: ૧૦૮ : આત્મધર્મ : ૮૯
સ્તનમાંથી દૂધની ધાર છૂટે છે. પુત્રને તો કાંઈ હવે દૂધની જરૂર નથી પણ માતાના સ્તનમાંથી દૂધ છૂટ્યા વિના નહિ રહે... તેમ
આત્મા વીતરાગસ્વરૂપ ચૈતન્યમૂર્તિ આનંદઘન છે તેની જેને રુચિ હોય તે જીવને, બાહ્યમાં પણ વીતરાગતાના નિમિત્તભૂત
અરિહંત પરમાત્માને જોતાં જ ‘અહો મારા ભગવાન...’ એમ ભક્તિ ઊછળ્યા વિના રહેતી નથી, જગત્ગુરુ તીર્થંકરને જોતાં
જ અંદરથી ભક્તિનો આહ્લાદ જાગે છે. ભગવાન તો વીતરાગ છે તેને કાંઈ ભક્તિની જરૂર નથી પણ જેને વીતરાગતાની
સાચી પ્રીતિ છે તેને ભક્તિનો ભાવ ઊછળ્યા વગર રહેશે નહિ. અત્યારે ભરતક્ષેત્રે સાક્ષાત્ ભગવાનના તો વિરહ પડ્યા છે...
સાક્ષાત્ વીતરાગ પ્રભુના વિરહમાં તેમની વીતરાગી મૂદ્રાવાળી પ્રતિમાને જોતાં ભગવાનનું સ્મરણ કરીને ભક્તિ કરે છે, ને
પ્રતિમામાં પણ ‘અહો! આ ભગવાન જ છે’ એમ પોતાના ભાવનો નિક્ષેપ કરે છે. પં. બનારસીદાસજી કહે છે કે–
કહત બનારસી અલપ ભવ થિતિ જાકી
સોઈ જિનપ્રતિમા પ્રમાનૈ જિન સારખી.
ધર્મીને અંતરમાં વીતરાગી આત્મસ્વરૂપ ભાસ્યું છે પણ હજી પૂરી વીતરાગતા થતી નથી એટલે વીતરાગ
પ્રભુનું બહુમાન કરે છે. આત્માના વીતરાગપણાની ભાવનાના ઉલ્લાસપૂર્વક વીતરાગ ભગવાનની સ્થાપના કરે
છે, અને તેમની ભક્તિ કરે છે.
(૨૭) ધન્ય એ અલંકાર યુક્ત ભક્તિ!
અહીં પદ્મનંદી આચાર્યદેવ શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની સ્તુતિ કરે છે. તેમાં પાંચમાં શ્લોકમાં કહે છે કે ‘હે
નાથ! તારા ભામંડળની દિવ્યતા પાસે આ સૂરજ અને ચંદ્ર પણ ઝાંખા લાગે છે... જાણે કે અગ્નિના બે તણખા
હોય, અથવા તો સફેદ વાદળાનાં ટુકડા હોય’ આચાર્યદેવ જ્યાં ત્યાં ભગવાનનો મહિમા જ ભાળી રહ્યા છે...
‘હરતાં ફરતાં પ્રગટ હરિ દેખું રે...
મારું જીવ્યું સફળ તવ લેખું રે...’
સમસ્ત પાપને ટાળીને આત્માનો આનંદ જેમણે પ્રગટ કર્યો છે એવા ત્રિલોકનાથ ભગવાનને અહીં ‘હરિ’
તરીકે સંબોધીને કહે છે કે અમારા પાપોનો નાશ કરનાર હે હરિ! આકાશમાં ઊડતા આ સૂરજ ને ચંદ્ર તો
વાદળના કટકા જેવા લાગે છે. જ્યારે મેરુ પર્વત ઉપર આપનો જન્માભિષેક થયો અને ઈન્દ્રે આપની ભક્તિ કરી,
ત્યારે આપની ભક્તિ કરતાં તેના હાથ પહોળા થઈને વાદળાં સાથે અથડાતાં વાદળના ટુકડા થઈ ગયા, તેમાંથી બે
કટકા આ સૂરજ ને ચંદ્ર તરીકે હજી આકાશમાં ઊડે છે! જુઓ અલંકાર અને ભક્તિ! આચાર્યદેવ જ્યાં ને ત્યાં
ભગવાનને અને ભગવાનના કલ્યાણકને તથા ઈન્દ્રની ભક્તિને જ ભાળે છે. સૂર્ય–ચંદ્રને દેખતાં પણ હે નાથ!
