Atmadharma magazine - Ank 093
(Year 8 - Vir Nirvana Samvat 2477, A.D. 1951)
(simplified iso15919 transliteration). Entry point of HTML version.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 2

PDF/HTML Page 1 of 21
single page version

background image
ātmadharma
varṣha 08
saḷaṅg aṅk 093
Version History
Version
Number Date Changes
001 Sept 2005 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 21
single page version

background image
varṣha 8 mun, aṅk navamo, aṣhāḍh 2477
93
: sampādak:
vakīl rāmajī māṇekachand doshī
... to manuṣhyapaṇun shun
kāmanun?
koī kahe–‘ātmānī jhīṇī vāt amane na samajāy.’ paṇ bhāī! ātmānī vāt na
samajāy em kahe to anantakāḷe mahā durlabh manuṣhyapaṇun maḷ‌yun shun kāmanun? ātmānā
bhān vinā jagatamān kaiṅk kūtarān, aṇashiyān janme–mare chhe, teno mahimā nathī. tem
anantakāḷe mahān durlabh manuṣhyapaṇun pāmī apūrva ātmasvabhāvane satsamāgam vaḍe na
jāṇe to tenī kāī kimmat nathī; ane jo pātratā vaḍe ātmasvabhāvane jāṇe to te
gnānano mahimā apār chhe.
(pr̥u. 16)
jeṭalo kāḷ parane māṭe gāḷe chhe teṭalo kāḷ jo svane māṭe gāḷe to kalyāṇ thayā
vinā rahe nahīn. bhāī re! anantakāḷe mahādurlabh manuṣhyapaṇun maḷ‌yun, temān kalyāṇ na karyun
to kyāre karīsh?
–samayasār pravachano 1, pr̥u. 90.

PDF/HTML Page 3 of 21
single page version

background image
suvarṇapurī samāchār
(sonagaḍh : jeṭh vad 8)

• param pūjya gurudevashrī sukhashāntimān birāje chhe.
• hāl savāre pravachanamān shrīpravachanasārajī vañchāy chhe; temān chhellā bhāgamān varṇavel 47 nayonun svarūp
vañchāy chhe. thoḍā divasomān shrī pravachanasār pūrun thashe; tyārapachhī shrīkārtikeyānuprekṣhā pravachanamān vañchāshe.
kārtikeyānuprekṣhā be hajār varṣha karatān ya vadhāre purāṇun shāstra chhe. ane temān bār vairāgya bhāvanāonun uttam
varṇan chhe.
• baporanā pravachanamān shrī samayasārajī (navamī vakhat) vañchāy chhe; temān hāl nirjarā adhikār vañchāy
chhe. ā uparānt bhakti, rātricharchā vagere kāryakram hammesh mujab chāle chhe.
• hāl presamān mukhya shrī niyamasār shāstra akṣharashaḥ gujarātī anuvād sahit chhapāy chhe. anuvādakārya
thoḍā vakhatamān pūrun thashe. ā shāstranī 187 gāthāo chhe, temānthī lagabhag 1pa0 gāthāo chhapāī gaī chhe.
bhādaravā sud pāñcham daramiyān ā pavitra shāstranun prakāshan thaī jashe–evo sambhav chhe.
ā sivāy samayasār–pravachano (bandh adhikār) chhapāy chhe te thoḍā vakhatamān prasiddha thashe.
pañchakalyāṇak–pravachano chhapāī gayā chhe te paṇ bandhāīne thoḍā vakhatamān prasiddha thashe. ā pustak sachitra chhe.
niyamasār–pravachano (shuddhabhāv adhikār) chhapāīne prasiddha thaī gayel chhe, tenī kimmat 1–10–0 chhe.
brahmacharya–pratignā
vaishākh vad āṭhamanā maṅgal dine baravāḷānā bhāīshrī chīmanalāl bhāīlāl tathā temanā dharmapatnī
prabhāvatīben–e bannee sajoḍe pū. gurudevashrī pāse ājīvan brahmacharyapratignā aṅgīkār karī chhe; te māṭe temane
dhanyavād!
sudhāro: ātmadharma aṅk 92
ātmadharma aṅk 92 pr̥uṣhṭha 177 pahelī kolamanī lāīn 1–2mān–‘ātmāne lakṣhe vikār paṇ chhe’ em
chhapāī gayun chhe tene badale ‘ātmāne paralakṣhe vikār paṇ chhe’ em sudhārīne vāñchavun.
chaitanyatattvano mahimā ane durlabhatā
aho, ātmānā shuddhasvabhāvanī atyant mahimāvāḷī vāt jīvoe yathārthapaṇe kadī sāmbhaḷī nathī.
atyāre chaitanyatattvanā mahimānī sāchī vāt sāmbhaḷavā maḷavī paṇ ghaṇī durlabh thaī paḍī chhe. je jīv ghaṇo
jignāsu ne ghaṇo lāyak thaīne ātmasvabhāvanī ā vāt sāmbhaḷe tenun kalyāṇ thaī jāy tem chhe.
–pravachanamānthī

PDF/HTML Page 4 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 183 :
ātmārthīnun pahelun kartavya–7
param kalyāṇanun mūḷiyun –
samyagdarshan pragasṭavā māṭenī bhūmikā
vīr san. 2476 bhādaravā sud 4 shukravār
jene potānā ātmanun hit karavun hoy teṇe pahelānn shun karavun te vāt chāle chhe. je ātmārthī chhe eṭale ke
jene potānun kalyāṇ karavānī bhāvanā chhe teṇe dehathī bhinna chaitanyamūrti ātmā koṇ chhe tene jāṇavo joīe.
ātmāne jāṇavā māṭe pratham nav tattvonun gnān karavun joīe. te nav tattvomān pratham jīv ane ajīv e be
jātanān tattvo anādianant chhe, koīe tene banāvyān nathī ne teno kadī nāsh thato nathī. jīv ane ajīv e
be svatantra tattvo chhe ane te benā sambandhe bannenī avasthāmān sāt tattvo thāy chhe. ātmāmān potānī yogyatāthī
puṇya, pāpādi sāt prakāranī avasthā thāy chhe ne temān nimittarūpe ajīvamān paṇ te sāt prakār paḍe chhe.
ātmā chaitanyavastu trikāḷī chhe, paṇ tene bhūlīne avasthāmān mithyātva ane rāg–dveṣhathī agnānī jīv
anādi kāḷathī bandhāyel chhe; te bandhanabhāv ātmānī yogyatāthī chhe, koī bījāe tene bandhan karyun nathī. jīvane
vartamān avasthāmān jo bhāvabandhan na hoy to ānandano pragaṭ anubhav hovo joīe. paṇ ānandano pragaṭ
anubhav nathī kem ke te potānī paryāyamān vikāranā bhāvabandhanathī bandhāyelo chhe. sphaṭikanā ūjaḷā svachchha
svarūpamān je rātī–kāḷī jhānī paḍe chhe te tenun mūḷ svarūp nathī paṇ sphaṭikano vikār chhe, upādhi chhe, tem jīvano
svachchha chaitanyasvabhāv chhe, tenī avasthāmān je puṇya–pāpanā bhāv thāy chhe ne tenun svarūp nathī paṇ vikār chhe,
bandhan chhe; vikārabhāv te jīv–bandh chhe ne temān nimittarūp jaḍakarmo chhe te ajīv–bandh chhe. e rīte jīv–ajīv
bannenī avasthā bhinna bhinna chhe. jo par nimittanī apekṣhā vagar ekalā ātmānā svabhāvathī vikār thāy to
to te svabhāv thaī jāy, ne kadī ṭaḷī shake nahīn. paṇ vikār te jīvanī avasthānī kṣhaṇik yogyatā chhe ne temān
dravyakarma nimittarūp chhe. nimittanā lakṣhe vikār thāy chhe, svabhāvanā lakṣhe vikār ke bandhanabhāv thato nathī.
[ahīn sudhī bandh sudhīnān āṭh tattvonun vivechan thayun, have navamā tattvanun vivechan thāy chhe.]
navamun mokṣhatattva chhe. jīvanī pūrṇa pavitra sarvagna–vītarāgī ānandadashā te mokṣha chhe. te mokṣhapaṇe thavānī
lāyakāt jīvanī avasthāmān chhe ne jaḍakarmano abhāv temān nimittarūp chhe. jīvamān pavitra mokṣhabhāv pragaṭyo tyān
karmo tenī meḷe chhūṭī gayā. jīv ane ajīv e be trikāḷī tattvo chhe tene, tem ja tenī paryāyamān sāt tattvarūp
pariṇaman thāy chhe tene, –nave tattvone oḷakhavā joīe.
mokṣharūpe thavānī yogyatā jīvanī chhe, ne jaḍ karmonun chhūṭī javun te nimitta chhe, te ajīv–mokṣha chhe.––e
pramāṇe ahīn pratham to mokṣhatattvanī oḷakhāṇ karāvī chhe. anrtasvabhāvanā āshraye jīvanī paripūrṇa pavitra
avasthā pragaṭe tene mokṣha kahe chhe tem ja ajīv karmo chhūṭī javārūp pudgalanī avasthāne paṇ mokṣha kahevāy chhe.
mokṣhatattvane jāṇī līdhun tethī mokṣha thaī jato nathī, paṇ mokṣha vagere nave tattvone jāṇyā pachhī te bhedano āshray
chhoḍī antaranā abhedasvabhāvanā āshraye mokṣhadashā pragaṭe chhe.

