: 28 : Atmadharma : 74
chhe ane pahelA pahelAnA pariNAmo pragaT thatAn nathI. e pramANe darek jIv tem ja ajIv dravyo kramabaddha pariName chhe,
koI dravya ADA avaLA paryAyomAn pariNamatun nathI. dravyanA paryAyonA kramane pheravavA tIrthankar, Indra, narendra vagere koI
samartha nathI. vastumAn traNakALanA paryAyo je prakAre kramabaddha chhe te pramANe kevaLagnAnInA gnAnamAn te jaNAy chhe.
jo vastunA traNakALanA paryAyo kramabaddha niyamasar na thatA hoy to sarvagna bhagavAnanun gnAn paN
anishchit Thare! ane anishchit gnAn hoy tyAn sarvagnatA hoy nahi. e rIte vastumAn kramabaddhaparyAyone svIkAryA
vagar sarvagnatA ja siddha thaI shakashe nahi.
shrI samayasAranA sarva vishuddhagnAn adhikAranI paDelI gAthAo (308 thI 311) A sambandhamAn ghaNI
upayogI chhe. tenI TIkAmAn AchAryadev kahe chhe ke “जीवो हि तावत् क्रमनियमितात्मपरिणामैरुत्पद्यमानो जीव
एव नाजीवः। एवमजीवोऽपि क्रम नियमितात्मपरिणामैरुत्पद्यमानोऽजीवः एव न जीवः।”
‘artha:– pratham to jIv kramabaddha evAn potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI; evI
rIte ajIv paN kramabaddha potAnAn pariNAmothI upajatun thakun ajIv ja chhe, jIv nathI.’
e pramANe kramabaddhaparyAyavALun ja vastusvarUp chhe. ane gnAnIonA samyaggnAnamAn tevun ja jaNAy chhe.
vastunA kramabaddhaparyAyo mAnyA vinA samyaggnAn ja siddha thaI shake nahi samyaggnAnanA pAnch prakAr chhe–matignAn,
shrutagnAn, avadhignAn, manaparyayagnAn ane kevaLagnAn. e pAnche gnAnomAn potapotAne yogya, vastunA bhUt–
bhaviShyanA kramabaddhaparyAyone jANavAnun sAmarthya chhe. jo te gnAnamAn jaNAyA pramANe ja vastumAn kramabaddhaparyAyo na
thAy, ne temAn jarApaN pheraphAr thAy to te gnAn mithyA ja Thare. pAnch gnAnanA sAmarthya bAbat shAstromAn kathan
Ave chhe te ahIn kahevAmAn Ave chhe.
mati – shrutagnAn
shrI tattvArthasUtranA trIjA adhyAyanA 36 mA sUtramAn manuShyonA be prakAr jaNAvyA chhe, temAnthI Arya
manuShyomAn je jIvone visheSh shakti prApta hoy tene RuddhiprApta Arya kahevAmAn Ave chhe. temanI buddhi–Ruddhinun
svarUp varNavatAn ek aShTAng nimittattAbuddhi kahevAmAn AvI chhe. tenun svarUp A pramANe chhe–
“antarikSha, bhom, ang, svar, vyanjan, lakShaN, chhinna ane svapna–e ATh prakAranun nimittagnAn chhe.
tenI vyAkhyA nIche pramANe chhe.
1. sUrya, chandra, nakShatranA uday–astAdik dekhI atIt–anAgat phaLanun jANavun te antarikSha nimittagnAn chhe.
2. pRithvInI kaThoratA, komaLatA, chIkAsh ke lUkhAsh dekhI, vichAr karI agar pUrvAdik dishAmAn sUtra paDatAn
dekhIne hAni–vRuddhi, jay–parAjay vagerenun pragaT jANavun te bhom nimittagnAn chhe.
3. ang–upAng dinA darshan–sparshanAdithI trikALabhAvI sukh–dukhAdinun jANavun te anganimittagnAn chhe.
4. akShar–anakShararUp tathA shubh–ashubhane sAmbhaLI IShTAniShTa phaLanun jANavun te svar nimittagnAn chhe.
pa. mastak, mukh, Dok vagere ThekANe tal, musal, lAkh ItyAdi lakShaN dekhIne trikAL sambandhI hit–
ahitanun jANavun te vyanjan nimittagnAn chhe.
6. sharIr upar shrIvRukSha, svastik, kalash vagere chihna dekhIne puruShanA trikAL sambandhI sthAn, mAn,
aishvaryAdik visheShonun jANavun te lakShaN nimittagnAn chhe.
7. vastra–chhatra–ashan jayanAdithI, dev–manuShya rAkShasAdithI tathA shastra–kanTakAdithI chhedAy tene dekhIne
trikAL sambandhI lAbh–alAbh, sukh dukhanun jANavun te chhinna nimittagnAn chhe.
8. vAt–pitta–shleShma rahit puruShane, mukhamAn pAchhalI rAtre chandramA, sUrya, pRithvI, parvat ke samadranun praveshAdi
thavun evun svapna te shubhasvapna chhe; ghI–telathI potAno deh lepAyel hoy, ane gadheDA UnT upar chaDhI dakShiN
dishAmAn gaman ItyAdi kare–evun svapna te ashubh svapna chhe; tenA darshanathI AgAmI kALamAn jIvanamaraN, sukh
dukhAdinun gnAn thavun te svapnanimittagnAn chhe.
–A ATh prakAranA nimittagnAnanA je gnAtA hoy tene aShTAnganimitta buddhi–Ruddhi chhe.”
(–juo, mokShashAstra gujarAtI TIkA. pRu. 33p–6 AvRutti pahelI)
have jo dravyanA paryAyo kramabaddha na thatA hoy,