: ૯૪ : આત્મધર્મ ચૈત્ર : ૨૪૭૪
તો જડ જેવા છે, તે ગમે તેમ બોલશે; પણ હે મુનિ!
કેવળજ્ઞાન લેવાની તૈયારીમાં તને જે ઉપસર્ગ આવે
તેની સામે શું જોવું છે? તને તારામાં શુભ વિકલ્પ ઊઠે
તેનું પણ જોર નથી, ને તારા પર્યાય સામે પણ તારે
જોવાનું નથી, પણ એકલો જ્ઞાયકસ્વભાવ પૂરો છે તેમાં
જ લક્ષ કરીને લીન થઈ જા. આ રીતે, પોતાના જ્ઞાયક
સ્વભાવની ભાવનાના જોરે ચૈતન્ય સમુદ્ર ફાટીને જાણે
હમણાં કેવળજ્ઞાન થશે–એવી દશા મુનિરાજને વર્તે છે.
મારામાં પૂર્ણ જ્ઞાયકપણું છે, તેથી હું પૂર્ણ જ્ઞાયક રહીને
બધાય જીવો પ્રત્યે ક્ષમા કરું છું, બધા પ્રત્યેનો રાગ–દ્વેષ
છોડીને હું વીતરાગ ભાવે મારા સ્વભાવમાં રહું છું,
મારે પરની ઉપેક્ષા છે ને સ્વભાવની એકાગ્રતા છે.
આમ પોતાના જ્ઞાયક સ્વભાવની રુચિ અને એકાગ્રતા
કરીને આરાધના કરવી તે જ મહાનપર્વ છે.
પરમાં લક્ષ જઈને કલ્પના ઊઠે કે ‘આમ કેમ?
’ અથવા તો ઉપસર્ગ ઉપર લક્ષ જાય, કે હું ઉપસર્ગ
સહન કરું – એવી વૃત્તિ ઊઠે તે વૃત્તિ તોડવા કહે છે કે
– અરે મુનિ! સ્વભાવની એકાગ્રતા વડે તને
કેવળજ્ઞાન કેમ નહિ, ને આ વૃત્તિનું ઉત્થાન કેમ? –
આમ અપ્રતિહતભાવે આરાધના ટકાવી રાખવી તેનું
નામ મુનિની ઉત્તમક્ષમા છે.
ચૈત્ર અને વૈશાખ માસના માંગળિક
દિવસો
ચૈત્ર સુદ ૧૩ બુધવાર : પરમ પૂજ્ય શ્રી મહાવીર ભગવાનના જન્મ કલ્યાણકનો મંગળ દિવસ. અને
પૂજ્ય શ્રી કાનજી સ્વામીના પરિવર્તનની ૧૪મી જયંતિ.
ચૈત્ર સુદ ૧૫ શુક્રવાર : શ્રી પદ્મપ્રભુ–કેવળકલ્યાણક.
વૈશાખ સુદ ૨ સોમવાર : પરમ પૂજ્ય શ્રી કાનજી સ્વામીનો જન્મ–મંગળ દિવસ. (૫૯મી વર્ષ ગાંઠ.)
વૈશાખ સુદ ૩ મંગળવાર : અક્ષયત્રીજ. ભગવાન–શ્રી ઋષભદેવને શ્રી શ્રેયાંસકુમારે સૌથી પહેલું
આહારદાન કર્યું, ત્યારથી દાનતીર્થનું પ્રવર્તન થયું.
વૈશાખ સુદ ૧૦ મંગળવાર : શ્રીમહાવીર ભગવાન–કેવળજ્ઞાન કલ્યાણક.
વૈશાખ વદ ૬ શનિવાર : સોનગઢનાં શ્રીસમવસરણ મંદિરમાં શ્રી સીમંધર ભગવાનની ચૌમુખી
પ્રતિમાની તથા શ્રીકુંદકુંદ આચાર્ય દેવની ઉભેલી પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠાનો તથા સમવસરણનો સાતમો વાર્ષિક
ઉત્સવ.
વૈશાખ વદ ૮ સોમવાર : શ્રીશાંતિનાથ ભગવાનના જન્મકલ્યાણક–તપકલ્યાણક તથા મોક્ષકલ્યાણક.
અને સોન ગઢના શ્રી જૈન સ્વાધ્યાય મંદિરનું ઉદ્ઘાટન તથા તેમાં શ્રી સમયસારશાસ્ત્રની સ્થાપનાનો ૧૧ મો
વાર્ષિક ઉત્સવ.
જીવ દ્રવ્ય જ ઉત્તમ છ
(શ્રી સ્વામીકાર્તિકેયાનુપ્રેક્ષા પૃ. ૭૮–૭૯)
उत्तमगुणानां धाम सर्वद्रव्याणां उत्तमं द्रव्यं
तत्त्वानां परमतत्त्वं जीवं जानीहि निश्चयतः।।२०४।।
અર્થ:–જીવદ્રવ્ય ઉત્તમ ગુણોનું ધામ છે, જ્ઞાનાદિ ઉત્તમ–ગુણો તેનામાં જ છે. બધાય દ્રવ્યોમાં જીવદ્રવ્ય જ
ઉત્તમ છે, કેમકે બધા દ્રવ્યોને જીવ જ પ્રકાશે છે. વળી બધા તત્ત્વોમાં જીવ જ પરમ તત્ત્વ છે, અનંતજ્ઞાન–
ઉત્તમતત્ત્વ–એવા જીવને હે ભવ્ય! તું નિશ્ચયથી જાણ.
अन्तरतत्त्वं जीवः बाह्यतत्त्वं भवन्ति शेषाणि।
ज्ञानविहीनं द्रव्यं हेयाहेयं नैव जानाति।।२०५।।
અર્થ:–જીવ અંતરતત્ત્વ છે, અને જીવ સિવાયનાં બીજાં બધાં બહિરતત્ત્વો છે; તે બહિરતત્ત્વો જ્ઞાનરહિત છે
તેથી હેય અને ઉપાદેય તત્ત્વને તે જાણતા નથી. જીવતત્ત્વ વગર તો બધું શૂન્ય સમાન જ છે. તેથી બધાને જાણનાર
અને હેય–ઉપાદેયને પણ જાણનાર એવું જીવદ્રવ્ય જ પરમતત્ત્વ છે. ભવ્યોને તે જ સર્વ પ્રકારે આદરણીય છે.
ભૂલ સુધારો
આત્મધર્મના ૫૩ મા અંકમાં નીચે પ્રમાણે સુધારીને વાંચવા વિનંતિ છે–
(૧) પૃ. ૬૯ કોલમ ૨ લાઈન ૩૦ માં “રાગરહિત નવતત્ત્વો” છે તેને બદલે “રાગસહિત નવતત્ત્વો” વાંચવું.
(૨) પૃ. ૭૦ કોલમ ૧ લાઈન ૨૬–૩૪ તથા ૩૭ માં “સમ્યક્મિથ્યાત્વ મોહનીય” ને બદલે “સમ્યક્
મોહનીય” એમ વાંચવું.