PDF/HTML Page 5 of 21
single page version

background image
: 184: ātmadharma: 93
oḷakhāṇ karāvī; te nav tattvone oḷakhavānun prāyejan shun chhe te have kaheshe. nav tattvane oḷakhīne antaramān
abhed chaitanyamūrti svabhāvano shuddhanayathī anubhav karavo te ja prayojan chhe, ne evo anubhav karavo te ja
samyagdarshan chhe, te kalyāṇanun mūḷiyun chhe.
juo, chaitanyanī samajaṇ anantakāḷamān nathī karī; anādi kāḷathī sansāraparibhramaṇ kare chhe temān
chaitanyanī samajaṇano rasto līdhā vagar bījā badhā bāhya sādhano karyān chhe, paṇ sansārabhramaṇ nathī ṭaḷ‌yun. kem ke
chaitanyanī samajaṇ karavī te ja sansārabhramaṇ ṭāḷavāno upāy chhe, te upāy bākī rahī gayo chhe. tethī shrīmad
rājachandrajī nīchenā kāvyamān ‘shun sādhan bākī rahī gayun’ te jaṇāvatān kahe chhe ke–
yam niyam sanyam āp kyio,
puni tyāg virāg athāg lahyo,
vanavās rayo, mukh maun rahyo,
draḍh āsan padma lagāy diyo;
× ×
vah sādhan vār anant kyio,
tadapi kachhū hāth haju na paryo;
ab kayon na vichārat hai manasen,
kachhū or rahā un sādhanasen.
yam, niyam, vrat, tap, bāhya, tyāg vairāgya vagere badhā sādhan karyā paṇ chaitanyasvarūpī potāno ātmā
koṇ chhe tenī samajaṇarūp sāchun sādhan bākī rahī gayun, tethī jīv kiñchit kalyāṇ pāmyo nathī.
bhagavān shrī kundakundāchārya dev kahe chhe ke he bhavya ātmāo! ātmānā abhed svarūpano anubhav karatān
pahelānn vachche nav tattvanī bhedarūp pratīti āvyā vinā rahetī nathī, paṇ te navatattvanā bhedarūp vichārano ja
āshray mānīne aṭakasho nahi; navatattvanā bhedarūp vichāranā āshraye aṭakavāthī samyak ātmā anubhavamān
āvato nathī. paṇ te bhedano āshray chhoḍīne–rāgamishrit vichārano abhāv karīne, abhedasvabhāvasanmukh thaīne
shuddha ātmāno nirvikalpa anubhav ane pratīt karatān samyakshraddhā thāy chhe, te ātmānā kalyāṇano upāy chhe.
avasthāmān jīvanī yogyatā ane ajīvanun nimittapaṇun–evo nimittanaimittik sambandh jo na hoy to
sāt tattvo ja siddha thatā nathī. jīv ane ajīvanī avasthāmān nimittanaimittik sambandh chhe te draṣhṭithī jotān
navatattvonā bhed vidyamān chhe. ane jo ekalā chaitanyamūrti akhaṇḍa jīvatattvane lakṣhamān lyo to, dravyadraṣhṭimān
nimittanaimittik sambandh paṇ nahi hovāthī, navatattvanā bhed paḍatā nathī; māṭe shuddha chaitanya svabhāvanī draṣhṭithī
jotān navatattvo abhūtārtha chhe ne ek chaitanya paramatattva ja prakāshamān chhe. jo ke vartamān nirmaḷaparyāy chhe kharī
paṇ te abhedamān bhaḷī jāy chhe, arthāt dravya ane paryāyanā bhedano vikalpa te jīvane nathī. āvo anubhav te
ja samyagdarshan, samyaggnān ne samyakchāritra chhe.
jīvanā bhāvarūp sātatattvo jīvamān chhe, tem ja temān nimittarūpe jaḍanī avasthāmān sātatattvo chhe te
ajīvamān chhe. āvā sāt prakāro ekalā shuddha jīvamān ke ekalā ajīvamān hoy nahi. e nav tattvonun ghaṇī ghaṇī
rīte varṇan kahevāyun chhe. te pramāṇe nav tattvone nakkī karyā vagar ātmānun svarūp samajī shakāy nahi ane
potānun svarūp shun chhe te samajyā vagar chaitanyasukhanī prāpti thāy nahi.
‘amūlya tattvavichār’ mān shrīmad rājachandrajī kahe chhe ke–
hun koṇ chhun? kyāthī thayo? shun svarūp chhe mārun kharūn?
konā sambandhe vaḷagaṇā chhe? rākhun ke e pariharun?
enā vichār vivek pūrvak shāntabhāve jo karyān,
to sarva ātmikagnānanān siddhāntatattvo anubhavyān.
vichār temān āvī jāy chhe. hun chaitanyasvarūp jīv chhun, sharīrādi ajīv chhe te hun nathī, puṇya–pāp–āsrav ne bandh
e bhāvo duḥkharūp chhe, samvar–nirjarā bhāv te sukhanun kāraṇ chhe te dharma chhe, mokṣha te pūrṇa sukharūp nirmaḷadashā chhe. –
ā pramāṇe ek jīv sambandhī vichār karatān nave tattvo āvī jāy chhe.

PDF/HTML Page 6 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 185 :
jīv ane ajīv to svatantra tattvo chhe, ne temānthī jīvanī avasthāmān puṇya–pāp–āsrav–samvar–nirjarā–
bandh ane mokṣha evā sāt prakār potānī yogyatāthī paḍe chhe, tathā ajīvatattva tenā nimittarūp chhe tenī
avasthāmān paṇ puṇya–pāp vagere sāt prakāro paḍe chhe. ek ātmā ja sarvavyāpak chhe ne bījun badhun bhram chhe–em
je māne tene sāt tattvo rahetā nathī, ane sāt tattvanā gnān vagar ātmānun gnān thaī shakatun nathī. sāte
tattvomān babbe bol lāgu paḍe chhe, ek jīvarūp chhe ne bījun ajīvarūp chhe.
ātmāne samajyā vagar jīvano anantakāḷ gayo; te anantakāḷamān bījā bāhya upāyone kalyāṇanun
sādhan mānyun paṇ antaramān siddha bhagavān jevo chaitanyamūrti ātmā birājī rahyo chhe tenun sharaṇ laun to kalyāṇ
pragaṭe–em na mānyun. pūjā, bhakti, vrat, upavās vagerenā shubharāgane ne kriyākāṇḍane muktinun sādhan mānyun paṇ
e badho ya rāg to sansāranun kāraṇ chhe, rāg te ātmānī muktinun kāraṇ nathī. ām samajīne shun karavun? –ke
navatattvone ane ātmānā abhed svabhāvane jāṇīne ātmasvabhāv taraph vaḷavun, teno ja āshray karavo, e ja
dharma chhe ne e ja kalyāṇ chhe.
je jīv viṣhay–kaṣhāyamān ja ḍūbelo chhe ne tattvanā vichārano paṇ avakāsh leto nathī, te to pāpamān
paḍelo chhe, tenī ahīn vāt nathī. paṇ, māre ātmānun kalyāṇ karavun chhe–em jene jignāsā jāgī chhe, viṣhay–
kaṣhāyothī kanīk pāchho pharīne je navatattvanā vichār kare chhe ne antaramān ātmāno anubhav karavā māṅge chhe tenī
ā vāt chhe. navatattvano vichār pāñch īndriyono viṣhay nathī, pāñch īndriyonā avalambane navatattvano nirṇay
thato nathī; eṭale navatattvano vichār karanār jīv pāñch īndriyonā viṣhayothī to pāchho pharī gayo chhe. hajī
mananun avalamban chhe, paṇ te jīv mananā avalambanamān aṭakavā nathī māṅgato, te to mananun avalamban paṇ
chhoḍīne abhed ātmāno anubhav karavā māṅge chhe. svalakṣhathī rāgano nakār ane svabhāvano ādar karanāro je
bhāv chhe te nimitta ane rāganī apekṣhā vināno bhāv chhe, temān bhedanā avalambananī ruchi chhoḍīne abhed
svabhāvano anubhav karavānī ruchinun je jor chhe te nishchay–samyagdarshananun kāraṇ thāy chhe.
vichār karyā tenā karatān ā kāīk judī rītanī vāt chhe. pūrve navatattvanā vichār karyā te abhedasvarūpanā lakṣha
vagar karyā chhe, ne ahīn to abhedasvarūpanā lakṣha sahitanī vāt chhe. pūrve ekalā mananā sthūḷ viṣhayathī
navatattvanā vichārarūp āṅgaṇā sudhī to ātmā anantavār āvyo chhe, paṇ tyānthī āgaḷ vikalpa toḍī dhruv
chaitanyatattvamān ekapaṇānī shraddhā karavānī apūrva samajaṇ shun chhe te na samajyo tethī bhavabhramaṇ ūbhun rahyun. parantu
ahīn to evī vāt līdhī nathī. ahīn to apūrva shailīnun kathan chhe ke ātmāno anubhav karavā māṭe je
navatattvanā vichār sudhī āvyo chhe te navatattvano vikalpa toḍī abhed ātmāno anubhav kare ja chhe.
navatattvanā vichār sudhī āvīne pāchho pharī jāy evī vāt ahīn chhe ja nahīn.
nishchayanā anubhavamān to navatattva vagere vyavahār abhūtārtha chhe, parantu nishchayano anubhav pragaṭ
karavānī pātratāvāḷā jīvane evo ja vyavahār hoy, ethī viruddha bījo vyavahār na hoy. vyavahārane sarvathā
abhūtārtha gaṇīne temān goṭā vāḷe ane tattvano nirṇay na kare to te to hajī paramārthanā āṅgaṇe paṇ nathī
āvyo. kutattvonī mānyatā te paramārthanun āṅgaṇun nathī paṇ sāchā tattvonī mānyatā te paramārthanun āṅgaṇun chhe.
jem koīne nāgaranā gharamān javun hoy ne bhaṅgīyānā āṅgaṇe jaīne ūbho rahe to te nāgaranā gharamān praveshī shake
nahi, paṇ jo nāgaranā ja gharanā āṅgaṇe ūbho hoy to te nāgaranā gharamān pravesh karī shake. tem sarvagna prabhue
kahelā chaitanyamūrti bhagavān ātmāno anubhav karavā māṭe sarvagnadeve kahelān ā navatattvo vagereno nirṇay
karavo te pratham anubhavanun āṅgaṇun chhe, teno je nirṇay karatā nathī ne bījā kutattvone māne chhe te to hajī
sarvagna–bhagavāne kahelā ātmasvabhāvanā anubhavanā āṅgaṇe paṇ nathī āvyo, to tene anubhavarūpī gharamān to
pravesh kyāthī thāy? pahelānn rāgamishrit vichārathī navatattva vagereno nirṇay kare pachhī abhed gnāyakasvabhāv
taraph vaḷīne anubhav karatān te badhā bhedo abhūtārtha chhe.

