Atmadharma magazine - Ank 074
(Year 7 - Vir Nirvana Samvat 2476, A.D. 1950).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 3 of 23

background image
: ૨૨: આત્મધર્મ: ૭૪
આત્માનો સર્વજ્ઞ સ્વભાવ
અને વસ્તુમાં ક્રમબદ્ધ પર્યાય
‘આ આત્મધર્મ’ માસિકના છ વર્ષ પૂરાં થઈને ગતાંકથી સાતમા વર્ષની શરૂઆત થઈ છે.
આ માસિકમાં તત્ત્વજ્ઞાનને લગતા વિષયો જ લેવામાં આવે છે; અને તેમાં મુખ્યપણે પરમ પૂજ્ય
સદ્ગુરુદેવશ્રી કાનજીસ્વામીના વ્યાખ્યાનો આપવામાં આવે છે. ગઈ સાલમાં શ્રી વીંછિયા તથા શ્રી લાઠીમાં શ્રી
જિનબિંબપ્રતિષ્ઠાનો પંચકલ્યાણિક મહોત્સવ થયો હતો, અને સનાતન જૈનધર્મના સિદ્ધાંત પ્રમાણે જિનબિંબની
પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. તે પ્રસંગે પૂ. ગુરુદેવશ્રીનો વિહાર સૌરાષ્ટ્રમાં અનેક સ્થળે થયો હતો. જે જે સ્થળોએ તેઓ
પધાર્યા હતા ત્યાંના મુમુક્ષુઓએ ભવ્ય સત્કાર કરીને તેમની અમૃતમય વાણીનો અપૂર્વ લાભ લીધો હતો. વિહાર
દરમિયાન મુખ્યત: શ્રીપદ્મનંદી પચીસીમાંથી અને શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીની મોક્ષમાળામાંથી પ્રવચનો થતા હતા.
ગામડાનાં અભણ લોકો પણ સમજી શકે તેવી સરળ ભાષામાં ‘આત્માની સમજણ’ ઉપર તે વ્યાખ્યાનો થયા
હતા. તે વ્યાખ્યાનો આ માસિકમાં છપાતાં જાય છે.
રાજકોટમાં સવા મહિનાની સ્થિતિ દરમિયાન શ્રી પ્રવચનસારના જ્ઞેય અધિકારમાંથી આત્મસ્વરૂપને
બતાવતી ૧૭૨ અને ૧૯૨મી ગાથા ઉપર વિશિષ્ટ પ્રવચનો થયા હતા. અને ત્યાંના શિક્ષિત ભાઈ બહેનોએ મોટી
સંખ્યામાં ઘણા રસપૂર્વક તેનો લાભ લીધો હતો. રાજકોટમાં કેટલાક વ્યાખ્યાનો મશીન દ્વારા રેકર્ડમાં ઉતારી
લેવામાં આવ્યા છે, તે વ્યાખ્યાનો ગઈ સાલના ધાર્મિક ઉત્સવ દરમિયાન મુંબઈ લઈ જઈને ત્યાંના મુમુક્ષુમંડળને
સંભળાવ્યા હતા. તે સાંભળતાં મુંબઈના મુમુક્ષુઓને પૂ. ગુરુદેવશ્રીના સાક્ષાત્ પ્રવચનો જેવો લાભ મળ્‌યો હતો.
આ માસિકના પહેલા પાંચ વર્ષમાં આવી ગયેલા વિષયોની ટુંક વિગત છઠ્ઠા વર્ષમાં પ્રવેશ પ્રસંગે
લખાયેલા સંપાદકીય લેખમાં (અંક ૬૨ માં) આપવામાં આવી છે. ગઈ સાલના પ્રસંગોમાં–છ કુમારી બહેનોની
બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા, પૂ. ગુરુદેવશ્રીનો વિહ વીંછિયામાં પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ, રાજકોટમાં ધર્મ પ્રભાવના અને લાઠીમાં
પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ–એ પ્રસંગો મુખ્ય છે; ઉપરાંત ગઈ સાલ દરમિયાન પૂ. ગુરુદેવશ્રી પાસે ૨૭ ભાઈઓએ સજોડે
આજીવન બ્રહ્મચર્ય પ્રતિજ્ઞા અંગીકાર કરી છે.
વીર સં. ૨૪૭૪માં શ્રી પ્રવચનસારનો અક્ષરશ: ગુજરાતી અનુવાદ પ્રસિદ્ધ થયો અને તેના ઉપર પ્રવચનો
શરૂ થયા. તેમાં જ્ઞાન અને જ્ઞેય અધિકાર પૂરા થઈ ગયા છે અને ચરણાનુયોગની ૨પ૦ગાથાઓ વંચાણી છે.
પ્રવચનસારની શરૂઆતના મંગલાચરણમાં ‘
नमो अरिहंताणं’ માં રહેલા ગંભીર અર્થની પ્રવચનો દ્વારા સરળ
ભાષામાં જેવી સ્પષ્ટતા થઈ છે તેવી પૂર્વે ઘણા કાળમાં થયેલી દેખાતી નથી. એ ઉપરાંત શ્રી પ્રવચનસારજીની ૮૦
થી૮૨ ગાથામાં ‘જીવ ધર્મ કઈ રીતે પામી શકે? અને તેના મોહનો ક્ષય કઈ વિધિથી થાય?’ તેનો વિશિષ્ટ ઉપાય
આચાર્યભગવાને બતાવ્યો છે. તે ગાથાઓ ઉપર પ્રવચનો દ્વારા અપૂર્વ સ્પષ્ટીકરણ થયું છે. એ પ્રવચનો
આત્મધર્મ માસિકના અંક ૨૯, ૩૦, ૩૧, પ૮, પ૯ અને ૬૨માં આવી ગયા છે, તે તરફ મુમુક્ષુઓનું ખાસ ધ્યાન
ખેંચીએ છીએ.
શ્રી પ્રવચનસારના પહેલા જ્ઞાનઅધિકારમાં આત્માના જ્ઞાન અને સુખસ્વભાવનું યથાર્થ સ્વરૂપ બતાવતાં
કેવળજ્ઞાન અને અતીન્દ્રિય સુખનું અલૌકિક વર્ણન કર્યું છે. ત્યાં, દરેક આત્માનું સ્વરૂપ સર્વજ્ઞ છે અને સર્વજ્ઞના
જ્ઞાનથી બહાર (–જણાયા વગરનું) કાંઈ પણ હોઈ શકે નહિ–એ વાત સ્પષ્ટ કરીને, સર્વજ્ઞના જ્ઞાનમાં સર્વ દ્રવ્યો–
ગુણો અને તેના અનાદિ અનંત પર્યાયો એક સમયમાં યુગપત જણાય છે–એ વાત સિદ્ધ કરી છે. અને એ સિદ્ધ
થતાં, દરેક દ્રવ્યના અનાદિ અનંત પર્યાયો ક્રમબદ્ધ જ થાય છે–એવું વસ્તુ સ્વરૂપ સ્વયમેવ સિદ્ધ થાય છે. એટલે
સર્વ પદાર્થોમાં ત્રણ કાળના ક્રમબદ્ધ પર્યાયો જેમ થાય, તેમાં કાંઈ ફેરફાર કે રાગ દ્વેષ કરવાનો જીવનો સ્વભાવ
નથી પણ જેમ થાય તેમ જાણી લેવાનો જ્ઞાયક સ્વભાવ છે;