नवतत्त्वगतत्त्वेपि यदेकत्वं न मुंचति।।
જુદો છે. આવા શુદ્ધ આત્માને જોનારા જ્ઞાનને શુદ્ધનય કહે છે. ભગવાન! તું અંતરથી શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરીને વસ્તુને
ઓળખ તો ખરો! નવતત્ત્વની રાગમિશ્રિત શ્રદ્ધા તે પુણ્યબંધનું કારણ છે, ધર્મનું કારણ નથી. નવતત્ત્વની શ્રદ્ધાને
વ્યવહારસમ્યક્ત્વ કહ્યું છે, તે વ્યવહાર સમ્યક્ત્વ શુભરાગ છે, તેને ખરેખર સમ્યક્ત્વ માનવું તે મિથ્યાત્વ છે.
અહો, આચાર્યદેવ કહે છે કે એક અખંડ ચૈતન્યસ્વભાવની દ્રષ્ટિ છોડીને માત્ર નવતત્ત્વના ભેદનો અનુભવ કરવો
તે પણ મિથ્યાત્વ છે; તો પછી કુદેવાદિની શ્રદ્ધા કરે તેની વાત તો ક્યાં રહી? તેની તો વાત અહીં લીધી નથી.
છોડતી નથી એટલે કે ધર્મીની દ્રષ્ટિ એકરૂપ આત્મજ્યોતિ ઉપરથી ખસતી નથી.
આત્માનો અનુભવ કરતાં તેમાં નવતત્ત્વનું રાગરહિત જ્ઞાન સમાઈ જાય છે.
કે નહિ? –એની પણ જેને શંકા થાય, તો તે– ‘અહો, આ મારા આત્માની અપૂર્વ વાત છે, અંર્તમુહૂર્તમાં હું
એકાગ્ર થઈને આનો અનુભવ પ્રગટ કરીશ–’ એવી હોંશ અને નિઃશંકતા ક્યાંથી લાવશે? અને તે નિઃશંકતા
વગર તેનો પ્રયત્ન અંર્તમુખ વલણમાં કેમ વળશે? હજી શું કહ્યું તે અંતરમાં પકડીને યાદ રહેવાની પણ જેને
શંકા છે તેને અંતરમાં વળીને તેવો અનુભવ ક્યાંથી થાય? હું પરિપૂર્ણ, કેવળી ભગવાન જેવો છું, એક સમયમાં
અનંત લોકાલોકને જાણવાનું સામર્થ્ય મારામાં જ છે, એમાં અંદર એકાગ્ર થાઉં એટલી જ વાર છે, ––એમ
પોતાની તાકાતનો વિશ્વાસ કરવો જોઈએ.
ભૂતાર્થથી જાણેલ જીવ, અજીવ વળી પુણ્ય, પાપ ને આસ્રવ, સંવર, નિર્જરા, બંધ, મોક્ષ તે સમ્યક્ત્વ છે.
અહીં નવતત્ત્વોને ભૂતાર્થનયથી જાણવા તેને સમ્યક્ત્વ કહ્યું, તેમાં ભૂતાર્થ કહેતાં નવતત્ત્વના ભેદનું લક્ષ
રાગરહિત જ્ઞાન કરી લીધું–એટલે કે નવતત્ત્વોમાંથી એકરૂપ અભેદ આત્માને તારવીને તેની શ્રદ્ધા કરી, તે
ખરેખર સમ્યક્ત્વ છે.
નિશ્ચયસમ્યક્ત્વ કોઈને થઈ જતું નથી અને વ્યવહારસમ્યક્ત્વથી પણ નિશ્ચયસમ્યક્ત્વ થઈ જતું નથી. પહેલાંં
જીવ–અજીવાદિ નવતત્ત્વો શું છે તે સમજવું જોઈએ. હું જીવ છું, શરીરાદિ અજીવ છે તેનાથી હું ભિન્ન છું.
નવતત્ત્વમાં પહેલું જીવતત્ત્વ છે. જીવ કોને કહેવો? શરીરાદિ જીવ નથી, રાગ પણ ખરેખર જીવ નથી અને અલ્પ
જ્ઞાનદશા તે પણ જીવતત્ત્વનું ખરું સ્વરૂપ નથી. જીવ તો પરિપૂર્ણ ચૈતન્યમય અનંતગુણનો એકરૂપ પિંડ