Atmadharma magazine - Ank 073
(Year 7 - Vir Nirvana Samvat 2476, A.D. 1950).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 5 of 21

background image
: ૪ : આત્મધર્મ : કારતક : ૨૦૦૬
સત્ય વસ્તસ્વરૂપ

જે કદી ન ફરે એવું સાચું આત્મસ્વરૂપ શું છે? તે જ કહેવાય છે. ત્રણકાળ ત્રણલોકમાં સત્ય વસ્તુસ્વરૂપને
ફેરવી શકે એવો કોઈ પ્રાણી નથી. સત્યને કોઈ જીવ ઊંધી રીતે માને તો તેથી તે જીવને પોતાના ભાવમાં ઊંધાઈ
થાય, પણ કાંઈ ત્રિકાળી સત્ સ્વભાવ ફરી જાય નહિ. પોતાના ત્રિકાળ એકરૂપ સત્ સ્વભાવને સ્વીકારવો તે
મોક્ષનો પંથ છે. ક્ષણિક ભાવોરૂપે પોતાને ન સ્વીકારતાં, પૂરા ગુણસ્વભાવે સ્વીકારીને, તે પૂરો સ્વભાવ જ ગ્રહણ
કરવા યોગ્ય છે. અત્યંત નિકટભવ્ય જીવોએ એટલે કે અલ્પકાળમાં સિદ્ધ થનારા જીવોએ, પોતાના આત્માને
નમાલો પરાધીન–વિકારી કે અધૂરો માનવો નહિ પણ પૂર્ણ પરમાત્મ સ્વરૂપ હું છું–એમ શ્રદ્ધા કરીને તેનો જ
આદર કરવો–તેમાં જ લીન થવું. પૂર્ણદશા પ્રગટ થયા પહેલાંં અવસ્થામાં રાગાદિ વિકાર હોય, તેના હોવાપણાની
ના નથી, પરંતુ તે રાગના આદરથી ધર્મ થતો નથી. ધર્મી જીવની દ્રષ્ટિ તે રાગ ઉપર કે અપૂર્ણતા ઉપર હોતી
નથી. શુભરાગ કરતાં કરતાં તેનાથી પરંપરાએ ધર્મ થશે, –એમ જે માને છે તે જીવ રાગને ઉપાદેય માને છે પણ
રાગરહિત શુદ્ધ જ્ઞાનસ્વભાવને ઉપાદેય માનતો નથી, તેથી તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ જ છે. જ્ઞાનીઓ પોતાના સહજ શુદ્ધ
આત્મતત્ત્વની દ્રષ્ટિમાં રાગને સ્વીકારતા જ નથી; તેથી તેમને તે રાગ હોય તે હેયબુદ્ધિથી છે. ‘મારે મારું શુદ્ધ
સ્વરૂપ જ ઉપાદેય છે, શુભરાગ થાય તે મારું કર્તવ્ય નથી’ એવી ધર્મદ્રષ્ટિને લીધે ધર્મી જીવને શુદ્ધ સ્વભાવ તરફ
જ પરિણમન વધતું જાય છે અને રાગાદિ અશુદ્ધતા ટળતી જાય છે. શુદ્ધ આત્માની શ્રદ્ધા કોઈ પુણ્ય ભાવવડે થઈ
શકતી નથી પણ શુદ્ધભાવથી જ થાય છે. પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવનો નિશ્ચય કરે તો શુદ્ધભાવ પ્રગટે ને મુક્તિ થાય.
આત્મામાં શુભરાગ કરતાં કરતાં ધર્મ થશે–એમ માનનાર જીવને વીતરાગસ્વભાવનો આદર નથી પણ
રાગનો આદર છે, તે વીતરાગનો ભક્ત નથી, મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. જેણે વિકારને કર્તવ્ય માન્યું તે જીવ પાખંડી–અધર્મી
છે. પુણ્ય કરવાથી ધર્મમાં આગળ વધી શકાતું નથી પણ પુણ્યરહિત શુદ્ધ આત્મસ્વભાવ છે તેની પહેલાંં શ્રદ્ધા
કરવાથી જ આગળ વધી શકાય છે. સ્વભાવનો આદર અને આશ્રય કરતાં કરતાં જ વીતરાગતા ને કેવળજ્ઞાન
થાય છે. ચિદાનંદ સ્વભાવની શ્રદ્ધા જ આગળ વધવાનો મૂળ ઉપાય છે. જે રાગ થાય તે વીતરાગતાનો માર્ગ
નથી, વસ્તુનો ધર્મ નથી. શ્રી તીર્થંકર ભગવંતોએ પોતાના પરમ આત્મસ્વભાવને ઓળખીને તેના જ આશ્રયથી
પૂર્ણ મુક્તદશા પ્રગટ કરી છે જે અનાદિ સ્વભાવ માર્ગ છે તે માર્ગને અનુભવીને પોતે પૂર્ણ થયા અને
દિવ્યધ્વનિદ્વારા તે માર્ગ જગતને દેખાડયો. અનંતકાળમાં ગમે ત્યારે એક આ જ માર્ગથી મુક્તિ પમાય છે.
‘આત્માનો જે યથાર્થ સ્વભાવ છે તે ન સમજાય માટે પહેલેથી જે કરીએ છીએ તે જ કર્યા કરો’ –એમ
અજ્ઞાનીઓ માને છે, તેનો અર્થ એ થયો કે અનાદિથી જે અજ્ઞાનભાવ કરતો આવે છે તે જ ચાલુ રાખવો છે ને
સ્વભાવ સમજવો નથી; અનાદિથી જે રીતે સંસારમાં રખડયો છે તે જ રીતે સંસારમાં રખડયા કરવું છે. ભાઈ રે!
અનાદિથી જે ભાવો કરી કરીને તું સંસારમાં રખડે છે તેનાથી તદ્ન જુદી જાતનો ધર્મનો માર્ગ છે. માટે તે સમજ, તો
તારો ઉદ્ધાર થાય. જે ઉપાય છે તે જાણ્યાં વગર સત્ય માર્ગ હાથ આવશે નહિ.
[–નિયમસાર પ્રવચનો : ગા. ૩૮]
માતાજીને સંદેશ
[ભરત ચક્રવર્તીના નાની ઉંમરના પુત્રને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થાય છે અને
દીક્ષા લેવા માટે જાય છે ત્યારે માતા ઉપર સંદેશ મોકલે છે.]
* * *
હે વીર જનની! પુત્ર તારો જાય છે મોક્ષધામમાં, નહિ માત બીજી
ધારશે, ધારો ન શંકા લેશ ત્યાં. મારા વિયોગે માત! તુજને ચોધાર આંસુ
આવશે, પણ વીર તારો પુત્ર આ વીતરાગતા અપનાવશે. મુમુક્ષુતાને
દાખવી ધીર–વીર થઈને ઠરશું, ત્રિકાળજ્ઞાની તુરત થઈને સિદ્ધ પદને
પામશું. એ વાત જાણી માત મારી! આનંદ ઉરમાં લાવજે, દાદા તણા
દરબારમાં ‘“કાર’ સૂણવા આવજે.
–બાળકોના સંવાદમાંથી, લાઠી.