Atmadharma magazine - Ank 072
(Year 6 - Vir Nirvana Samvat 2475, A.D. 1949).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 10 of 17

background image
: આસો : ૨૪૭૫ : આત્મધર્મ : ૨૧૧ :
તત્વનું ગ્રહણ થઈ શકતું નથી, એ વિચારમાં તો રાગસ્વરૂપ ભેદનો વિકલ્પ આવે છે. અભેદ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને
જ ઉપાદેયપણે અંગીકાર કરીને ત્યાં એકાગ્ર થતાં મોક્ષદશા સહજ થાય છે.
‘મારો મોક્ષ કરું’ એવો ભાવ થાય તે અંગીકાર કરવા જેવો નથી; કેમ કે વર્તમાનમાં મોક્ષદશા તો નથી
તેથી તેના ઉપર લક્ષ કરવાથી પર્યાયબુદ્ધિ ટળશે નહિ. અને આત્મસ્વભાવ લક્ષમાં આવશે નહિ. જે ત્રિકાળ
આત્મ સ્વભાવ છે તેના ઉપર લક્ષ કરવાથી જ પર્યાયબુદ્ધિ ટળે છે; માટે તે ત્રિકાળી દ્રવ્ય જ ઉપાદેય છે, એ
સિવાય સાતે તત્ત્વો હેય છે. માટે, આચાર્યદેવ કહે છે કે હે ભવ્ય! તારે ઉપાદેયસ્વરૂપ તો એક આત્મસ્વભાવ છે
એમ તું સમજ, તેની ઓળખાણ કર.
અહીં આચાર્યદેવ આત્મસ્વભાવ સમજાવતાં કહે છે કે જીવઅજીવાદિ સાતે તત્ત્વના વિકલ્પો તે પરદ્રવ્ય છે,
અને એ સાત તત્ત્વોના વિકલ્પથી અગોચર જે શુદ્ધ અભેદ આત્મસ્વરૂપ છે તે જ એક સ્વદ્રવ્ય છે તે જ જીવ છે,
અને એનો જ અંગીકાર કરવાનો છે; શુદ્ધ જીવને અંગીકાર કરવાથી શુદ્ધભાવ પ્રગટે છે. અંગીકાર કરવો એટલે
તેની શ્રદ્ધા કરવી, તેનું જ્ઞાન કરવું અને તેમાં લીન થવું. જ્યાં સાત તત્વના ભેદની શ્રદ્ધા છે ત્યાં એક સ્વતત્ત્વ
અનુભવાતું નથી, ને એક સ્વતત્ત્વની શ્રદ્ધામાં સાત તત્વના વિકલ્પો નથી. સાત તત્ત્વના વિચારમાં ક્રમ પડે છે
અને રાગ થાય છે. એક સ્વતત્ત્વની શ્રદ્ધામાં ભેદ નથી, રાગ નથી માટે પોતાનું એક શુદ્ધ સ્વરૂપ જેમ છે તેમ
જાણીને તેમાં ઠરવું, તે જ ધર્મ અને મોક્ષમાર્ગ છે.
શ્રી નિયમસાર ગા. ૩૮ ઉપરના પ્રવચનમાંથી
[ઉમરાળા: વીર સંવત ૨૪૭૫ માહ સુદ ૧૦ મંગળવારના રોજ પૂ. ગુરુદેવશ્રીનું વ્યાખ્યાન
બપોરે ૩ થી ૪ પદ્મનંદી પચ્ચિસી]
આસદ્બોધ ચંદ્રોદય અધિકાર છે. આ આત્મા અનાદિનો છે, પણ તે કેવા સ્વભાવે છે તે વાત આત્માએ
એક સેકંડ માત્ર પણ જાણી નથી. સદ્બોધ ચંદ્રોદય એટલે સાચા જ્ઞાન રૂપી ચંદ્રનો ઉદય; આત્માના સ્વરૂપને
ઓળખે તો સાચું જ્ઞાન પ્રગટે. સત્સમાગમ વિના તે કદી જણાય તેમ નથી. આ શરીર તો આત્માનું નથી, પણ
અંદર જે રાગ–દ્વેષ, પુણ્ય–પાપ, ક્રોધ–ભક્તિ વગેરે ભાવો થાય છે તે પણ વિકાર છે, તે આત્માનું સ્વરૂપ નથી.
