: ૨૨૬ : આત્મધર્મ આસો : ૨૪૭૨
૨૩. વીતરાગના ભક્તોને સ્વર્ગ–મોક્ષનો સંગમ
વીર સં. ૨૪૭૧ ના વૈશાખ વદ ૮ ના રોજ શ્રી
જૈન સ્વાધ્યાય મંદિરને શ્રીમંત શેઠ સર હુકમીચંદજી ના
હસ્તે (શ્રી નાનાલાલ ભાઈ જસાણી તરફથી) ચાંદીનું
સમયસારજી અર્પણ કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે શેઠજીના
હાથમાં શ્રી સમયસારનું ચાંદીનું પાનું આવ્યું ત્યારે શાસ્ત્ર
ભક્તિથી તેઓ બોલી ઉઠયા કે धन्य सरस्वती मात!
आप मेरा शिरछत्र हो. એમ કહીને ભક્તિવડે બે હાથમાં
તે પાનું લઈને શીર પર ચડાવ્યું હતું.
અહીં ઋષભદેવ ભગવાનની ભક્તિ કરતાં
મહાન સંતમુનિ કહે છે કે હે નાથ! તારા ભક્તો તને
નમસ્કાર કરતાં બે હાથ જોડીને શીરપર ચડાવે છે તેથી
અમે એમ જાણીએ છીએ કે તેમને ઊંચી બે દશાનો
સંગમ થવાનો છે. હે નાથ! તારા ભક્તોને સ્વર્ગ અને
મોક્ષનો સંગમ થાય છે. પ્રભો! તારી ભક્તિ કરતાં જે
શુભરાગ છે તે વડે ઊંચા પુણ્ય બંધાઈ જાય છે તેથી
એકાદ ભવ ઊંચી દેવગતિનો થાય છે અને તારી ભક્તિ
કરતાં જે વીતરાગતાની ઓળખાણ અને બહુમાન છે તે
અલ્પકાળમાં મોક્ષ આપે છે. આ રીતે તારા ભક્તોને
સ્વર્ગ–મોક્ષનો સંગમ થાય છે. પણ જે કુદેવાદિને માને
છે તેઓ વીતરાગનો અનાદર કરનારા છે, તેઓને
નરક અને નિગોદ એ બેનો સંગમ થાય છે.
૨૪. –ભક્તની નમ્રતા–
હું મોટો રાજા અને ભગવાન પાસે કેમ નમું?
અથવા તો પૂજનાદિ કાર્યો મારી જાતે કેમ કરું?
ભક્તોને આવું માન દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર પાસે કેમ હોય!
અરે ભાઈ! તું જડનો–ધૂળનો રાજા છો ભગવાન પાસે
તો દાસાનુ દાસ છો, દીન છો, ભિખારી છો. મહાન
રાજા પણ ભક્તિથી કહે છે કે હે નાથ, હું તારો પામર
દાસ છું, તારા ચરણો જ્યાં પડ્યા ત્યાંની ધૂળ મારા
મસ્તકે ચડે તો હું મને ધન્યભાગ્ય માનું છું. અબજોની
મિલ્કતના ધણી રાજકુમારો કહે છે–હે જિનદેવ, હે
તારણહાર, હે કેવળજ્ઞાન લક્ષ્મીના ધણી! અમે આપને
શું આપીએ! લક્ષ્મીવંત તો આપ જ છો, અમે દીન
છીએ. મહા વીર્યવાન શાર્દુલ સિંહોના ટોળાં પણ
ભગવાન પ્રત્યે ભક્તિથી બે હાથ (આગળનાં બે પગ)
જોડીને નમસ્કાર કરી ઊઠે છે.
દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર ભક્તિના પ્રસંગે ભક્તને
ભક્તિ ઉછળે, શાસ્ત્રનું પણ બહુમાન કરે કે–ધન્ય
અવતાર ધન્ય ધન્ય સરસ્વતી દેવી, (શાસ્ત્રોને અર્થાત્
જિનવાણીને સરસ્વતી દેવી કહેવાય છે) આપ મારા
શિરછત્ર છો. આપ જ્ઞાનભંડાર છો મારા સમ્યગ્જ્ઞાનના
દાતાર આપ જ છો આપને મારું સર્વસ્વ અર્પણ છે.
૨૫. –ભક્તોનો વિશ્વાસ–
હે ભગવાન! ભક્તો બે હાથ જોડીને આપને
નમસ્કાર કરે છે તેથી તેમને સ્વર્ગ–મોક્ષની પ્રાપ્તિ
થાય છે. જુઓ, આ ભગવાનના ભક્તોનો વિશ્વાસ.
“મારું શું થશે, મારે અનંત ભવ કરવાનાં હશે તો”
હજી આવી શંકામાં પડ્યો હોય એ તો ભવ રહિત
ભગવાનની ભક્તિ શું કરશે? ભગવાનના ભક્તોને
નિઃશંકતા હોય છે કે–“હવે વીતરાગભાવનો જ
આદર કર્યો છે, હવે નરક અને તીર્યંચ એ બે ગતિના
દ્વારને તો તાળાં દેવાઈ ગયાં છે–એ બે ગતિમાં
અવતાર હોઈ શકે નહિ. અને ભવ હોય તો હવે
સ્વર્ગ–મનુષ્ય સિવાય બીજો ભવ નથી. અને
અલ્પકાળે વીતરાગભાવની પૂર્ણતા કરીને હું મુક્ત
થવાનો છું, હવે લાંબો સંસાર હોઈ શકે નહિ.” આનું
નામ વીતરાગનો ભક્ત અને એ જ તેની
વીતરાગભક્તિનું ફળ. [ચાલુ]
. સ્વાધીન ધર્મ.
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાનપૂર્વક સ્વરૂપસ્થિરતાની
શ્રેણીમાંડીને જીવ કેવળજ્ઞાન લે છે; તેને કોઈ કર્મ કે
સંયોગ રોકતાં નથી. શરીરમાં રોગ હોય, નિર્ધનતા
હોય, છોકરો મરે છતાં તે વખતે જીવ સમ્યગ્દર્શન–
જ્ઞાન પામીને–નિર્ગ્રંથ મુનિ થઈ–સ્વરૂપ સ્થિરતાની
શ્રેણીવડે કેવળજ્ઞાન પામીને સિદ્ધ થાય છે. શરીરની
અવસ્થા બદલવા ટાણે આત્મા ક્યાં બદલાઈ જાય છે?
આત્માનો સ્વભાવ તો સદાય શુદ્ધરૂપ પૂર્ણ છે. જ્યારે
પોતે તેની દ્રષ્ટિ અને સ્થિરતા કરે ત્યારે થઈ શકે છે.
પરદ્રવ્યની અવસ્થા અનુકૂળ હોય તો ધર્મ થાય
એમ માનનાર ધર્મને પરાધીન માને છે. ધર્મ પરાધીન
નથી. ધર્મ માટે એકવાર શરીર, કુટુંબ, સ્ત્રી, પુત્ર,
પૈસા, આબરૂ અને રાગ–દ્વેષના વિકલ્પ એ બધાની
અર્પણતા કરી દે–કોઈ સામું ન જો. ધર્મ માટે જે
પરદ્રવ્યની આશા રાખે છે તેને પોતાના સ્વાધીન જ્ઞાન
સ્વભાવની ખબર નથી. જગતના બધા પર પદાર્થો
બદલે તેને લીધે મારી અવસ્થા બદલે તેમ નથી. પર
વસ્તુ ગમે તેમ પરિણમો પણ હું તો મારા સ્વભવમાં
જ જ્ઞાતાપણે પરિણમું છું–આમ જ્ઞાની પુરુષો જાણે છે.