māghaḥ 2473ḥ 67ḥ
nayābhās athavā mithyānayonun svarūp
1. jainashāstromān kathan be prakāre chhe–ek āgamarūp ane bījun adhyātmarūp. jemān sāmānya– visheṣhapaṇe
chha e dravyonun prarūpaṇ hoy te kathan āgamarūp chhe ane jemān ek ātmānā ja āshraye prarūpaṇ hoy te kathan
adhyātmarūp chhe.
2. āgam kathanamān chhae dravyonun prarūpaṇ hovāthī temān, darek ‘dravya potapotāthī dravye–guṇe ane paryāye
svatantra chhe em batāvavā uparānt, darek dravyanī paryāy sāthe bījā dravyanī paryāyane meḷ chhe ke nahi ane hoy to te
kevā prakāre chhe te batāvavānī jarūr paḍe chhe; kem ke te jāṇyā vinā chhae dravyonun yathārtha gnān thatun nathī. ām hovāthī
āgam kathanamān te sambandh batāvavāmān āve chhe, parantu tethī koī dravyanī paryāy bījā dravyanī paryāy karī shake ke tene
madad, sharaṇ ke ālamban āpī shake tem banatun nathī; agar to ek dravyanī paryāyanun kārya koī vakhate te dravyanī
potānī mukhyatāthī thāy ane koī vakhate paradravyanī mukhyatāthī tenun kārya thāy em banatun nathī; āthī te par dravya
sāthenā meḷane gnānanun je paḍakhun jāṇe chhe te paḍakhāne ‘asadbhut vyavahāranay’ kahevāy chhe; tene asadbhūt kahevāno
hetu e chhe ke, ek dravyanī paryāy bījun dravya karī shake chhe, madad karī shake chhe ālamban āpī shake chhe athavā koī
vakhate paradravyanī mukhyatāthī kārya thāy chhe. em loko māne chhe temaj bole chhe tethī shāstromān paṇ tem kathan karavāmān
āve chhe, paṇ te asatya chhe, asadbhūtano artha asatya thāy chhe. tethī te asatya kathanane jāṇanārun gnānanun paḍakhun tene
asatya tarīke jāṇatun hovāthī te nayane asadbhūt vyavahāranay kahevāmān āve chhe.
3. ā sambandhamān shrī pravachanasārashāstranā pahelā adhyāyanī soḷamī gāthānā bhāvārthamān nīche mujab kahyun
chhe–
“vyavahār chha kārako upachār asadbhūt nayathī siddha karavāmān āve chhe te kāraṇe asatya chhe. nishchay chha
kārako potāmān ja joḍavāmān āve chhe māṭe satya chhe; kāraṇ ke vāstavik rīte koī dravyano kartā ke hartā nathī tethī
vyavahārakārak asatya chhe.”
4. ā pramāṇe āgam shāstromān upādān kāraṇathī kārya thāy chhe ane nimitta kāraṇ asatya chhe em
jaṇāvyun chhe; te nimitta naimittik sambandh bhedagnān karāvavā māṭe jaṇāvyo hovā chhatān paṇ mandabuddhi jīvo ‘nimitta
apekṣhāe to kartāpaṇun chhe ne!’ em kahīne potānun valaṇ ane vajan nimitta taraphathī kheñchīne svabhāv taraph vāḷatā
nathī.
pa. ā kāraṇe, par valaṇathī chhoḍāvīne adhyātmashāstronun prayojan ātmāne sva taraph vāḷavānun hovāthī,
āgam shāstroe je kathan ‘asadbhūt–asatya’ kahyun chhe tene visheṣh baḷavānapaṇe samajāvavā māṭe, par sāthe sambandh
batāvanārān badhāy kathano samyaknay nathī paṇ mithyānay chhe tethī tene nayābhās kahe chhe.
ā viṣhay shrī pañchādhyāyashāstranā pahelā adhyāyamān pa61 thī pa87 gāthāmān levāmān āvyo chhe, te gāthāo
ahīn āpavāmān āve chhe. pratham te gāthāono ṭūṅk sār nīche jaṇāvavāmān āve chhe–
(1) samyaknay ane mithyānayanī vyākhyā āpī chhe ke, je ātmānā guṇano bodhak hoy tathā ātmāne lābh
thāy tevā udāharaṇ, hetu ane prayojanasahit hoy te samyaknay chhe, ane bījā badhā mithyānay chhe. (gāthā–pa61)
(2) jem pramāṇ gnānathī ātmāne shuddhino lābh thāy chhe tem nayanun phaḷ paṇ par taraphathī khasīne potānā
ātmā taraph valaṇ vaḍe ātmānī shuddhi thāy tevun hovun joīe; kem ke pramāṇano ansh te ja nay chhe. (gāthā–pa62)
(3) je vastumān je guṇ nathī temān te guṇano ārop karavārūp vyavahār–arthāt ātmāne sharīravāḷo
īndriyavāḷo, raṅgavāḷo ityādi prakāre kahevo te–upādey nathī kem ke tenāthī kāī iṣhṭa phaḷanī siddhi thatī nathī; māṭe
te mithyānay chhe. (gāthā–pa63)
(4) jīvanī bhūmikāmān sharīrano pravesh thato nathī, paṇ krodhādi
* * * * * *
ātmadharma phāīl
āp ātmadharmanī sharūātathī ja grāhak na thayā ho to āpanī pāse pahelā bījā ke trījā je varṣhanī
phāīl na hoy te turat ja magāvo. pahelā varṣhanī thoḍī ja phāīl bākī chhe.
mūlya rūā. 3–4–0 ṭa. kha. 0–9–0
ātmadharma kāryālay, moṭā āṅkaḍiyā, kāṭhiyāvāḍ.