આત્માનું સ્વરૂપ તો જે કાયમ ટકી રહે તેને કહેવાય. આત્મા જે સ્વરૂપે છે તે સ્વરૂપે એક સેકંડ માત્ર જો જીવ
સમજે તો તેને જન્મમરણ રહે નહિ. જેમણે રાગદ્વેષ ટાળી પૂર્ણ પરમાત્મ દશા પ્રગટ કરી એવા ભગવાન અરિહંત
સર્વજ્ઞદેવના શ્રીમુખથી દિવ્યધ્વનિ છૂટે છે, તેમાં આત્મસ્વભાવની વાત આવે છે, તે સમજીને જે આત્માને
અનુભવે છે તેને જન્મ–મરણનો નાશ થાય છે.
અહીં તે આત્મસ્વરૂપની વાત ચાલે છે. તે આત્મસ્વરૂપ એવું છે કે બૃહસ્પતિ પણ તેનું વર્ણન વાણીથી ન
કરી શકે. જેમ ઘીનો સ્વાદ જાણવામાં આવે પણ વાણીદ્વારા કહેવામાં આવી શકતો નથી. તેમ આત્મસ્વભાવનો
મહિમા અનુભવમાં આવે, પણ વાણીદ્વારા કહેવાય તેવો નથી. જે સ્વરૂપે આત્મા છે તે સ્વરૂપે તેને જ્ઞાનથી
જાણવો–માનવો ને અનુભવવો તે જ ધર્મ છે. એ સિવાય બહારમાં ક્યાંય ધર્મ નથી. ભાઈ રે, ધર્મ તો અંતરની
વસ્તુ છે, કાંઈ બહારની વસ્તુ નથી. પુણ્ય કરે તેનાથી બહારનાં રાજપદ કે દેવપદ મળે, પણ જેનાથી જન્મ–મરણ
ટળે એવો ધર્મ તેનાથી જુદો છે. ધર્મ તો એવો છે કે જીવ જો એક સેકંડ પણ તેનું સેવન કરે તો મુક્તિ થઈ જાય.
જેમ દીવાસળીના ટોપકામાં અગ્નિ ભર્યો છે, તેમાંથી તે પ્રગટે છે, તેમ આત્માની શક્તિમાં કેવળજ્ઞાનજ્યોત
થવાની તાકાત છે, તેનામાં શક્તિ છે તેને ઓળખીને તેમાં એકાગ્રતા કરતાં કેવળજ્ઞાન પ્રગટીને આત્મા પોતે
પરમાત્મા થઈ જાય છે. ક્ષણિક પુણ્ય–પાપના ભરોંસે આત્માનું કલ્યાણ થાય નહિ. અને આ શરીર જડ છે, તેના
ભરોંસે આત્માનું હિત થાય નહિ. પણ પોતામાં પરમાત્મા થવાની તાકાત છે તેને ઓળખીને તેના ભરોંસે
અંતરની શક્તિ પ્રગટીને પોતે પરમાત્મા થાય છે. માટે હે જીવ! અંદરમાં પરમાત્મસ્વભાવ છે તેનો વિશ્વાસ કર.
શરીર, પૈસા કે પુણ્ય–પાપ ક્ષણિક છે તેના ભરોંસે તારું કલ્યાણ થતું નથી, માટે તારું સ્વરૂપ શું છે તેની
ઓળખાણ તો કર.
લીંડીપીપરમાંથી તીખાશ પ્રગટે છે કેમ કે તેમાં ભરી છે, પણ ઊંદરની