે. પરંતુ પોતે પરમાર્થ સ્વરૂપ સમજ્યા
વગર ગમે તેટલા વર્ષો વાંચે તોપણ સાચું જ્ઞાન ન થાય. પરંતુ જેઓ પારમાર્થિક સ્વભાવને સમજે તેમને આ
સત્શાસ્ત્ર નિમિત્ત થાય છે, માટે આ પરમાગમગ્રંથનો નિરંતર અભ્યાસ, શ્રવણ, મનન કરવા યોગ્ય છે.
આ શાસ્ત્રમાં ગંભીર રહસ્ય રહેલાં છે; ગુરુગમ વગર સમજાય તેવું નથી. જયચંદ્રજી પંડિત કહે છે કે ‘આ
ગ્રંથનો ગુરુ સંપ્રદાય (–ગુરુપરંપરાનો) વ્યુચ્છેદ થઈ ગયો છે. ’ આ કથન તો ૧૫૦ વર્ષ પહેલાંનું છે. પરંતુ
અત્યારે તે વ્યુચ્છેદ ફરીને અત્રૂટપણે સંધાઈ ગયો છે, ગુરુપરંપરા અવિચ્છિન્નપણે ચાલે છે. શ્રી કુંદકુંદાચાર્યદેવની
કૃપાથી–સેવાથી આ આત્માને ભાવશ્રુત મળ્યું છે અને તેથી તેમની કૃપાએ આજે આ સમયસારની પરંપરા સંધાઈ
ગઈ છે. સીમંધર ભગવાનની ધ્વનિના લાભથી અને કુંદકુંદપ્રભુની કૃપાથી તેમજ પોતાની પાત્રતાથી, મુમુક્ષુ
જીવોના મહાભાગ્યે આ સમયસારની પરંપરા ચાલુ થઈ છે અને આચાર્યદેવશ્રીનો આશય જળવાઈ રહ્યો છે. એ
રીતે શ્રુતધારા અચ્છિન્ન છે... સમ્યગ્જ્ઞાન જયવંત વર્તે છે... આ રીતે શ્રી સમયસારજીશાસ્ત્રનું પૂર્ણમંગળ થયું.
(શ્રી સમયસારજીનું સાતમીવાર વાંચન પૂર્ણ)
હવે શ્રુતપંચમી સંબંધમાં:
આજે શ્રુતપંચમીનો દિવસ છે અને આ સમયસારજી દ્વારા શ્રુતપરંપરા અચ્છિન્ન વર્તે છે. આજના (જેઠ
સુદ પ) મહાન દિવસે પુષ્પદંત અને ભૂતબલિ આચાર્યોને અપાર શ્રુતજ્ઞાન પ્રત્યે આહલાદ આવી ગયો હતો અને
ઉત્સાહમાં હરખથી શ્રુતની પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. પોતાને ધરસેનાચાર્ય દેવ પાસેથી જે અવિચ્છિન્ન શ્રુતજ્ઞાન મળેલું
તેની શાસ્ત્રરૂપે રચના કરી હતી અને તે રચના પૂરી થતાં શ્રુત પ્રત્યેની અપાર ભક્તિથી આજે ઉત્સવ પૂર્વક તેનું
પૂજન કર્યું હતું. અંતરમાં તો શ્રુતજ્ઞાનવડે પોતાના સ્વરૂપની અવિચ્છિન્ન સંધિ કરી છે, જે પવિત્ર શ્રુતજ્ઞાન
પ્રગટ્યું તે વચ્ચે ત્રૂટ પડ્યા વગર અવિચ્છિન્નધારાએ કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાવ, એવી ભાવના છે અને બહારમાં
શ્રુતની અવિચ્છિન્ન પરંપરા ટકી રહે એવો વિકલ્પ ઉઠયો છે.
સૌરાષ્ટ્રદેશમાં ગીરનાર પર્વતની ચન્દ્રગૂફામાં મહામુનિ શ્રી ધરસેનાચાર્યદેવ બિરાજતા હતા, તેઓ અંગ–
પૂર્વના એકદેશ જ્ઞાતા હતા. અલ્પાયુષ્ય બાકી રહેતાં એકવાર તેમને વિકલ્પ ઉઠયો કે હવે કોઈ અંગ–પૂર્વના
જાણકાર છે નહિ તેથી અંગશ્રુતનો વિચ્છેદ થશે... આ સાથે તેમને શ્રુતને અચ્છિન્ન રાખવાની ભાવના થઈ અને
દક્ષિણમાંથી બે મુનિઓને બોલાવ્યા... તે બે મુનિઓ જ્યારે આવતા હતા ત્યારે શ્રી ધરસેનમુનિને સ્વપ્ન આવ્યું
કે–બે અત્યંત સફેદ બળદો વિનયપૂર્વક પોતાનાં ચરણમાં પડે છે. આ શુભસ્વપ્ન જોઈને તેઓ સંતુષ્ઠ થયા અને
ઉત્સાહમાં એવું વાક્ય બોલ્યા કે “जय हो श्रुतज्ञाननो.”
તે જ દિવસે બે મુનિઓ આવી પહોંચ્યા અને વંદન કરી વિનયપૂર્વક આજ્ઞા માગી. ધરસેનાચાર્યદેવે
તેમની પરીક્ષા કરી અને પછી સંતુષ્ટ થતાં, સર્વજ્ઞ પરંપરાથી ચાલ્યું આવતું શ્રુતજ્ઞાન તેમને આપ્યું. તે બે
મુનિરાજનાં નામો ભૂતબલિ અને પુષ્પદંત આચાર્ય હતા ત્યાર પછી તે બે આચાર્યદેવોએ શ્રીષટ્ખંડાગમની
રચના કરી, અને શ્રુતપ્રવાહ અચ્છિન્નપણે વહેતો રાખ્યો...
એ પ્રમાણે ‘ષટ્ખંડાગમ’ ની રચના પુસ્તકારૂઢ કરીને જેઠ સુદ પ ના રોજ ચતુર્વિધ સંઘ સાથે શ્રી
ભૂતબલિ આચાર્યદેવે શ્રુતની પૂજા ઉત્સાહથી કરી હતી, તેથી તે શ્રુતપંચમીના રોજ આજે પણ જૈનો શ્રુતની
આરાધના કરે છે.
આ રીતે શાસનના સ્થંભ મહાન આચાર્યોએ દિવ્ય ધ્વનિના ધોખ પ્રવાહને વહેતો રાખ્યો છે... દિવ્ય શ્રુત
જ્ઞાનનો પ્રવાહ અચ્છિન્નપણે વહેવામાં આ સૌરાષ્ટ્ર દેશ પણ કારણ છે.
(આ ‘ષટ્ખંડાગમ’ શાસ્ત્રો મૂડબિદ્રિનગરમાં તાડપત્રી ઉપર લખેલાં સચવાઈ રહ્યા હતાં અને શાસનના મહા–