PDF/HTML Page 7 of 21
single page version

background image
: 186: ātmadharma: 93
sāchā navatattvanī oḷakhāṇamān sudev–guru–shāstranī ane kudevādinī oḷakhāṇ paṇ āvī jāy chhe.
āsrav ane bandhatattvanī oḷakhāṇamān kudevādinī oḷakhāṇ āvī jāy chhe. navatattvanā svarūpane viparītapaṇe
batāve te badhā kudev–kuguru–kushāstra chhe. samvar ane nirjarābhāv te nirmaḷ darshan–gnān–chāritrarūp mokṣhamārga chhe,
sādhakabhāv chhe. āchārya, upādhyāy ane sādhu te guru chhe, temanun tathā gnānī dharmātmāonun svarūp samvar–
nirjarāmān āvī jāy chhe. mokṣha te ātmānī pūrṇa nirmaḷadashā chhe, arhant ane siddha paramātmā sarvagna vītarāgadev
chhe temanun svarūp mokṣhatattvamān āvī jāy chhe. e rīte navatattvamān pañchaparameṣhṭhī vagerenun svarūp paṇ āvī jāy
chhe. navatattvamān ākhā vishvanā badhā padārtho āvī jāy chhe. navatattva sivāy bījun koī tattva jagatamān nathī.
ahīn kahelo vyavahār te samyagdarshananun āṅgaṇun chhe. kudevādinā āṅgaṇe ūbho hoy te to antaramān
ātmānā gharamān praveshī shakato nathī. ātmānā gharamān praveshanārane navatattvanī shraddhārūp āṅgaṇun vachche āve chhe.
jem bhaṅgīyānā āṅgaṇe ūbhelo nāgaranā gharamān praveshī na shake paṇ nāgaranā āṅgaṇe ūbhelo ja nāgaranā
gharamān pravesh karī shake chhe. tem ātmānā anubhavamān javā māṭe navatattvarūp āṅgaṇun samajavun.
ahīn āchāryadeve paramārtha ātmānā anubhavanā nimitta tarīke navatattvanā vikalparūp vyavahār varṇavyo
chhe. ā nimitta te potānī paryāy ja chhe. anubhav pahelānn vachche evī paryāy thayā vagar rahetī nathī. ane
samyagdarshananā nimitta tarīke je pañchendriyapaṇun, dev–guru–shāstra vagerenun varṇan āve chhe te to bāhya sanyogarūp
nimitto chhe, te to svayam hoy chhe, temān jīvano vartamān prayatna nathī. ne ā navatattvanī shraddhārūp vyavahār to
potānā vartamān prayatnathī thāy chhe, tethī ā ādhyātmagranthamān samyagdarshananā nimitta tarīke tenī ja vāt līdhī
chhe. ā samayasāramān ghaṇī gūḍhatā bharī chhe.
× × ×
have, navatattvone jāṇīne paramārtha samyagdarshan pragaṭ karavā māṭe shun karavun te viṣhe āchāryadev visheṣh spaṣhṭa
khulāso kare chhe; pahelānn sāmānyapaṇe vāt karī, have te vāt visheṣhapaṇe samajāve chhe––
‘bāhyadraṣhṭithī joīe to:– jīv–pudgalanī anādi bandh paryāyanī samīp jaīne ekapaṇe anubhav karatān
navatattvo bhūtārtha chhe, satyārtha chhe ane ek jīvadravyanā svabhāvanī samīp jaīne anubhav karatān teo
abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe; (jīvanā ekākār svarūpamān teo nathī;) tethī ā navatattvomān bhūtārthanayathī ek
jīv ja prakāshamān chhe.’ agnānīne navatattvomān jīv ane ajīv ek thaīne pariṇamatān hoy–em sthūladraṣhṭithī
lāge chhe, paṇ gnānī to nave tattvamān jīv ane ajīvanun judun judun pariṇaman chhe em jāṇe chhe. gnānī
anrtadraṣhṭithī jīv–ajīvane judā judā pariṇamatā dekhe chhe–e vāt pachhī leshe.
jene jīv–ajīvanun bhedagnān nathī evo agnānī jīv navatattvanā vikalpathī jīv–pudgalanā bandhaparyāyanī
samīp jaīne anubhav kare chhe, akhaṇḍ chidānand chaitanyanī ekātāne chūkīne bāhya sanyogane jue chhe, bāhya lakṣhathī
ātmā ane karmanī avasthāno ekapaṇe anubhav karatān to navatattvo bhūtārtha chhe–vidyamān chhe, vyavahāranayathī
jotān paryāyamān navatattvanā vikalpo thāy chhe; paṇ jene ekalā navatattvonun bhūtārthapaṇun ja bhāse chhe ne ekarūp
chaitanyasvabhāvanun bhūtārthapaṇun nathī bhāsatun te mithyādraṣhṭi chhe. jīv–pudgalanā sambandhanun lakṣha chhoḍīne, ekalā shuddha
jīvatattvane ja lakṣhamān laīne anubhav karatān ekalo bhagavān ātmā ja shuddha jīvapaṇe prakāshamān chhe ne
navatattvo abhūtārtha chhe; evo anubhav karavo te samyagdarshan chhe. abhed ātmānī shraddhā karyā pahelānn eṭale ke
dharmanī pahelī dashā thatān pahelānn jignāsu jīvane navatattvanun gnān nimittarūpe hoy chhe. navatattvo sarvathā chhe ja
nahi–em nathī.
ātmā ane karmanā sambandhathī thatān navatattvonī draṣhṭi chhoḍīne ekalā gnāyakanī draṣhṭithī svabhāvasanmukh
jaīne anubhav karavo te samyagdarshan chhe. jem ekalā pāṇīnā pravāhamān bhaṅg na paḍe paṇ vachche nālānnā nimitte
tenā pravāhamān bhaṅg paḍe chhe, tem jo karma sāthenā sambandhanā lakṣhathī jīvano vichār karo to navatattvanā bhed
vichāramān āve chhe, paṇ te nimittanun lakṣha chhoḍīne ekalā chaitanyasvabhāvane ja draṣhṭimān lyo to temān bhaṅgabhed
paḍatā nathī, te ek ja prakārano anubhavamān āve chhe.

PDF/HTML Page 8 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 187 :
vaḷī jem ekalā pāṇīmān mīṭhun, khāṭun ke khārun evā bhedo paḍatā nathī; mīṭhun, khāṭun ke khārun evā je bhedo
paḍe chhe te sākar, līmbu ke nīmak vagere paranimittanā saṅganī apekṣhāe paḍe chhe, nimittanā saṅganī apekṣhāe
jotān pāṇīmān te bhedo bhūtārtha chhe. paṇ ekalā pāṇīnā svabhāvane jotān temān mīṭhun, khāṭun ke khārun evā bhedo
paḍatā nathī tethī te bhedo abhūtārtha chhe. tem ātmāmān ekalā svabhāvathī jotān to temān bhed nathī, paṇ jaḍ
karmanā sanyoganī apekṣhāthī jotān ātmānī paryāyamān bandh, mokṣha vagere sāt prakār paḍe chhe, paryāyadraṣhṭithī te bhedo
bhūtārtha chhe. ane jo ekalā ātmānā trikāḷī svabhāvanī draṣhṭithī anubhav karavāmān āve to temān bandh, mokṣha
vagere sāt prakāro nathī tethī te abhūtārtha chhe. eṭale svabhāvadraṣhṭithī to navatattvomān ek bhūtārtha jīv ja
prakāshamān chhe, –temān ek abhed jīvano ja anubhav chhe, ne te ja paramārtha samyagdarshanano viṣhay chhe. āvun
samajyā vagar anant kāḷamān je karyun tenāthī paribhramaṇ ja thayun chhe ne ek bhav paṇ ghaṭyo nathī. ā apūrva
samajaṇ karavī te ja bhavabhramaṇathī bachavāno upāy chhe.
nav tattvo kyān rahe chhe? ke jīv ane ajīv to svatantra tattvo chhe, ne temanā sambandhathī sāt tattvo thāy
chhe, temān jīvanā sātatattvo jīvanī avasthāmān rahe chhe ne ajīvanā sāt tattvo ajīvanī avasthāmān rahe chhe.
paṇ agnānīne te bannenī bhinnatānun bhān nathī eṭale jāṇe ke jīv ane ajīv banne bhegān thaīne pariṇamatā
hoy em tene lāge chhe. agnānī bhinna akhaṇḍ chaitanyatattvane chūkīne, jaḍ ane chetanane ek māne chhe ane tethī
paryāyabuddhimān te nav tattvono ja bhūtārthapaṇe anubhav anādithī karī rahyo chhe paṇ svabhāv taraph vaḷīne
ekarūp svabhāvano anubhav karato nathī. muktasvabhāvanī draṣhṭie to ātmā ekarūp chhe temān navatattvo nathī,
paṇ bāhya sanyogī draṣhṭithī–vartamānadraṣhṭithī–vyavahāradraṣhṭithī juo to navatattvo bhūtārtha dekhāy chhe. ane jo
vartamān paryāyane svabhāvamān ekāgra karīne vartamānamān svabhāvane juo to navatattvo abhūtārtha chhe, ne ekalo
gnāyak ātmā ja anubhavamān āve chhe.
bhagavān āchāryadev kahe chhe ke akhaṇḍ gnāyakavastunī draṣhṭie to ātmāmān ekapaṇun ja chhe ne tenā āshraye
ekapaṇānī ja utpatti thāy chhe. jo ke paryāyamān nirmaḷatānā prakāro paḍe chhe paṇ te paryāy abhedaātmāmān ja
ekāgra thāy chhe, māṭe abhedaātmāno ja anubhav chhe.
agnānīne jaḍ–chetananī ekattvabuddhithī anādithī navatattvo upar ja draṣhṭi chhe, jaḍanā saṅgathī bhinna,
ekalā chaitanyatattvanī tene khabar nathī. aho, mārāmān anant guṇo hovā chhatān hun abhedasvabhāvī ek vastu chhun.
gnāyakasvarūp chhun–āvo anubhav karavo te paramārthasamyagdarshan chhe. abhed ātmānā anubhavamān ‘hun gnān chhun’
evā guṇabhedanā vikalpano paṇ avakāsh nathī to pachhī nav tattvanā vikalpa to kyāthī hoy? hajī navatattvone
paṇ je na māne tene to vyavahāradharma paṇ hoy nahi. tem ja paranā sanyoganī samīp jaīne navatattvono
bhūtārthapaṇe anubhav karavo–arthāt ek jīvane navatattvapaṇe anubhavavo–te paṇ hajī samyagdarshan nathī.
samyagdarshan kaī rīte chhe te have kahe chhe: antaramān chaitanyasvabhāvanī samīp jaīne anubhav karatān te navatatvo
abhūtārtha chhe ne ek param pāriṇāmik gnāyak ātmā ja ‘bhūtārthapaṇe’ anubhavāy chhe; evo anubhav karavo te
ja samyagdarshan chhe. abhed svabhāvanī pradhānatāthī ātmāno anubhav karatān te gnāyakamūrti bhagavān to ek ja
chhe, ekapaṇun chhoḍīne te nav prakārapaṇe thayelo nathī.
aho, āvī saras vāt! pātra thaīne samaje to nyāl thaī jāy tevun chhe. pahelānn satsamāgame ā vāt kāne
paḍe pachhī antaramān vichār karīne nirṇay kare, to teno anubhav thāy. jyān mukhyatā chaitanya taraphanī thaī tyān
abhed chaitanya ja draṣhṭimān rahe chhe, nav bhedano vikalpa āve tenī mukhyatā thatī nathī, māṭe te abhūtārtha chhe. hun–jīv
chaitanya paripūrṇa chhun–ekarūp chhun, evā svabhāvanī draṣhṭimān ekatānī ja mukhyatā chhe ne temān navatattvonī anekatā
gauṇ thaī jāy chhe, tethī shuddhanayamān navatattvo abhūtārtha chhe. ātmānā abhed svabhāvanī draṣhṭi chhoḍīne paryāyamān
par saṅganī apekṣhāthī jotān navatattvo bhūtārtha chhe paṇ jyān shuddhanayathī bhedanun lakṣha chhūṭīne abhed svabhāvanī
mukhyatāmān vaḷ‌yo tyān bhedarūp navatattvono anubhav nathī māṭe te abhūtārtha chhe, ne ek shuddha ātmā ja

