ફાગણ : ૨૪૭૭ : ૯૯ :
અજ્ઞાનભાવે અનંત પ્રકારના પરાશ્રયભાવમાં અજ્ઞાની જીવો રખડે છે. અહો, જગતમાં આટલા આટલા
પરાશ્રયભાવો, તે બધાયથી છોડાવીને આત્માને એક પોતાના સ્વભાવના જ આશ્રયમાં લાવી મૂક્યો છે. હે
તીર્થંકરો! આપ પોતે પણ સ્વભાવની શ્રદ્ધા અને સ્થિરતા કરીને જ મુક્ત થયા છો અને આપની વાણીમાં
જગતના મુમુક્ષુઓને પણ એ જ પ્રકારનો ઉપદેશ કર્યો છે. અહો, અરિહંતો! આપને નમસ્કાર...આપના
સ્વાશ્રિતમાર્ગને નમસ્કાર મારો આત્મા સ્વાશ્રયની સાક્ષી પૂરતો આપના અપ્રતિહતમાર્ગમાં ચાલ્યો આવે છે.
હે નાથ! અમને સ્વાશ્રયનો ઉલ્લાસ આવે છે. ધન્ય પ્રભુ તારા કથનને! તમને હું નમસ્કાર કરું છું.
અમારો આત્મા સ્વાશ્રયમાં નમે છે, આપની જેમ અમે પણ સ્વાશ્રયપૂર્વક અર્હંતદશા પ્રગટ કરવા તરફ આપના
માર્ગે ચાલ્યા આવીએ છીએ. અહો! આવા નમસ્કાર કોણ કરે?..આવો ઉલ્લાસ કોને ઊછળે? જેણે પોતાના
સ્વભાવની શ્રદ્ધાથી સ્વાશ્રય તરફ વલણ કર્યું છે અને પરાશ્રયના અંશનો પણ નકાર કર્યો છે તે સ્વાશ્રયના
ઉલ્લાસથી અરિહંતોને નમસ્કાર કરે છે.
અહો અરિહંતો! હું આપને પગલે પગલે આવી રહ્યો છું. સર્વે અરિહંતોને મારા નમસ્કાર છે. ‘બધાય
અરિહંતોએ આ એક જ માર્ગથી પૂર્ણતા કરી છે અને તેઓએ ઉપદેશમાં પણ એમ જ કહ્યું છેં–આમ કહીને પછી તે
સર્વે અરિહંતોને આચાર્યદેવે નમસ્કાર કર્યા છે. આમાં આચાર્યદેવના ઊંચા ભણકારા છે. ‘ઉપદેશ પણ એમ જ
કર્યો’–આમ કહીને આચાર્યદેવ ઉપદેશવાળા અરિહંતોની એટલે કે તીર્થંકરોની વાત લેવા માંગે છે. તીર્થંકરોને
કેવળજ્ઞાન પ્રગટ્યા પછી નિયમથી દિવ્યધ્વનિ છૂટે છે ને તે ધ્વનિદ્વારા આવો જ સ્વાશ્રયનો માર્ગ જગતના
મુમુક્ષુઓને ઉપદેશે છે. અને તે સાંભળીને સ્વાશ્રય કરનારા જીવો પણ હોય જ છે. એ રીતે સંધિ વડે
સ્વાશ્રયમાર્ગનો અછિન્નપ્રવાહ બતાવ્યો છે.
જુઓ, અહીં કુંદકુંદપ્રભુ મોક્ષનો ઉપાય બતાવે છે અને તેમાં સર્વે તીર્થંકરોની સાખ પૂરે છે. પોતાનો
આત્મા જ્ઞાન–દર્શન–આનંદસ્વરૂપ છે, તેને લક્ષમાં લઈને તેના જ આશ્રયે શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ કરીને, ભેદ અને
વ્યવહારનો ક્ષય કરીને ભગવાન અરિહંતોએ કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કર્યું છે. ત્રણેકાળે મોહનો ક્ષય કરવાનો આ એક
જ વિધિ છે. તીર્થંકરોએ આ જ વિધિ કર્યો છે, અને આ જ વિધિ કહ્યો છે. આ સિવાય બીજો કોઈ વિધિ મોક્ષ
માટે છે જ નહિ.
અહો ભગવંતો! આપને નમસ્કાર હો. આપનો પવિત્ર ઉપદેશ અમને અંતરમાં રુચ્યો છે અને અમને
અંતરમાં સ્વાશ્રયનો આહ્લાદ ઊછળ્યો છે. પ્રભો, અમે બીજું તો શું કહીએ? નાથ! नमो भगवद्भयः ભગવંતોને
નમસ્કાર હો. આ રીતે, અરિહંતોનો ઉપદેશ સમજનાર જીવ સ્વાશ્રયના ઉલ્લાસથી ભગવાનને નમસ્કાર કરે છે.
કોઈ પુણ્યભાવથી કે નિમિત્તોના અવલંબનથી સમ્યગ્દર્શન થતું નથી પણ પોતાના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયથી
અભેદ સ્વભાવના આશ્રયે જ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર થાય છે. અમને આવો પવિત્ર ઉપદેશ કરીને સ્વાશ્રયનો
માર્ગ દર્શાવ્યો, તે માટે હે નાથ! તમને મારા નમસ્કાર છે. વર્તમાન શુભવિકલ્પ છે પણ તે તરફ ન વળતાં
સ્વભાવના મહિમા તરફ જ અમે વળીએ છીએ. સ્વભાવના આશ્રયે ધર્મની વૃદ્ધિ જ છે. જે દશા આપે પ્રગટ કરી
તેને નમસ્કાર કરીને અમે રાગરહિત ચૈતન્યસ્વભાવનો જ આશ્રય અને વિનય કરીએ છીએ, વિકલ્પનો આદર કે
આશ્રય કરતા નથી. હે નાથ જિનેશ! તમારો ઉપદેશ સાંભળીને અમને સ્વભાવ અને પરભાવનું ભેદજ્ઞાન થયું–
અમને નિશ્ચય સ્વાશ્રય રાગરહિત સ્વભાવ મળ્યો તેથી અમે આપને નમસ્કાર કરીએ છીએ...આપે દર્શાવેલા
માર્ગે આવીએ છીએ.
સ્વભાવની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન ને સ્થિરતા એ એક જ પ્રકાર મોક્ષમાર્ગનો છે. એ પ્રકારથી તીર્થંકરોએ સર્વ કર્મનો
ક્ષય કરીને શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ પોતે અનુભવ્યું છે. એવા તીર્થંકરો સર્વજ્ઞ અને વીતરાગ હોવાથી પરમ આપ્ત છે,
જગતના જીવોને આત્મહિતના ઉપદેષ્ટા છે. તીર્થંકરનો ઉપદેશ પરમ વિશ્વાસયોગ્ય છે. તીર્થંકરોએ શું ઉપદેશ
કર્યો?
ભગવાનના શ્રીમુખે એમ નીકળ્યું છે કે, અમે જે ઉપદેશ કરીએ છીએ તે જ પ્રમાણે આ કાળના કે
ભવિષ્યકાળના મુમુક્ષુ જીવોને મોક્ષનો ઉપાય છે. ભવિષ્યમાં પંચમકાળ કઠણ આવશે માટે તે કાળનો ઉપાય
જુદો–એમ ભગવાને કહ્યું નથી. ભગવાનનો ઉપદેશ ભવિષ્યકાળના જીવોને માટે પણ એક જ પ્રકારનો છે. ધર્મનો
(ભગવાન શ્રી સીમંધર જિન–સ્વાગત અંક)