ભાન હતું અને પૂર્ણદશાના હરખમાં તે વખતે રાજ્યમાં પંચકલ્યાણ મહોત્સવ ધામધૂમથી કરાવ્યો. આમ જ્ઞાનીઓને
પોતાની પૂર્ણદશા સાંભળતાં હોંશ આવે છે, અને ભવિષ્યની પૂર્ણતાને ભાવથી નજીક લાવીને તેનું બહુમાન કરે છે, એ
રીતે પૂર્ણતા પ્રત્યેના પોતાના પુરુષાર્થને લંબાવે છે.
સર્વ પાપોમાં સૌથી મોટું પાપ મિથ્યાત્વનું છે. અનંત સંસારમાં રખડતાં, મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ અનંતવાર
નાખે એવા કસાઈખાનાનો માલિક થયો. તત્ત્વની યથાર્થ વાત જો નહિ સમજે તો સંસાર ચક્રમાં ફરી અનંતવાર એવું
કરશે. નવતત્ત્વોને જાણે નહિ અને નવ તત્ત્વોથી પાર આત્માને માને નહિ તથા પુણ્યમાં ધર્મ માનીને તેનાં અભિમાન
કરે એવો જીવ દયાદિ પાળીને સ્વર્ગમાં જાય તોપણ ત્યાંથી નીકળીને સંસાર ચક્રમાં રખડતાં અનંતવાર કસાઈ થશે
અને નરક–નિગોદમાં અનંતકાળ કાઢશે. નવમી ગ્રૈવેયકે જાય એવા શુભભાવ અને સાતમી નરકે જાય એવા
અશુભભાવ એ બન્ને આસ્રવ હોવાથી એક જ જાત છે. નિગોદના જીવને પણ અલ્પ શુભ ભાવ તો હોય છે તેના
શુભભાવ અને દ્રવ્યલિંગી મુનિના શુભભાવ એ બન્નેની એક જ જાત છે. મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ પુણ્ય આસ્રવને સારો અને
પાપાસ્રવને ખરાબ માને છે–તે જ મિથ્યાત્વ છે. પુણ્ય અને પાપ બન્ને આસ્રવ હોવાથી દુઃખદાયક–બૂરાં છે. આત્માના
ભાનવગર શુભ અને અશુભભાવવડે જ સંસાર ચક્ર ચાલી રહ્યું છે.
આજે (–ભાદરવા સુદ–૧) ‘શ્રી કુંદકુંદ પ્રવચન મંડપ’ માં પ્રવેશનું મંગળમુહૂર્ત છે. આજના મંગળમુહૂર્તે
જન્મમરણનો અંત આવી જાય તેવું કાર્ય કરવું એ જ મંગળ છે. પાત્ર થઈને ભગવાનના શ્રીમંડપે આવ્યો અને
આત્મસ્વરૂપ સમજ્યાં વગર પાછો જાય એમ બને જ નહિ. ભવરહિત ભગવાનને ઓળખીને જિજ્ઞાસાથી ભગવાનના
શ્રીમંડપે આવ્યો અને તેનો મોક્ષ ન થાય એમ જ્ઞાનીઓ માનતા નથી. તેમ આ પણ કુંદકુંદ ભગવાનનો શ્રીમંડપ છે,
અને તેમાં કુંદકુંદ ભગવાને કહેલી આ તેરમી ગાથા વંચાય છે, તેમાં કહેલું આત્માનું સ્વરૂપ જે સમજે તે જીવ અવશ્ય
સમ્યગ્દર્શન પામીને એકાવતારી જેવું મહાકાર્ય કરી જાય. સમજણ પૂર્વક નિર્ણય કરવો જોઈએ, સમજીને હા પાડે તેની
વાત બરાબર છે, પણ સમજ્યા વગર, નાના બાળકની જેમ હા એ હા પાડે તેમ ન ચાલે.
‘શ્રી પ્રવચનમંડપ’ માં જે ગાથા વંચાણી તે ગાથા નીચે પ્રમાણે છે–
आसवसंवरणिज्जरबंधो मोक्खो य सम्मत्तं।। १३।।
આસ્ત્રવ, સંવર, નિર્જરા, બંધ, મોક્ષ તે સમ્યકત્વ છે. ૧૩.
વિકલ્પો છોડીને એક શુદ્ધ આત્માને જ પ્રતીતમાં લેવો તે ભૂતાર્થનય છે અને તેથી જ સમ્યગ્દર્શન થાય છે.
બરાબર પ્રતીત તે પણ ખરૂં સમ્યગ્દર્શન નથી, કેમકે આત્મા એક અખંડ છે તેને નવ ભેદ વડે માનવો તે મિથ્યાત્વ છે.
અને નવતત્ત્વના વિકલ્પોથી પાર એક અખંડસ્વભાવે આત્માને પ્રતીતમાં લેવો તે જ નિશ્ચયથી સમ્યગ્દર્શન છે. જે
નવતત્ત્વો જણાય છે તે નવે તત્ત્વોને જાણનાર પોતે તો નવ ભેદથી રહિત એકલા ચૈતન્યસ્વરૂપે છે–એમ જો રાગથી
જરા છૂટો પડીને રાગરહિત ચૈતન્યની પ્રતીત કરે તો સમ્યગ્દર્શન છે.
ભૂતાર્થ સ્વભાવમાં ન ઢળે તો સમ્યગ્દર્શન થાય નહિ.