PDF/HTML Page 9 of 21
single page version

background image
: 188: ātmadharma: 93
bhūtārthapaṇe prakāshamān chhe. āvā shuddhātmāno anubhav thatān samyagdarshan pragaṭyun. te samyagdarshan pachhī
dharmīne navatattvanā vikalpa āve paṇ temanī shuddha draṣhṭimān te vikalponī mukhyatā nathī, ekākār chaitanyanī ja
mukhyatā chhe māṭe te navatattvo abhūtārtha chhe. ‘abhūtārtha’ kahetān te navatattvonā vikalpa abhed svabhāvanī draṣhṭimān
utpanna ja thatā nathī.
juo to kharā, bhagavān ātmānī kevī saras vāt chhe! ā koī bahāranī vāt nathī paṇ antaramān
potānā ātmānī ja vāt chhe. bhāī, tāre sukh ne shānti joīe chhe ne! to tun kyān tenī shodh karīsh? kyāy
bahāramān–dev, guru, shāstra, ke strī, lakṣhmī, sharīr vageremān sukhashānti shodhavāthī te maḷe tem nathī. tāre sukh–
shānti joītā hoy, samyagdarshan joītun hoy, satya joītun hoy, ātmasākṣhātkār joīto hoy to kāyamī chidānand
svabhāvamān ja tene shodh, antar svabhāvamān shodhye ja te maḷe tem chhe. satsamāgame nav tattvone jāṇīne
antaraṅgamān bhūtārtha chaitanyasvabhāvanī samīp jaīne anubhav karatān samyagdarshan, sukh–shānti, satya ne
ātmasākṣhātkār thāy chhe.
navatattvamān pahelun jīvatattva kevaḍun? ke siddha bhagavānanā ātmā jevaḍun. jevaḍo siddha bhagavānano ātmā
chhe tevaḍo ja darekano ātmā paripūrṇa chhe. ‘siddha samān sadā pad mero’–mārun ātmasvarūp sadāy siddha samān chhe.
āvo ātmā te samyagdarshanano viṣhay chhe arthāt samyagdarshan potānā ātmāne tevo kabūle chhe. samyagdarshan thatān
potānā siddha samān ātmānun samvedan thāy chhe–anubhav thāy chhe. samyagdarshanano viṣhay ekalo ātmā chhe,
navatatvanā bhedo samyagdarshanano viṣhay chhe ja nahi. navatatvo te to bhedo samyagdarshan māṭenun bāradān chhe.
bāradān uparathī mālanun anumān thāy ke āne kevo māl levo chhe? jem koī phāṭyotūṭyo kāḷo kothaḷo laīne
bajāramān jato hoy to anumān thāy ke ā māṇas kāī kesar levā nathī jato paṇ kolasā levā jato hashe.
ane koī sārī kāchanī baraṇī laīne bajāramān jato hoy to anumān thāy ke ā dāṇā ke kolasā levā nathī
jato paṇ kesar vagere uttam chīj levā jāy chhe. tem je jīv kudev–kuguruone poṣhī rahyo chhe eṭale jene
bāradān tarīke ja kudev–kuguru chhe, to anumān thāy chhe ke te jīv ātmāno dharma levā nathī nīkaḷ‌yo paṇ
viṣhayakaṣhāy poṣhavā nīkaḷ‌yo chhe; jenī pāse navatattvanī shraddhārūp bāradān nathī to em samajavun ke te jīv
ātmānī shraddhārūpī māl levā nīkaḷ‌yo nathī paṇ sansāramān rakhaḍavāno māl levā nīkaḷ‌yo chhe. je jīv shuddha
ātmānī shraddhārūpī māl levā nīkaḷ‌yo chhe. hoy tenī pāse sāchā dev–gurue kahelā navatattvonī shraddhā ja
bāradānarūpe hoy. pahelānn navatattvone kabūlyā pachhī tenā bhedanun lakṣha chhoḍīne shuddhanayanā avalambanathī abhed
ātmāno anubhav karatān dharma pragaṭe chhe. paṇ je kutattvone māne chhe ne jene navatattvonun bhān nathī tene to
chaitanyano anubhav thavānī yogyatā ja nathī. sharīranī kriyāthī ke pūjā–dayā vagerethī je dharma manāve te shaṇano
kothaḷo laīne māl levā nīkaḷ‌yo chhe, te kothaḷāmān samyagdarshanarūpī māl nahi rahe. hajī to jīv ane sharīr
bhegān thaīne bolavā vagerenun kārya kare chhe em je māne teṇe to vyavahāru navatattvone paṇ jāṇyān nathī, tene to
yathārtha puṇyaprāpti paṇ hotī nathī. ane navatattva mānīne tyān ja aṭakī rahe to te paṇ mātra puṇyabandhamān aṭakī
rahe chhe, tene dharmanī prāpti thatī nathī. navatattvane mānyā pachhī abhed ek chaitanyasvabhāvanī samīp jaīne
anubhav kare tene apūrva dharma pragaṭe chhe.
ahīn to, je navatattvanī vyavahārashraddhā sudhī āvyo chhe evā shiṣhyane paramārtha samyagdarshan karāvavā māṭe
shrī āchāryadev kahe chhe ke–tun chaitanyajyot vastu svabhāvanī antaradraṣhṭi kar, ekarūp chaitanyanī draṣhṭimān navatattvanā
bhaṅg–bhedano vikalpa ūbho thato nathī paṇ ek shuddha chaitanya ātmā ja anubhavāy chhe, tenun nām samyagdarshan chhe,
tenun ja nām ātmasākṣhātkār chhe ne te ja dharmanī pahelī bhūmikā chhe.
abhed svabhāvanī draṣhṭithī jotān navatattvo dekhātān nathī, paṇ ek ātmā ja shuddhapaṇe dekhāy chhe, tethī
bhūtārthanayathī jotān navatattvomān ek shuddha jīv ja prakāshamān chhe. ane e ja samyagdarshananun dhyey chhe.
vyavahāradraṣhṭimān navatattvo chhe paṇ svabhāvadraṣhṭimān navatattvo nathī. svabhāvadraṣhṭithī evo anubhav karavo te ja
dharma chhe. *

PDF/HTML Page 10 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 189:
‘je shudhdha jāṇe ātmane te shudhdha ātma ja meḷave’
vīr san. 247p nā vaishākh vad 14 nā roj lāṭhīmān
shrī pravachanasār gāthā 194 upar pū. gurudevashrīnun pravachan
[gāthā 194 nī ṭīkā]
[1p] shuddhātmāne jāṇe tene shuddhatā thāy
‘āyathokta vidhi vaḍe shuddhātmāne je dhruv jāṇe chhe, tene temān ja pravr̥utti dvārā shuddhātmatva hoy chhe;’
ātmāmān sārun kem thāy ne nasārun–aṭhīk kem ṭaḷe tenī ā vāt chhe. sārun karavun, sukh, dharma, kalyāṇ e badhun
ek ja chhe. jīv agnānabhāve adhruv evā vikārane tathā sanyogone potānun svarūp mānato hato te adharma hato.
have, paradravyanun ālamban ashuddhatānun kāraṇ chhe ne svadravyanun ālamban shuddhatānun kāraṇ chhe–em pūrve kahelā vidhi
vaḍe shuddhātmāne jāṇyo te dharma chhe. mūḷ sūtramān ‘
जो एवं जाणित्ता’ em kahyun chhe temānthī shrī amr̥utachandra āchāryadeve
ṭīkāmān ā rahasya kholyun chhe.
mārāmān par vastuno abhāv chhe ne rāgadveṣh paṇ mārā kalyāṇanun kāraṇ nathī, e badhā adhruv padārtho chhe
te mane sharaṇarūp nathī. māro upayogasvarūp ātmā dhruv chhe te ja mane sharaṇarūp chhe;–ā pramāṇe je potānā shuddha
ātmāne jāṇe chhe tene tenā āshraye shuddhatā pragaṭe chhe. pahelānn malin bhāvone potānun svarūp mānato tyāre
shuddhatā pragaṭatī na hatī, have te mānyatā pheravīne shuddha ātmāne jāṇyo eṭale shuddhatā pragaṭī.
[16] ā vāt kone samajāve chhe?
pahelānn anādithī ātmāne ashuddha mānato hato, te mithyā mānyatā sarvathā asat (arthāt sarvathā
abhāvarūp) nathī, paṇ agnānīnī avasthāmān te mithyāmānyatā thāy chhe, te ek samayapūratī sat (–bhāvarūp)
chhe. jo ūndhī mānyatā ātmāmān sarvathā thatī ja na hoy to shuddhātmāne samajīne te ṭāḷavānun paṇ rahetun nathī,
eṭale ātmāne samajavāno upadesh āpavānun paṇ rahetun nathī. anādithī ātmāne kṣhaṇik vikār jeṭalo mānyo
chhe te mithyā mānyatā chhoḍāvavā shrī āchāryadev samajāve chhe ke ātmāno svabhāv trikāḷ shuddha upayogasvarūp
dhruv chhe, tenī shraddhā karo.
[17] ‘rāg vakhate shuddha ātmānā shraddhā–gnān kem thaī shake? ’ shraddhā, gnān, chāritranun
bhinna bhinna kārya.
prashna:– ātmāmān rāg–dveṣh thatā hovā chhatān te rāg–dveṣh hun nahi–em te kṣhaṇe ja kem mānyatā thāy?
rāg–dveṣh vakhate ja rāg–dveṣh rahit gnānasvabhāvanī shraddhā kaī rīte thaī shake?
uttar:– rāg–dveṣh thatā dekhāy chhe te to paryāyadraṣhṭi chhe, te ja vakhate jo paryāyadraṣhṭi gauṇ karīne svabhāvanī
draṣhṭithī juo to ātmāno svabhāv rāgarahit ja chhe, –enī shraddhā ne anubhav thāy chhe. rāg hovā chhatān shuddha
ātmā te rāgathī rahit chhe, –em gnānavaḍe shuddhaātmā jaṇāy chhe. ātmāmān ek ja guṇ nathī paṇ shraddhā–gnān–
chāritra vagere anant guṇo chhe; rāg–dveṣh thāy te chāritraguṇanun vikārī pariṇaman chhe ne shuddhātmāne mānavo te
shraddhāguṇanun nirmaḷ pariṇaman chhe tathā shuddhātmāne jāṇavo te gnānaguṇanun nirmaḷ pariṇaman chhe. e rīte darek guṇanun
pariṇaman bhinna bhinna kārya kare chhe. chāritranā pariṇamanamān vikāradashā hovā chhatān, shraddhāgnān temān na vaḷatān
trikāḷī shuddha svabhāvamān vaḷ‌yā, shraddhānī paryāye vikārarahit ākhā shuddha ātmāmān vaḷīne tene mānyo chhe ane
gnānanī paryāy paṇ chāritranā vikārano nakār karīne svabhāvamān vaḷī chhe eṭale teṇe paṇ vikārarahit shuddha
ātmāne jāṇyo chhe. ā rīte, chāritranī paryāyamān rāg–dveṣh hovā chhatān shraddhā–gnān sva taraph vaḷatān shuddha ātmānī
shraddhā tathā gnān thāy chhe. rāg vakhate jo rāgarahit shuddha ātmānun bhān thaī shakatun na hoy to koī jīvane chothun–
pāñchamun–chhaṭhṭhun vagere guṇasthān ke sādhakadashā ja pragaṭī shake nahi ane sādhak bhāv vagar mokṣhano paṇ abhāv ṭhare.

