ધર્મ છે. પહેલાંં ઊંધી શ્રદ્ધામાં વિષય–કષાય વગેરેનું ધારણ હતું તે અધર્મ હતો ને તેનાથી જીવ સંસારમાં પડતો
હતો. તેને બદલે હવે ચૈતન્યમૂર્તિ વીતરાગી આત્મસ્વભાવને શ્રદ્ધામાં ધારણ કર્યો ને આત્માને સંસારમાં પડતાં
ધારી રાખ્યો–અટકાવ્યો–તે ધર્મ છે. પહેલાંં આવી આત્માની શ્રદ્ધા કરવી તે ભગવાનની સાચી ભક્તિ છે. આ
સિવાય ભગવાનની ભક્તિથી શરીરાદિ સામગ્રીની રક્ષા થવાનું ભગવાન પાસે માંગે તો તે અજ્ઞાની છે,
ભગવાનનો ભક્ત નથી.
‘અહો! મારો આત્મા ભગવાન જેવો સર્વજ્ઞ વીતરાગ પરિપૂર્ણ છે’ –આમ સમજીને જે ભગવાનની
એમ પણ માને છે કે ‘ભગવાન પાસે ભક્તામર–સ્તોત્ર બોલીએ તો અન્ન–વસ્ત્ર વગરના ન રહીએ.’ અરે
ભાઈ! શું ભગવાન પાસે તે આવી આશા હોય? જ્ઞાની તો ભાવના કરે છે કે હે નાથ! અમારું રક્ષણ કરો
એટલે કે અમારા આત્મામાં શ્રદ્ધા–જ્ઞાન ને વીતરાગતા પ્રગટ થાવ... વીતરાગી પરિણામમાં ભગવાનનું
નિમિત્ત છે એટલે, ‘ઘીના ઘડા’ ની જેમ, ‘ભગવાન અમારી વીતરાગતાનું રક્ષણ કરો’ એમ વ્યવહારથી
કહેવાય છે, પણ ખરેખર ભગવાન પાસેથી કાંઈ લેવાનું નથી, આત્માનો પોતાનો સ્વભાવ ક્યાં અધૂરો છે
કે તે કોઈક પાસે રક્ષણ માંગે? ધર્મસભામાં વીતરાગી ત્રિલોકનાથ પરમાત્માએ જ્યારે ધર્મની પ્રરૂપણા કરી
ત્યારે જે જીવો સ્વભાવ સમજ્યા તેઓ ધર્મ પામ્યા... એટલે ભગવાન તેના ધર્મમાં નિમિત્ત થયા. ત્યાં તે
જીવોને ભગવાન પ્રત્યે ભક્તિ ઊછળે છે. ભગવાનના ઉપદેશ વખતે તે ઝીલીને ધર્મ પામનારા જીવો ન હોય
એમ બને નહિ.
મહાવીર ભગવાનને વૈશાખ સુદ ૬ સમે કેવળજ્ઞાન થયું પણ છાંસઠ દિવસ સુધી વાણી ન છૂટી... ઈન્દ્ર
અધર આકાશમાં પાંચસો ધનુષ ઊંચે ચડી ગયો...સમવસરણની રચના થઈ... બાર સભા ભરાણી... છતાં
ભગવાનની વાણી કાં ન છૂટે? તેણે ઉપયોગ મૂકીને જ્ઞાનમાં જોયું કે ભગવાનની ઉત્કૃષ્ટ વાણી ઝીલી શકે તેવા
ગણધરપદને લાયક પુરુષની સભામાં ગેરહાજરી છે. અને એવા સમર્થ શ્રી ઈન્દ્રભૂતિ (–ગૌતમ) છે. પછી ઈન્દ્ર
તેમની પાસે જઈને, ભગવાન સાથે વાદવિવાદ કરવાના બહાને તેને તેડી લાવે છે... માનસ્થંભ પાસે આવતાં જ
ઈન્દ્રભૂતિનું માન ગળી જાય છે... ભગવાનની દિવ્યવાણીની ધારા છૂટે છે ને ઈન્દ્રભૂતિ ગણધર થાય છે... પહેલાંં
તો તે પહેલી ભૂમિકામાં હતા ને હવે છઠ્ઠી–સાતમી ભૂમિકામાં વિચરવા લાગ્યા. અહીં વાણીની લાયકાત અને
સામે ગણધરપદની લાયકાત–એવો મેળ સહેજે થઈ જાય છે. તીર્થંકરભગવાનની દેશના છૂટે ત્યાં તે ઝીલીને
ધર્મની વૃદ્ધિ કરનારા જીવો–ગણધર વગેરે તૈયાર હોય જ છે. ભગવાનની વાણી નીકળે ને સભામાં ધર્મની વૃદ્ધિ
ન થાય–એમ કદી બને નહિ. સામે ગણધર ન હતા તો અહીં ભગવાનની વાણી પણ ન નીકળી, જુઓ મેળ!
વાણી ઝીલનાર ન હોય ને ભગવાનની વાણી એમ ને એમ નીકળી જાય–એમ કદી બને નહિ. આ જે વાત
કહેવાય છે તે ત્રણે કાળે સત્ય છે, પૂર્વ સાધકદશામાં ધર્મવૃદ્ધિના ભાવે વાણી બંધાણી, તે વાણી બીજાને ધર્મ
પમાડનારી છે... તીર્થંકર ભગવાનની વાણી ધર્મ પામવાનું ઉત્કૃષ્ટ નિમિત્ત છે... તે વાણી છૂટે ને ધર્મનો લાભ
પામનાર જીવો ન હોય એમ બને નહિ. જેમ–જ્યાં ચક્રવર્તી પાકે ત્યાં ચૌદ રત્નો પણ જગતમાં પાકે છે, તેમ જ્યાં
તીર્થંકર પાકે ત્યાં ગણધર વગેરેની લાયકાતવાળા જીવો પણ પાકે છે. વીતરાગની ઉત્કૃષ્ટવાણી ને જીવોની
લાયકાતનો મેળ ખાતાં મોક્ષના કણસલાં પાકે છે. જેમ કલ્પવૃક્ષ પાકે ને તેનું ફળ લેનારા ન હોય તેમ ન બને.
તેમ જ્યાં તીર્થંકર ભગવાન પાકે ત્યાં તેમનો ઉપદેશ ઝીલીને મોક્ષ પામનારા જીવો ન હોય એમ બને નહિ. એવા
શ્રી સીમંધરાદિ તીર્થંકર ભગવાન અત્યારે મહાવિદેહમાં સાક્ષાત્ બિરાજે છે, અને ત્યાં ઘણા જીવો મોક્ષ પામે છે..
તે સીમંધર ભગવાનની આપણે અહીં સ્થાપના થવાની છે.