તારા કલ્યાણક જ યાદ આવે છે. હે નાથ! જેમ ઈન્દ્ર ભક્તિ કરતા હતા ત્યારે આકાશમાં ઘનઘોર વાદળાના કટકા
થઈ ગયા, તેમ તારી વીતરાગતાની ભક્તિથી અમારા આત્મા ઉપર જે કર્મનાં વાદળ હતાં તે ફાટી ગયાં.
વાહ રે વાહ! પદ્મનંદી આચાર્યદેવની ભક્તિ! આ પદ્મનંદી આચાર્યદેવ મહાન દિગંબર સંત હતા...
જંગલમાં વિચરતા... આત્માના આનંદની રમણતામાં ઝૂલતા હતા... મહા વીતરાગી હતા... તેમને વિકલ્પ ઊઠતાં
વીતરાગ ભગવાનની આ સ્તુતિ કરી છે. તેમાં અલંકારથી કહે છે કે હે નાથ! આકાશમાં આ વાદળનાં કટકા નથી
પણ તારી સ્તુતિ કરતાં કર્મના કટકા થાય છે, કર્મરૂપી વાદળ ફાટીને તેના કટકા ઊડી ઊડીને ત્યાં જાય છે.
આકાશમાં વાદળાં દેખતાં અંતરમાં એમ થાય છે કે હે નાથ! હું તો તારી ભક્તિથી નિર્મળ થઈ ગયો છું, ને મારા
કર્મના કટકા ઊડીને ત્યાં ચોંટયા છે. જુઓ! વીતરાગતાનું બહુમાન!
વળી હે નાથ! આકાશમાં દેખાતા સૂર્ય–ચંદ્ર પણ આપના ભામંડળ પાસે અગ્નિના અંગારા જેવા લાગે છે.
કેવળજ્ઞાનજ્યોતિ પ્રગટ કરવા માટે આપે જ્યારે ઊગ્ર ધ્યાનઅગ્નિ પ્રગટાવીને કર્મોને બાળી નાંખ્યા ત્યારે તેના તણખાં ઊડીને
હજી સૂર્ય–ચંદ્રરૂપે આકાશમાં ફરે છે. હે નાથ! તારા ધ્યાનાગ્નિથી બળેલા કર્મના રજકણો (સૂર્ય ને ચંદ્ર) પણ જગતમાં પ્રકાશ
કરે તો તારા દિવ્ય કેવળજ્ઞાન પ્રકાશની તો વાત શું કરવી? આમ ભગવાનના કેવળજ્ઞાનની સ્તુતિ કરી કરીને આચાર્યદેવે
પોતાના કેવળજ્ઞાન ભાવનાને મલાવી છે. અંદર પૂર્ણ સ્વભાવનું બહુમાન જાગ્યું છે તે વીતરાગનાં ગાણાં ગવરાવે છે.
(૨૮) ધર્માત્માની, વીતરાગતાપોષક ભક્તિ
ત્રિલોકનાથ તીર્થંકર પ્રભુને જોતાં ઈન્દ્ર ભક્તિથી વિચારે છે કે હે નાથ! તમારી ને મારી સત્તા જુદી પણ સ્વભાવ
સરખો આપને તે સ્વભાવ પૂરો પ્રગટ્યો છે ને અમે હજી અધૂરા છીએ... પર્યાયે આંતરા પડ્યા છે... પણ હે નાથ! સ્વભાવના
જોરે હું તે આંતરો તોડી નાંખીશ. જે આમ જાણે તેને ભગવાન પ્રત્યે ભક્તિ ઊછળે છે. જે આમ ન જાણે તેને યથાર્થ ભક્તિ
ક્યાંથી ઉલ્લસે? વિષય–કષાયના પાપ ભાવો ટાળવા અને વીતરાગતાની ભાવના પોષવા વીતરાગભગવાનની ભક્તિ
જિજ્ઞાસુને આવે છે. રાગ હોવા છતાં જેને વીતરાગભગવાનની ભક્તિ નથી ગોઠતીં તે તીવ્ર મૂઢ છે. અહો! જેમના આત્માની
તો વાત જ શું કરવી, પણ જેમના દિવ્ય શરીરના તેજમાં
(ભગવાન શ્રી સીમંધર જિન–સ્વાગત અંક)