PDF/HTML Page 11 of 21
single page version

background image
: 190: ātmadharma: 93
rāg–dveṣh te chāritraguṇanī avasthā chhe. jo ātmāmān chāritra sivāy bījā gnānādi anant guṇo na
hoy to dharma thaī shake nahīn. kem ke je chāritra pote vikāramān aṭakyun hoy te pote vikārarahit svabhāvano
nirṇay kem karī shake? ane te nirṇay vagar dharma kyāthī thāy? māṭe chāritra sivāy bījā gnān, shraddhā vagere
guṇo chhe; tethī chāritranī dashāmān vikār hovā chhatān te ja vakhate gnānaguṇanā kārya vaḍe shuddhaātmānun gnān
thāy chhe tathā shraddhāguṇanā kāryavaḍe shuddhātmānī shraddhā thāy chhe. ane e shuddhātmānī shraddhā–gnānanā jore
svabhāvasanmukh pariṇamatān chāritranā vikārano paṇ krame krame nāsh thato jāy chhe. samyakshraddhā–gnān thatān
tenī sāthe chāritra paṇ anshe shuddha to thāy chhe. samyakshraddhā–gnān thavā chhatān chāritra sarvathā ashuddha ja rahe–
em banatun nathī. chāritranun vartan thoḍuṅk ūndhunn hovā chhatān, te vakhate shraddhā–gnānaguṇanā svāshrit pariṇamanavaḍe
vikārarahit ātmānī shraddhā tathā gnān thāy chhe. māṭe, jo koī jīv ātmāmān anantaguṇo na māne ne ek
ja guṇ māne to tene sādhakadashā thaī shake ja nahi, tene to vikār vakhate vikār jeṭalo ja ātmā mānavānun
rahe, paṇ vikār vakhate vikārarahit shuddha ātmānī shraddhā tathā gnān tene thaī shake nahi, kem ke te guṇone ja
teṇe svīkāryā nathī. avasthāmān rāg–dveṣharūp je kṣhaṇik malinatā chhe te gnān sivāy bījā guṇanī chhe,
gnānanī malinatā nathī. tethī te malinatāthī judun rahīne gnāne svabhāv taraph vaḷīne ātmānā nirmaḷ
guṇone jāṇyā, eṭale tenā āshraye sādhakadashā sharū thaī gaī. te jīv potāne kṣhaṇik rāg–dveṣh jeṭalo ja
mānī leto nathī.
ātmānī vartamān paryāyamān rāgādi malinatā chhe te chāritraguṇanī viparītadashā chhe. tyān tene ja
agnānī ākho ātmā mānato tethī mithyā shraddhā–gnān hatān. have te mithyā mānyatā pheravīne shraddhā–gnān
svasanmukh thatān em mānyun ke trikāḷ dhruv chaitanya te ja hun chhun, mārā trikāḷī svabhāvamān malinatā nathī;
avasthāmān je kṣhaṇik alpa malinatā chhe teṭalo ākho ātmā nathī. svabhāv taraph vaḷelā sva–par prakāshak
gnāne te malinatāne gney tarīke jāṇī kharī ke ā chāritrano doṣh chhe, paṇ te māro mūḷ svabhāv nathī. te
doṣh vakhate paṇ bījā gnān–shraddhān guṇavaḍe dhruv shuddha nitya ātmānun gnān–shraddhān thāy chhe, eṭale vikār
vakhate paṇ shuddha ātmānā samyak shraddhān–gnānamān dharmī jīvane shaṅkā paḍatī nathī. jo ekek ātmāmān shraddhā–
gnān–chāritra vagere anek guṇone (eṭale ke anekānt svabhāvane) na svīkāro to sādhakapaṇun ja sābit
thāy nahi, ne sādhakapaṇā vagar bādhakapaṇun paṇ siddha na thāy, eṭale sansār–mokṣhano ja abhāv ṭhare. –parantu
e vāt pratyakṣha viruddha chhe.
vaḷī jo samyakshraddhā–gnān thatān tenī sāthe ja pūrun chāritra ūghaḍī jatun hoy ne vartanano jarā paṇ
doṣh na raheto hoy to sādhakapaṇānā prakāro ja paḍe nahi paṇ samyakshraddhā sāthe ja badhā jīvone vītarāgatā
thaī jāy, eṭale kathañchit guṇabhedarūp je vastusvarūp chhe te siddha thāy nahi, māṭe te paṇ viruddha chhe.
ātmavastumān shraddhā, gnān, chāritra vagere anek guṇo chhe ane guṇ apekṣhāe te darekanun kārya bhinna
bhinna chhe–ām yathārtha anekāntane samaje to ja vastusvarūpanī siddhi thāy.
[18] kalyāṇ kem thāy?
jīvane avasthāmān akalyāṇ chhe te ṭāḷīne kalyāṇ pragaṭ karavun chhe. avasthāmān akalyāṇ chhe te ṭaḷīne
kalyāṇ kyāthī āvashe? avasthāmān akalyāṇ hovā chhatān, jemānthī kalyāṇ pragaṭe chhe evī dhruv vastunī
shraddhā karavāthī tenā ādhāre kalyāṇ pragaṭatun jāy chhe. dhruv vastunī shraddhā thaī tyān anshe kalyāṇ pragaṭyun chhe ne
hajī anshe akalyāṇ paṇ chhe. jo sampūrṇa kalyāṇ thaī jāy to akalyāṇ bākī rahe nahi. rāgadveṣh te akalyāṇ
chhe ne vītarāgabhāv te kalyāṇ chhe. avasthāmān anshe akalyāṇ (–rāgadveṣh) hovā chhatān shuddha ātmāno vivek
thāy chhe ne samyakshraddhā gnānarūp kalyāṇ pragaṭe chhe. tethī shrīāchāryadeve pahelānn shuddha ātmāne jāṇavānī vāt
mūkī chhe. shuddhātmāne jāṇavānī sāthe ja pūrun ja vartan (–vītarāgatā) thaī jatun nathī paṇ temān kram paḍe chhe.
jo samyakshraddhā–gnān thatānnī sāthe ja chāritra pūrun thaī jatun hoy to sādhakadashā rahe nahi.

PDF/HTML Page 12 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 191:
[19] darek jīvanī svatantratā ane dev–guru–shāstra vagerenī siddhi
‘shuddhātmāne je dhruv jāṇe chhe tene...shuddhātmatva hoy chhe’ em kahyun, eṭale jo badhā jīvo shuddhātmāne jāṇe
to ja potāne shuddhātmā jaṇāy–em nathī, paṇ badhā jīvothī pote svatantra chhe. badhā ātmā judā judā svatantra
chhe, temānthī je shuddhātmāne jāṇe tene ja shuddhātmadashā pragaṭe chhe, ne je shuddhātmāne nathī jāṇato tene shuddhātmadashā thatī
nathī. vaḷī āmān pariṇaman paṇ nakkī thaī gayun; kem ke anādithī shuddha ātmāne jāṇyo na hato te agnānadashā
palaṭīne have shuddhatmāne jāṇyo. jo avasthā palaṭatī na hoy to em banī shake nahi. e pramāṇe shuddha ātmāne
jāṇīne temān līnatāthī je pūrṇa shuddha thaī gayā te ‘dev’ chhe. shuddhātmāne jāṇyo hovā chhatān jemane hajī pūrṇa
shuddhadashā pragaṭī nathī paṇ sādhakadashā chhe te ‘guru’ chhe, ne āvā dev–gurunī anekāntamay vāṇī te shāstra chhe. shuddha
ātmāne jāṇe te vakhate ja ātmā pūro shuddha sarvagna thaī jato nathī paṇ hajī svabhāv taraph visheṣhapaṇe vaḷavānun
ne ashuddhatā ṭāḷavānun–sādhakapaṇun rahe chhe, eṭale gnānanā bhedo tem ja guṇasthānanā bhedo paḍe chhe. –ā rīte
anek prakār siddhi thaī jāy chhe.
[20] samyakshraddhā–gnānanun kārya
ātmāmān–shraddhā–gnān–chāritra vagere anek guṇo trikāḷ chhe, tene jo na māno to ā vāt siddha thaī
shakashe nahīn. chāritranī dashāmān vikār hovā chhatān shraddhāgnāne tenun lakṣha chhoḍīne jyāre shuddha ātmasvabhāvano
svīkār karyo tyārathī apūrva dharmakaḷānī sharūāt thaī chhe. vartananī kṣhaṇik malinatāne samyakshraddhā svīkāratī
nathī paṇ dhruv shuddha dravyane ja te svīkāre chhe, ane te dhruvanā ja ādhāre vartananī pūrṇatā thaīne hun sarvagna thaī
jaīsh–em gnān jāṇe chhe.
[21] samyakshraddhā–gnānarūp dharma, ane samyakchāritrarūpadharma: pahelānn keṭalo adharma ṭaḷe?
ātmāno je shuddha dhruvasvabhāv chhe te to nitya chhe, te kāyamī padārthane kāī navo banāvavo nathī; paṇ
vartamān kṣhaṇik avasthāmān adharma chhe te ṭāḷīne dharmadashā navī pragaṭ karavī chhe. badho adharma ek sāthe ṭaḷī jato
nathī paṇ te ṭāḷavāmān kram paḍe chhe. je jīv dharmī thāy tene sauthī pahelānn keṭalo adharma ṭaḷe? pahelānn shuddha
ātmāne jāṇatān mithyāshraddhā ane mithyāgnānarūp adharma to ṭaḷī jāy chhe, ne chāritranā adharmano ek ansh ṭaḷe
chhe paṇ chāritrano badho adharma ṭaḷī jato nathī. pahelānn samyakshraddhā ane samyaggnānarūp dharma ek sāthe pragaṭe chhe
ne pachhī samyak chāritra thāy chhe, te chāritradharma krame krame pragaṭe chhe. ‘hun shuddha, dhruv, upayogasvarūp chhun’ em je
shraddhā–gnāne mānyun tathā jāṇyun te dharma chhe, ane je rāg–dveṣh thāy chhe te adharma chhe; e rīte sādhakane anshe dharmane
anshe adharma banne sāthe chhe. pahelānn shuddha ātmāne jāṇato na hato ne puṇya–pāpane ja potānun svarūp mānato tyāre
to te jīvane shraddhā, gnān ne vartan e traṇe khoṭān hatān eṭale ekalo adharma ja hato. te adharmīpaṇāmān to jīv
vikārane ane parane ja gnānamān gney karato ne tenī ja shraddhā karato hato tene badale have gnānane sva taraph vāḷīne
ātmāne ja gnānanun svagney karyun ne tenī ja shraddhā karī, tyān gnān ane shraddhā sudharyān ne chāritrano paṇ ek ansh
sudharyo. chhatān hajī te dharmīne chāritramān anshe vikār paṇ chhe. parantu te vikār hovā chhatān tenā samyakshraddhā–
gnānarūp dharmano nāsh thato nathī. e rīte pahelānn to mithyāshraddhā ane mithyāgnānarūp adharma ṭaḷe chhe ne pachhī ja
rāgadveṣh ṭaḷe chhe.
adharmadashā vakhate puṇya–pāpane jāṇavāmān ekatvabuddhithī je gnān rokātun hatun tenun kārya dharmadashā thatān pharyun
ne have te dhruv chaitanyasvabhāvane jāṇavāmān tenā āshrayamān rokāyun. tathā pahelānn je shraddhā puṇyapāpane ja ātmā
mānatī hatī teṇe have dhruv chaitanyasvabhāvanī shraddhā karī. – ā rīte gnān ane shraddhāmān dharmanī kriyā thaī. have
mātra chāritrano alpa doṣh rahyo, tene paṇ shuddha svabhāvamān ekāgratā vaḍe ṭāḷīne paramātmā thaī jashe. parantu jene
shraddhā–gnān ja sāchān nathī tene to kadī vikār ṭaḷato ja nathī. pahelānn samyakshraddhā–gnān thayā pachhī ja chāritradoṣh
ṭaḷe ne paramātmadashā thāy.

