mAgha 2473 67
nayAbhAs athavA mithyAnayonun svarUp
1. jainashAstromAn kathan be prakAre chhe–ek AgamarUp ane bIjun adhyAtmarUp. jemAn sAmAnya– visheShapaNe
chha e dravyonun prarUpaN hoy te kathan AgamarUp chhe ane jemAn ek AtmAnA ja Ashraye prarUpaN hoy te kathan
adhyAtmarUp chhe.
2. Agam kathanamAn chhae dravyonun prarUpaN hovAthI temAn, darek ‘dravya potapotAthI dravye–guNe ane paryAye
svatantra chhe em batAvavA uparAnt, darek dravyanI paryAy sAthe bIjA dravyanI paryAyane meL chhe ke nahi ane hoy to te
kevA prakAre chhe te batAvavAnI jarUr paDe chhe; kem ke te jANyA vinA chhae dravyonun yathArtha gnAn thatun nathI. Am hovAthI
Agam kathanamAn te sambandh batAvavAmAn Ave chhe, parantu tethI koI dravyanI paryAy bIjA dravyanI paryAy karI shake ke tene
madad, sharaN ke Alamban ApI shake tem banatun nathI; agar to ek dravyanI paryAyanun kArya koI vakhate te dravyanI
potAnI mukhyatAthI thAy ane koI vakhate paradravyanI mukhyatAthI tenun kArya thAy em banatun nathI; AthI te par dravya
sAthenA meLane gnAnanun je paDakhun jANe chhe te paDakhAne ‘asadbhut vyavahAranay’ kahevAy chhe; tene asadbhUt kahevAno
hetu e chhe ke, ek dravyanI paryAy bIjun dravya karI shake chhe, madad karI shake chhe Alamban ApI shake chhe athavA koI
vakhate paradravyanI mukhyatAthI kArya thAy chhe. em loko mAne chhe temaj bole chhe tethI shAstromAn paN tem kathan karavAmAn
Ave chhe, paN te asatya chhe, asadbhUtano artha asatya thAy chhe. tethI te asatya kathanane jANanArun gnAnanun paDakhun tene
asatya tarIke jANatun hovAthI te nayane asadbhUt vyavahAranay kahevAmAn Ave chhe.
3. A sambandhamAn shrI pravachanasArashAstranA pahelA adhyAyanI soLamI gAthAnA bhAvArthamAn nIche mujab kahyun
chhe–
“vyavahAr chha kArako upachAr asadbhUt nayathI siddha karavAmAn Ave chhe te kAraNe asatya chhe. nishchay chha
kArako potAmAn ja joDavAmAn Ave chhe mATe satya chhe; kAraN ke vAstavik rIte koI dravyano kartA ke hartA nathI tethI
vyavahArakArak asatya chhe.”
4. A pramANe Agam shAstromAn upAdAn kAraNathI kArya thAy chhe ane nimitta kAraN asatya chhe em
jaNAvyun chhe; te nimitta naimittik sambandh bhedagnAn karAvavA mATe jaNAvyo hovA chhatAn paN mandabuddhi jIvo ‘nimitta
apekShAe to kartApaNun chhe ne!’ em kahIne potAnun valaN ane vajan nimitta taraphathI khenchIne svabhAv taraph vALatA
nathI.
pa. A kAraNe, par valaNathI chhoDAvIne adhyAtmashAstronun prayojan AtmAne sva taraph vALavAnun hovAthI,
Agam shAstroe je kathan ‘asadbhUt–asatya’ kahyun chhe tene visheSh baLavAnapaNe samajAvavA mATe, par sAthe sambandh
batAvanArAn badhay kathano samyaknay nathI paN mithyAnay chhe tethI tene nayAbhAs kahe chhe.
A viShay shrI panchAdhyAyashAstranA pahelA adhyAyamAn pa61 thI pa87 gAthAmAn levAmAn Avyo chhe, te gAthAo
ahIn ApavAmAn Ave chhe. pratham te gAthAono TUnk sAr nIche jaNAvavAmAn Ave chhe–
(1) samyaknay ane mithyAnayanI vyAkhyA ApI chhe ke, je AtmAnA guNano bodhak hoy tathA AtmAne lAbh
thAy tevA udAharaN, hetu ane prayojanasahit hoy te samyaknay chhe, ane bIjA badhA mithyAnay chhe. (gAthA–pa61)
(2) jem pramAN gnAnathI AtmAne shuddhino lAbh thAy chhe tem nayanun phaL paN par taraphathI khasIne potAnA
AtmA taraph valaN vaDe AtmAnI shuddhi thAy tevun hovun joIe; kem ke pramANano ansh te ja nay chhe. (gAthA–pa62)
(3) je vastumAn je guN nathI temAn te guNano Arop karavArUp vyavahAr–arthAt AtmAne sharIravALo
IndriyavALo, rangavALo ityAdi prakAre kahevo te–upAdey nathI kem ke tenAthI kAI iShTa phaLanI siddhi thatI nathI; mATe
te mithyAnay chhe. (gAthA–pa63)
(4) jIvanI bhUmikAmAn sharIrano pravesh thato nathI, paN krodhAdi
* * * * * *
Atmadharma phAIl
Ap AtmadharmanI sharUAtathI ja grAhak na thayA ho to ApanI pAse pahelA bIjA ke trIjA je varShanI
phAIl na hoy te turat ja magAvo. pahelA varShanI thoDI ja phAIl bAkI chhe.
mUlya rUA. 3–4–0 Ta. kha. 0–9–0
Atmadharma kAryAlay, moTA AnkaDiyA, kAThiyAvAD.