PDF/HTML Page 13 of 21
single page version

background image
: 192: ātmadharma: 93
[22] ātmānun vartan kem sudhare?
loko kahe chhe ke ‘vartan sudhāro.’ paṇ vartan eṭale shun? dehanī kriyāmān ātmānun vartan nathī. vartan
eṭale dehanī kriyā nahi paṇ ātmānā antaranā bhāv chhe. jevo shuddha ātmā chhe tene samajīne temān ekāgrapaṇe
vartavun te ja sāchun vītarāgī vartan chhe. ane shuddha ātmāne na samajatān vikāramān ja ekāgrapaṇe vartavun te ūndhunn
vartan chhe. jyān potānā pūrṇa shuddha chaitanyasvabhāvane ja gnānanun gney karyun ane tenī shraddhā karī tyān gnān ane
shraddhānun vartan to sudharī gayun–arthāt gnān ane shraddhā samyak thayā. chāritranā vartanamān amuk vikār hoy chhatān
te vikārapariṇām vakhate paṇ shraddhā–gnānane shuddha svabhāv taraph vāḷīne tenun vartan sudhārī shakāy chhe; ne em
karavāthī ja dharmanī sharūāt thāy chhe. paryāyamān vikār hovā chhatān te ja vakhate te vikārane mukhya karīne temān
shraddhā–gnānane vāḷavā te ja vidhivaḍe shuddhātmā jaṇāy chhe ne apūrva kalyāṇanī sharūāt thāy chhe.
ātmā trikāḷ chhe, temān shraddhā–gnān–chāritra e traṇ mukhya guṇo chhe, tenī paryāyamān malinatā chhe.
anādithī parāshraye ūndhunn pariṇaman hatun te svabhāvanān āshraye savaḷun thāy chhe. chāritramān kāīk viparītatā hovā
chhatān shraddhān–gnān shuddha svabhāv taraph vaḷīne shuddha ātmāne shraddhā–gnānamān lye chhe. ā ja shuddha ātmāne jāṇavānī
vidhi chhe. ā vidhithī je shuddhātmāne jāṇe chhe tene ja ātmānī shuddhatā pragaṭe chhe.
[23] sāchī sāmāyik ane pratikramaṇ kone hoy?
sāmāyik eṭale samatāno lābh thavo te; te sāmāyik kyāre thāy? ātmānā trikāḷ svabhāvamān
gnān–ānand chhe, evā trikāḷī svabhāvane jāṇīne temān je līn thāy tene ātmāno ānand pragaṭe chhe ne
rāgadveṣhanā abhāvarūp vītarāgī samatā hoy chhe te ja sāmāyik chhe. evī ja sāmāyikane bhagavāne dharma ane
mokṣhanun kāraṇ kahyun chhe. tathā te jīv mithyātva–avirati vagere pāpathī pāchho pharyo tethī tene pratikramaṇ paṇ thaī
gayun. āvī sāchī sāmāyik ane sāchun pratikramaṇ shuddha ātmānī samajaṇ vagar koī jīvane hoy nahīn.
[24] mokṣhārthīne muktino ullās [baḷadanun draṣhṭānt]
ātmāe anantakāḷathī ek sekaṇḍ paṇ potānā svabhāvane lakṣhamān līdho nathī, tethī tenī samajaṇ kaṭhaṇ
lāge chhe ne sharīrādi bāhya kriyāmān dharma mānīne manuṣhyabhav maphatamān gumāve chhe. jo ātmasvabhāvanī ruchithī
abhyās kare to tenī samajaṇ sahelī chhe, svabhāvanī vāt moṅghī na hoy. darek ātmāmān samajavānun sāmarthya chhe.
paṇ potānī muktinī vāt sāmbhaḷīne andarathī ullās āvavo joīe, to jhaṭ samajāy. jem baḷadane jyāre
gherathī chhoḍīne khetaramān kām karavā laī jāy tyāre to dhīme dhīme jāy ne jatān vār lagāḍe; paṇ jyāre khetaranā
kāmathī chhūṭīne ghare pāchhā vaḷe tyāre to doḍatā doḍatā āve. kem ke tene khabar chhe ke have kāmanā bandhanathī chhūṭīne
chār pahor sudhī shāntithī ghās khāvānun chhe, tethī tene honsh āve chhe ne tenī gatimān veg āve chhe. juo, baḷad
jevā prāṇīne paṇ chhūṭakārānī honsh āve chhe. tem ātmā anādi kāḷathī svabhāv–gharathī chhūṭīne sansāramān rakhaḍe
chhe; shrīguru tene svabhāv–gharamān pāchho vaḷavānī vāt sambhaḷāve chhe. potānī muktino mārga sāmbhaḷīne jīvane jo
honsh na āve to te pelā baḷadamānthī ye jāy! pātra jīvane to potānā svabhāvanī vāt sāmbhaḷatān ja antarathī
muktino ullās āve chhe ane tenun pariṇaman svabhāvasanmukh vegathī vaḷe chhe. jeṭalo kāḷ sansāramān rakhaḍyo
teṭalo kāḷ mokṣhano upāy karavāmān na lāge, kem ke vikār karatān svabhāv taraphanun vīrya anantu chhe tethī te alpa
kāḷamān ja mokṣhane sādhī lye chhe. paṇ te māṭe jīvane antaramān yathārtha ullās āvavo joīe.
[2p] mokṣhārthīne muktino ullās [vāchharaḍānun draṣhṭānt]
shrī paramātma–prakāshamān pashuno dākhalo āpīne kahe chhe ke mokṣhamān jo uttam sukh na hot to pashu

PDF/HTML Page 14 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 193 :
paṇ bandhanamānthī chhūṭakārānī īchchhā kem karat? juo, bandhanamān bandhāyel vāchharaḍāne pāṇī pāvā māṭe
bandhanathī chhūṭo karavā māṇḍe tyān te chhūṭavānā harakhamān kūdākūd karavā māṇḍe chhe; ahā! chhūṭavānā ṭāṇe ḍhoranun bachchun paṇ
honshathī kūdakā māre chhe–nāche chhe. to are jīv! tun anādi anādikāḷathī agnānabhāve ā sansārabandhanamān
bandhāyelo chhe, ane have ā manuṣhyabhavamān satsamāgame e sansārabandhanathī chhūṭavānā ṭāṇān āvyā chhe. shrī
āchāryadev kahe chhe ke ame sansārathī chhūṭīne mokṣha thāy tevī vāt sambhaḷāvīe ane te sāmbhaḷatān jo tane
sansārathī chhūṭakārānī honsh na āve to tun pelā vāchharaḍāmānthī paṇ jāy tevo chhe! khullī havāmān pharavānun ne chhūṭā
pāṇī pīvānun ṭāṇun maḷatān chhūṭāpaṇānī moj māṇavāmān vāchharaḍāne paṇ kevī honsh āve chhe! to je samajavāthī
anādinā sansārabandhan chhūṭīne mokṣhanā param ānandanī prāpti thāy–evī chaitanyasvabhāvanī vāt gnānī pāsethī
sāmbhaḷatān kyā ātmārthī jīvane antaramān honsh ne ullās na āve? ane jene antaramān sat samajavāno
ullās chhe tene alpakāḷamān mukti thayā vinā rahe nahīn. pahelānn to jīvane sansārabhramaṇamān manuṣhyabhav ane
satnun shravaṇ ja maḷavun bahu moṅghun chhe. ane kavachit satnun shravaṇ maḷ‌yun tyāre paṇ jīve antaramān vichār karīne,
satno ullās lāvīne, antaramān besāryun nahi, tethī ja sansāramān rakhaḍyo. bhāī, ā tane nathī shobhatun! āvā
moṅghā avasare paṇ tun ātmasvabhāvane nahi samaj to kyāre samajīsh? ane e samajyā vagar tārā
bhavabhramaṇano chheḍo kyāthī āvashe? māṭe andarathī ullās lāvīne satsamāgame sāchī samajaṇ karī le.
[26] jignāsā
jīv agnānane līdhe anādikāḷathī avatāramān baḷadanī jem duḥkhī thaī rahyo chhe; chhatān tenāthī chhūṭavānī
jignāsā paṇ mūḍh jīvane thatī nathī. nānā gāmaḍāmān ek kheḍūt pūchhato hato ke ‘mahārāj! ātmā avatāramān
rajhaḍe chhe, te rajhaḍavāno ant āve ne mukti thāy evun kanīk batāvo!’ āvo jignāsāno prashna paṇ koīkane ja
ūṭhe chhe. āvā moṅghān ṭāṇān pharī pharīne maḷatā nathī, māṭe jignāsu thaī, antaramān meḷavaṇī karīne sāchun
ātmasvarūp shun chhe te samajavun joīe; kem ke je shuddha ātmāne oḷakhe chhe te ja shuddhātmānī prāpti kare chhe.
prauḍh vayanā gr̥uhastho māṭe–
shrī jainadarshan–shikṣhaṇavarga
agāunī māphak ā varṣhe shrāvaṇ sud 2 (tā. 4–8–pa1)
shanivārathī sharū karīne shrāvaṇ vad 10 (tā. 26–8–pa1) ravivār
sudhī, sonagaḍhamān shrī jain svādhyāy mandir ṭrasṭa taraphathī
tattvagnānanā abhyās māṭe ek jainadarshan shikṣhaṇavarga kholavānun
nakkī karyun chhe. khās prauḍh ummaranā jignāsu bhāīo māṭe ā varga
kholavāmān āvyo chhe. je mumukṣhu bhāīone vargamān āvavānī
īchchhā hoy temaṇe nīchenā saranāme sūchanā mokalī devī.
shrī jain svādhyāy mandir
sonagaḍh (saurāṣhṭra)

PDF/HTML Page 15 of 21
single page version

background image
: 194: ātmadharma: 93
puṇya ane dharma
(jainadarshan shikṣhaṇavarganī parīkṣhāmān pahelān prashnanā uttararūp nibandh)
ghaṇā agnānī jīvo puṇya ane dharma e bannene ek ja chīj māne chhe, paṇ kharekhar to puṇya ane dharma
banne judī judī chīj chhe. dharma to ātmānā āshraye thāy chhe ne puṇya paranā āshraye thāy chhe; dharmanun phaḷ mokṣha chhe
ne puṇyanun phaḷ sansār chhe; dharma te ātmāno shuddha bhāv chhe ne puṇya to ashuddhabhāv chhe.
dharma e ātmānī nirdoṣh nirvikārī paryāy chhe, dharmathī ātmāne sāchun sukh maḷe chhe, dharma trikāḷī
ātmānā ādhāre thāy chhe, vikār ke parapadārthanā lakṣhe dharma thato nathī. paṇ agnānī jīv puṇyamān ane
bahāranī kriyāmān dharma māne chhe, te agnānī jīv dharmanun svarūp samajato nathī. dharma to vītarāgabhāv chhe. puṇya
te rāgabhāv chhe.
puṇya to ā jīv anādi kāḷathī karato āvyo chhe, paṇ jīve dharma to anādikāḷamān ek samayamātra
paṇ karyo nathī. puṇyathī to bahāranī sāmagrī maḷe chhe jyāre dharmathī to ātmānī kevaḷagnānarūpī lakṣhmī maḷe chhe.
puṇya to agnānī ane abhavya jīv paṇ kare chhe paṇ tene ātmānā bhān vagar dharma jarāpaṇ thato nathī.
jeo siddha thayā chhe ane kharun sukh pāmyā chhe teo dharmathī ja kharun sukh pāmyā chhe. puṇyathī dharma thato
nathī tem ja tenāthī kharun sukh maḷatun nathī, puṇyathī to bandhan thāy chhe ne bandhan to sansāraparibhramaṇanun ja
kāraṇ chhe.
samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra te ātmānī doṣh vagaranī avikārī paryāy chhe, tene
mokṣhamārga kaho, samvar kaho, dharma kaho, ratnatray kaho ke ātmānī shāntino upāy kaho, –je kaho te ek ja chhe.
parantu e sivāy puṇya to vikārī paryāy chhe, tethī puṇya te kharekhar mokṣhamārga nathī, puṇya te samvar nathī, puṇya te
dharma nathī, puṇya te ratnatray nathī, puṇya te ātmānī shāntino upāy nathī.
jem ek līṇḍīpīpar hoy tene 64 pahor ghasavāthī je tīkhās āve chhe te līṇḍīpīparamān apragaṭapaṇe
hatī te ja pragaṭ thaī chhe, te tīkhās kyāy bahāramānthī eṭale ke pattharamānthī ke hāthamānthī āvatī nathī. tem
ātmāmān dharma (–shānti) shaktirūpe bharapūr chhe, tenī oḷakhāṇ–shraddhā, gnān karīne temān ekāgra thavāthī te pragaṭe
chhe. e dharma kyāy bahāramānthī eṭale ke dehanī kriyā ke paisā vageremānthī āvato nathī. jem līṇḍīpīparanī
tīkhās līṇḍīmānthī āve chhe tem mātmānī dharmarūpī tīkhās ātmānā svabhāvamānthī ja āve chhe, puṇyamānthī ke
par padārthomānthī te āvatī nathī. puṇya ane dharmanun svarūp judun judun je rīte chhe te rīte oḷakhavun joīe.
bhagavāne nav tattvo kahyā chhe–jīv, ajīv, puṇya, pāp, āsrav, bandh samvar, nirjarā ane mokṣha,
āmānthī samvar ane nirjarā tattvamān dharmano samāvesh thāy chhe. paṇ puṇyatattvamān kāī dharmano samāvesh thato
nathī. agnānīo puṇyathī dharma māne chhe. jeo puṇyathī dharma māne chhe teo puṇyatattvane ane samvar–nirjarātattvane
ek ja māne chhe, eṭale teo kharekhar nav tattvane samajyā nathī. ane tethī teoe sarvagna tīrthaṅkar bhagavānane
ke gnānīne paṇ kharekhar mānyā nathī. māṭe jignāsuoe puṇya ane dharma e bannene judā judā jāṇavā joīe.

PDF/HTML Page 16 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 195:
shrī sanātan jain shikṣhaṇavarga
vidyārthīone unāḷānī rajāo daramiyān tā. 11–pa–pa1 vaishākh sud pāñchamathī tā. 4–6–pa1 vaishākh
vad amās sudhī sonagaḍhamān shrī jain svādhyāy mandir taraphathī jainadarshan shikṣhaṇavarga kholavāmān āvyo hato. san
1997 thī māṇḍīne dar varṣhe āvo shikṣhaṇavarga kholavāmān āve chhe. vachamān traṇ vakhat pū. gurudevashrī vihāramān
hovāthī e varga kholāyo na hato; e rīte ‘shikṣhaṇavarga’ nun ā āṭhamun varṣha hatun. ā vargamān āvelā bāḷakone
shrī jainasiddhānt praveshikāno ek adhyāy tathā chhahaḍhāḷānī pahelī be ḍhāḷ shīkhavavāmān āvī hatī. tā. 2–6–
pa1 nā roj varganī lekhit parīkṣhā levāmān āvī hatī, ne vidyārthīone lagabhag 1pa0 rūā. nān pustako īnām
tarīke vaheñchāyā hatā. tathā pās thayelā vidyārthīone shrī jain svādhyāy mandir taraphathī chhāpelā sarṭiphikeṭ
āpavāmān āvyā hatā. parīkṣhāmān vidyārthīone pūchhāyelā prashno ane tenā javābo ahīn āpavāmān āve chhe:–
prashna: 1
nīchenā koī paṇ ek viṣhay upar lagabhag 20 līṭīno nibandh lakho–
(1) sansāramān paribhramaṇ karato jīv shā kāraṇe anant duḥkh bhogave chhe?
(2) puṇya ane dharma.
[ā prashnanā uttararūpe prāpta thayelā nibandho ā aṅkamān anyatra chhapāyā chhe, tyānthī vāñchī levā.]
prashna: 2
() sāt tattvonān nām lakhī āsrav ane nirjarā tattvanī bābatamān mithyādraṣhṭi shī bhūl kare chhe te lakho.
() ātmānun svarūp sukharūp chhe ane te samajavun sahelun chhe chhatān tene kaṣhṭadāyak ane samajavun kaṭhaṇ koṇ māne
chhe? ane te kyā tattvanī bhūl kare chhe?
(ग
bhūl chhe?
uttar: 2
() jīv, ajīv, āsrav, bandh, samvar, nirjarā ane mokṣha–e sāt tattvo chhe. temān mithyādraṣhṭi jīv
āsravatattva bābatamān e bhūl kare chhe ke–mithyātva ane rāg–dveṣhādi āsrav bhāvo pragaṭapaṇe jīvane duḥkh
denār hovā chhatān tene sukharūp mānīne tenun sevan kare chhe. puṇya te āsravarūp hovā chhatān tene te dharmanun
kāraṇ māne chhe. tathā ātmabhānapūrvak īchchhāno nirodh te tap chhe, tenāthī nirjarā thāy chhe, te sukharūp
hovā chhatān agnānī tene kalesharūp māne chhe ane pāñch īndriyaviṣhayomān prīti kare chhe, –ā nirjarātattvanī
bhūl chhe.
() ātmānun svarūp samajavun sahelun ane sukharūp hovā chhatān agnānī tene kaṭhaṇ ane duḥkharūp māne chhe; temān
te samvaratattvanī bhūl kare chhe.
() sharīrane anukūḷatā thatān ‘hun sukhī chhun’ ne pratikūḷatā thatān ‘hun duḥkhī chhun’ em agnānī jīv māne chhe ane te
jīvatattvanī bhūl kare chhe. kem ke jīv to chaitanyamay amūrtik chhe, te dehathī judo chhe, tene te jāṇato nathī.
prashna: 3
() paryāyanī vyākhyā lakho ne tenā kyā kyā chār prakār chhe te lakho?

PDF/HTML Page 17 of 21
single page version

background image
: 196: ātmadharma: 93
() te chār prakāramānthī (1) sansārī rāgī jīvane, (2) arhant bhagavānane tathā (3) ek chhūṭā paramāṇune
kyā kyā paryāyo hoy chhe?
() mahāvīr bhagavānanā paryāyone sīmandhar bhagavānanā tathā r̥uṣhabhadev bhagavānanā paryāyo sāthe sarakhāvo.
uttar: 3
() guṇanā vikārane (eṭale ke visheṣhakāryane) paryāy kahe chhe. paryāyanā chār prakār: 1–svabhāv arthaparyāy
2–vibhāvaarthaparyāy; 3–svabhāv vyañjanaparyāy ane 4–vibhāvavyañjanaparyāy.
() sansārī agnānī jīvane vibhāvaarthaparyāy tathā vibhāvavyañjanaparyāy hoy chhe.
arhant bhagavānane svabhāvaarthaparyāy, vibhāv arthaparyāy tathā vibhāvavyañjanaparyāy hoy chhe.
ek chhūṭā paramāṇune svabhāvaarthaparyāy ne svabhāvavyañjanaparyāy hoy chhe.
() mahāvīr bhagavān siddha chhe, temane svabhāvaarthaparyāy tathā svabhāvavyañjanaparyāy chhe. sīmandhar bhagavān
arhant chhe, temanā gnān vagere guṇanā svabhāvaarthaparyāy chhe te to mahāvīr bhagavān jevā ja chhe, paṇ
temane bījā keṭalāk guṇanā vibhāvaarthaparyāyo paṇ chhe, tathā vibhāvavyañjanaparyāy chhe. mahāvīr
bhagavānane vibhāvaparyāyo nathī.
mahāvīr bhagavān ane r̥uṣhabhadev bhagavān–e bannenā svabhāvaarthaparyāyo to sarakhā ja chhe, paṇ temanā
svabhāvavyañjanaparyāyanī ākr̥utimān eṭalo pher chhe ke mahāvīr bhagavānanī ākr̥uti nānī chhe ne r̥uṣhabhadev
bhagavānanī ākr̥uti moṭī chhe.
prashna: 4
() vartamān kāḷe ā bharatakṣhetramān janmelā jīvane saḷaṅg kyā kyā sharīro rahyān chhe?
() mātānā udaramān āvel jīvane kyā sharīro ūpajatān nathī?
() gr̥uhīt ane agr̥uhīt mithyādarshanamān taphāvat sho?
uttar: 4
() vartamānakāḷe ā bharatakṣhetramān janmelā jīvane kārmaṇ ane taijas e be sharīro saḷaṅg rahyān chhe.
() mātānā udaramān āvel jīvane kārmaṇ ane taijas e be sharīro navān ūpajatān nathī; tem ja āhārak
ane vaikriyik sharīro paṇ ūpajatān nathī.
() gr̥uhīt mithyādarshan to kuguru vagerenā upadeshathī, janmyā pachhī navun grahaṇ karelun chhe, ane agr̥uhīt
mithyādarshan koīnā upadesh vagar anādithī chālyun āve chhe. gr̥uhīt mithyādarshan to jīve pūrve chhoḍyun paṇ
chhe paṇ agr̥uhīt mithyādarshan agnānī jīve kadī chhoḍyun nathī. gr̥uhīt mithyādarshan chhūṭavā chhatān agr̥uhīt
mithyādarshan rahī jāy chhe; agr̥uhīt mithyādarshan chhūṭe tene gr̥uhīt mithyādarshan paṇ chhūṭī ja jāy chhe.
ekavār paṇ agr̥uhīt mithyādarshan chhoḍe to jīvanī mukti thayā vagar rahe nahi. potānā ātmānā
svarūp sambandhī bhūl te agr̥uhīt mithyādarshan chhe ane devagurushāstranā svarūpasambandhī bhūl te gr̥uhīt
mithyādarshan chhe.
prashna: pa
nīchenā prashnonā javāb lakhī tenān kāraṇo āpo–
(1) paisā vaḍe dharma thāy?
(2) siddha paramātmāne ākār hoy?

PDF/HTML Page 18 of 21
single page version

background image
aṣhāḍh: 2477 : 197:
(3) ākāshanā kaṭakā thaī shake?
(4) dharmāstikāy gati karī shake?
(pa) tame kṣhamā karī shako chho?
(6) alokākāshamān pariṇaman hey?
uttar: pa
(1) paisā vaḍe dharma na thāy; kem ke paisā to jaḍ chhe ne dharma to ātmānī shuddha paryāy chhe.
(2) siddha paramātmāne ākār hoy chhe; kem ke temanāmān pradeshattva guṇ chhe, pradeshattvaguṇane līdhe dravyano koī ne
koī ākār jarūr hoy chhe.
(3) ākāshanā kaṭakā na thaī shake; kem ke te sarvavyāpī ek akhaṇḍ dravya chhe.
(4) dharmāstikāy pote gati na karī shake, kem ke tenāmān tevī kriyāvatī shakti nathī. gati to jīv ane
pudgal e be dravyo ja karī shake chhe. te gati karatān dravyone dharmāstikāy nimitta thāy evo
gatihetuttvaguṇ tenāmān chhe paṇ te pote to sadā sthir ja rahe chhe.
(pa) ātmā kṣhamā karī shake chhe, kem ke tenāmān chāritra nāmano guṇ chhe.
(6) alokākāshane paṇ pariṇaman hoy chhe, kem ke ākāshamān dravyatvaguṇ chhe, tethī tenī hālat sadāy badalāyā
kare chhe.
prashna: 6 (1)
ek bhāīe kahyun ke ‘shrīgurue īchchhā thaī ne temanā mukhamānthī vāṇī nīkaḷī, tenun shravaṇ karīne mārun
mithyāgnān ṭaḷīne mane samyaggnān thayun ne bhaviṣhyamān ugra puruṣhārtha karīne hun kevaḷagnān prāpta karīsh.’
uparanā vākyamānthī nīche lakhelā bolo vachche chār prakāranā abhāvamānthī kyo abhāv lāgu paḍe chhe te
lakhīne tenun kāraṇ jaṇāvo–
(1) shrīgurunī īchchhā ane vāṇī
(2) mukh ane vāṇī
(3) temanī vāṇī ane mārun samyaggnān
(4) mārun samyaggnān ane mithyāgnān
(pa) mārun samyaggnān ane kevaḷagnān.
uttar: 6 (1)
(1) shrīgurunī īchchhā ane vāṇī vachche atyant abhāv chhe, kem ke īchchhā te jīvanī paryāy chhe ne vāṇī te
ajīvanī paryāy chhe; jīv ane ajīvanī paryāyano ekabījāmān atyant abhāv chhe.
(2) mukh ane vāṇī vachche anyonya abhāv chhe; kem ke te banne pudgalanī paryāyo chhe. ek pudgalanī vartamān
paryāyano bījā pudgalanī vartamān paryāyamān abhāv hoy tene anyonya abhāv kahe chhe.
(3) shrīgurunī vāṇī ane mārā samyaggnān vachche atyant abhāv chhe; kem ke vāṇī jaḍanī paryāy chhe ne
samyaggnān te ātmānī paryāy chhe. jaḍ ane chetananī paryāyono ekabījāmān atyant abhāv chhe.
(4) mārī samyaggnānarūp vartamān paryāyano pūrvanī mithyāgnān paryāyamān abhāv te prākabhāv chhe; kem ke
ek dravyanī vartamān paryāyano tenī pūrva paryāyamān abhāv te prākabhāv chhe.
(pa) mārī vartamān samyaggnān paryāyano bhaviṣhyanī kevaḷagnān paryāyamān abhāv chhe te pradhvansaabhāv chhe; kem
ke ek dravyanī vartamān paryāyano tenī bhaviṣhyanī paryāyamān abhāv te pradhvansaabhāv chhe.
prashna: 6 (2)
(1) bhāṣhāvargaṇā ane vāṇī (shabdo) mān, tathā
(2) mithyāgnān ane samyaggnānamān utpād–vyayadhrauvya samajāvo.
uttar: 6 (2)
(1) bhāṣhāvargaṇā ane vāṇī te banne pudgaladravyanī paryāyo chhe; jyāre bhāṣhāvargaṇā palaṭīne vāṇī thāy chhe
tyāre te pudgalamān vāṇīrūp paryāyano

PDF/HTML Page 19 of 21
single page version

background image
: 198: ātmadharma: 93
utpād thāy chhe, pūrvanī bhāṣhāvargaṇārūp paryāyano vyay thāy chhe, ane pudgal dhruvapaṇe rahe chhe.
(2) mithyāgnān ane samyaggnān e banne, jīvanā gnānaguṇanī paryāyo chhe; jyāre mithyāgnān ṭaḷīne samyaggnān
pragaṭe chhe tyāre gnānaguṇamān samyaggnān paryāyano utpād thāy chhe, pūrvanī mithyāgnānaparyāyano vyay thāy chhe ane
gnānaguṇ dhruvapaṇe rahe chhe.
prashna: 7
nīche lakhelā padārthomānthī dravya, guṇ, paryāyane oḷakhī kāḍho. tathā temān je dravya hoy teno visheṣh guṇ lakho,
je guṇ hoy te kayā dravyano–kevī jātano guṇ chhe te lakho, ane je paryāy hoy te kyā dravyanā kyā guṇano
kevo (vikārī ke avikārī) paryāy chhe te jaṇāvo.
(1) khaṭāsh (2) samyagdarshan (3) rāt
(4) tāv (pa) sthitihetutva (6) kāḷāṇu
(7) mr̥ugajaḷ (8) kevaḷagnān (9) samudghāt (10) arisāmān dekhātun agninī jvāḷānun pratibimb
uttar: 7
(kāḷadravyanī paryāyamān avikārī ke vikārī–evā bhed paḍatā nathī.)
(4) tāv te paryāy chhe:– pudgaladravyanā sparsha guṇanī. (vikārī)
(pa) sthitihetuttva te guṇ chhe:– adharmāstikāyadravyano visheṣhaguṇ.
(6) kāḷāṇu te dravya chhe:– pariṇamanahetuttva teno visheṣhaguṇ chhe.
(7) mr̥ugajaḷ te paryāy chhe:– pudgaladravyanā raṅg guṇanī. (vikārī)
(8) kevaḷagnān te paryāy chhe:– jīvadravyanā gnānaguṇanī. (avikārī)
(9) samudghāt te paryāy chhe:– jīvadravyanā pradeshatvaguṇanī. (vikārī)
(10) arisāmān dekhātun agninī jvāḷānun pratibimb te paryāy chhe:– pudgaladravyanā raṅgaguṇanī. (vikārī) *
parīkṣhāmān 80 karatān vadhāre mākarsa meḷavanār chha vidyārthīo nīche mujab chhe:
(1) shāh jagadishachandra navalachand mumbaī mārka 94
(2) vasāṇī hasamukhalāl velasībhāī rāṇapur mārka 89
(3) shāh vasantarāy maganalāl baravāḷā mārka 86
(4) shāh rājendra premachand surat mārka 86
(pa) shāh anilakumār himmatalāl bhāvanagar mārka 86
(6) shāh bhāīlāl īshvaralāl mahesāṇā mārka 8p
[anusandhān ṭāīṭal pān trījā parathī chālu]
kudharma chhe. je shastra, vastra ke strī vagere rākhe te sāchā dev nathī paṇ kudev chhe. jene antaramān mithyātva
vagereno parigrah hoy ne bahāramān vastra–paisā–strī vagereno parigrah hoy chhatān potāne muni vagere manāve te
dambhī guru eṭale ke kuguru chhe. kuguruo pattharanī naukā samān chhe. jem pattharanī naukā pote to ḍūbe chhe ne temān
besanār paṇ ḍūbe chhe, tem kuguru pote to sansāramān ḍūbe chhe ne tenun sevan karanār paṇ sansāramān ḍūbe chhe. māṭe he
jīvo! jo tame ā sansārasamudrathī bachavā chāhatā ho to kudev–kuguru–kudharmanā sevanane chhoḍī daīne sāchā dev–
guru–dharmane svīkāro ane ātmānī oḷakhāṇ karīne samyagdarshan gnān–chāritrane ārādho. samyagdarshan–gnān–
chāritra te ja ā bhavasamudrathī taravāno upāy chhe.

PDF/HTML Page 20 of 21
single page version

background image
jīvane sansāraparibhramaṇ ane duḥkh
shā kāraṇe thāy chhe?
[jainadarshan shikṣhaṇ varganī parīkṣhāmān pahelān prashnanā uttar rūpe āvelā nibandhomānthī]

jīv anādi kāḷathī tiryañch–narak–manuṣhya ne dev evī chār gatirūp sansāramān rakhaḍe chhe ne temān
anantaduḥkh bhogave chhe. te sansār paribhramaṇanun duḥkh ṭāḷavā māṭe pratham te duḥkhanān kāraṇo shun chhe te jāṇavun joīe.
duḥkhanān je kāraṇo hoy tene barābar oḷakhe to tene ṭāḷīne sukhano upāy kare.
koī par chīj ātmāne sansār paribhramaṇ karāvatī nathī tem ja par chīj ātmāne duḥkh detī nathī, paṇ
ātmā pote potānā ātmasvarūpane bhūlīne mithyādarshan–mithyāgnān ne mithyāchāritranun sevan kare chhe tethī ja te
sansāramān rakhaḍe chhe ne anantaduḥkh anubhave chhe.
* * *
jīvane potānā svarūpanun agnān eṭale ke agr̥uhīt mithyātva to anādinun chhe ane te uparānt kudev–
kuguru–kushāstranā sevanathī gr̥uhītamithyātva seve chhe eṭale mithyātvane vadhāre draḍh kare chhe. mithyātvane līdhe sāt
tattvane paṇ te viparīt māne chhe; te sansār paribhramaṇanā duḥkhanun kāraṇ chhe. jīv sāchā dev–guru–shāstrane
oḷakhe ane temanā satya upadesh vaḍe sāt tattvonun tathā potānā ātmānun svarūp samajīne anādinā
mithyātvane ṭāḷe ne samyagdarshan–gnān–chāritra pragaṭ kare to tene mokṣhanā anantasukhano anubhav thāy ne tenun
sansār paribhramaṇanun duḥkh ṭaḷī jāy.
jīvane potānā ātmasvarūpanā agnānathī ane sāt tattvonā viparīt shraddhānathī anādikāḷathī sansār
paribhramaṇ ane duḥkh thāy chhe. duḥkh e koī bahāranī chīj nathī paṇ jīvanā mithyābhāvathī thatā rāg–dveṣh–moh
te ja duḥkh chhe. te duḥkh koī bahāranā sādhanathī ṭaḷatun nathī paṇ potānī sāchī samajaṇathī ja ṭaḷe chhe.
jīvanun potānun svarūp to dehathī bhinna arūpī chaitanyamay chhe, paṇ agnānī tene bhūlīne dehane ja potānun svarūp
māne chhe eṭale ke deh te ja hun chhun–em te māne chhe. tethī dehano sanyog thatān te potānā ātmāno janma māne chhe
ne dehano viyog thatān te ātmāno ja nāsh māne chhe eṭale janmathī maraṇ sudhīno ja ātmā chhe em te māne
chhe. vaḷī dehanā kām hun karun chhun, dehanī sagavaḍaagavaḍathī hun sukhī–duḥkhī chhun–em te agnānī māne chhe. mokṣhanā
kāraṇarūp je samvar–nirjarā chhe temān to te prīti karato nathī ne tene kaṭhaṇ mānīne īndriyaviṣhayomān prīti kare chhe.
āvī ūndhī shraddhā te mithyātva chhe ne te mithyātvanā prabhāvathī jīv anādithī sansāramān rakhaḍe chhe. kyārek durlabh
manuṣhyapaṇun maḷe tyāre paṇ kudev–kuguru ane kudharmanā sevanathī mithyātvane puṣhṭa kare chhe eṭale tenun sansārabhramaṇ
maṭatun nathī, ne potānā durlabh manuṣhyajīvanane naṣhṭa karīne potānā ja hāthe potānun akalyāṇ karīne anantaduḥkh
bhogave chhe. māṭe durlabh manuṣhyabhav pāmīne, sāchā dev–guru dharmane oḷakhīne samyagdarshan–samyaggnān ane
samyakchāritranun sevan karavāthī mokṣhasukh pragaṭe chhe, ne sansāraparibhramaṇanun duḥkh ṭaḷe chhe.
* * *
kudev kuguru ane kudharmanun sevan karavāthī jīv sansārasamudramān ḍūbe chhe. jene jīv ane sharīr vachche
bhedavignān na hoy, je vikārathī dharma manāve, viṣhayakaṣhāyonun poṣhaṇ kare te badhā kudev–kuguru ne
(anusandhān pān 198 par)