Atmadharma magazine - Ank 095
(Year 8 - Vir Nirvana Samvat 2477, A.D. 1951).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 19 of 23

background image
: ૨૪૨ : આત્મધર્મ : ૯૫
ધર્મની વિધિ અને
ધર્મનાં નિમિત્ત
[વીર સંવત ૨૪૭૫ ના વૈશાખ વદી ૦) ) ના રોજ લાઠીમાં
શ્રી પ્રવચનસાર ગાથા ૧૯૪. ઉપર પૂ. ગુરુદેવશ્રીનું પ્રવચન]
[૨૭] જ્યાં રુચિ ત્યાં પ્રયત્ન
જેને આત્માનું કલ્યાણ કરવું હોય તેણે આત્માનું સાચું સ્વરૂપ જાણવું જોઈએ. અનંતકાળથી આત્માનું
સાચું સ્વરૂપ જીવે કદી જાણ્યું નથી. જો એક વાર પણ આત્માનું સાચું સ્વરૂપ જાણે તો અલ્પકાળમાં મુક્તિ થયા
વિના રહે નહીં. અનંતકાળથી વિકારની રુચિથી પુણ્ય–પાપ જ કર્યાં છે, કદી આત્મ–સ્વભાવની રુચિ કરીને તેની
સમજણ કરી નથી. જેમાં જેની રુચિ હોય તેમાં તેનું અંતરવીર્ય વારંવાર કાર્ય કરે. સત્સમાગમે યથાર્થ વસ્તુ
સ્વરૂપનો ખ્યાલ આવ્યા વગર સાચી રુચિ થાય નહિ, અને રુચિ વગર તે વસ્તુ તરફ વળવાનો પ્રયત્ન પણ જીવ
કરે નહિ. આત્માનું સાચું જ્ઞાન કર્યા વગર કોઈ જીવ દયાદિ શુભભાવ કરે તો તેનાથી પુણ્ય–બંધન થાય પણ તેમાં
ધર્મ નથી.
[૨૮] ધર્મની ક્રિયા
આત્મા કોણ છે, આત્માનો સ્વભાવ શું છે, તેની ખબર ન હોય ને બાહ્ય ક્રિયાથી ધર્મ માની લ્યે તે
અજ્ઞાની છે; આત્માના ધર્મની ક્રિયા કઈ છે તેનું તેને ભાન નથી એટલે જડની ક્રિયામાં તથા વિકારી ક્રિયામાં તે
ધર્મ માને છે. વ્રત કે જાત્રા, દયા કે ભક્તિ, દાન કે તપ–એ બધામાં શુભરાગભાવ છે તે કાંઈ ધર્મની ક્રિયા નથી,
ધર્મની ક્રિયા તો આત્માના અંર્તસ્વભાવની શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને સ્થિરતામાં છે, એવી ધર્મ ક્રિયા તે જ મોક્ષનું
કારણ છે.
[૨૯] પૂર્ણાનંદ પ્રગટ કરવાની વિધિ
ધર્મ કરનાર જીવ પોતાના આત્મામાં જ્ઞાન અને આનંદની પૂર્ણતા પ્રગટ કરવા માગે છે. તો પૂર્વે જેમણે
જ્ઞાન અને આનંદની પૂર્ણતા પ્રગટ કરી છે તેવા આત્મા કોણ છે તેને ઓળખવા જોઈએ. હું જે પૂર્ણતા પ્રગટ
કરવા માંગું છું, તે પૂર્ણતા પ્રગટ કરનાર હું જ પહેલ–વહેલો થયો નથી, પરંતુ અનંત જીવો મારા પહેલાંં પણ
પૂર્ણતા પામી ગયેલા છે;–એ પ્રમાણે, ધર્મ કરનારે પ્રથમ પૂર્ણતાને પામેલા આત્માને એટલે કે સર્વજ્ઞદેવને નક્કી
કરવા જોઈએ. હું મારા આત્મામાં વિકાર ટાળીને જે પૂર્ણ પરમાનંદ પ્રગટ કરવા માગું છું તો તેવો આનંદ પ્રગટ
કરનાર હું એક જ નથી પણ અત્યાર સુધીમાં અનંત આત્માઓ તેઓ પૂર્ણ આનંદ પ્રગટ કરી ચૂકયા છે, તેમ જ
તે પૂર્ણ આનંદ પ્રગટ કરવા માટે મથી રહેલા બીજા સાધક જીવો પણ છે, તેનું સ્વરૂપ એટલે કે સદ્ગુરુનું સ્વરૂપ
પણ નક્કી કરવું જોઈએ. વળી તે પૂર્ણાનંદ દશાની પ્રાપ્તિનો ઉપાય બતાવનારી સાચા દેવ–ગુરુની વાણી પણ
વિદ્યમાન છે, તેનું એટલે કે સાચા શાસ્ત્રનું સ્વરૂપ પણ નક્કી કરવું જોઈએ. એ રીતે ‘મારે પૂર્ણ આનંદ પ્રગટ
કરવો છે’ એવી ભાવનામાં દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રનો સ્વીકાર આવી જ જાય છે. સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રની શ્રદ્ધા થયા
વગર પૂર્ણ જ્ઞાન આનંદ દશા પ્રગટ કરવાની ભાવના યથાર્થ હોય નહીં. જેમણે આત્માની પૂર્ણતા પ્રગટ કરી છે તે
દેવ છે, એવા દેવ એક નથી પણ અનંત છે. જેઓ પૂર્ણતા પ્રગટ કરવા માટેનો યથાર્થ ઉપાય કરી રહ્યા છે તેઓ
ગુરુ છે. અને તેવા દેવ–ગુરુની, યથાર્થ મોક્ષમાર્ગ કહેનારી વાણી તે શાસ્ત્ર છે. પૂર્ણાનંદ પ્રગટ કરવાની
ભાવનાવાળાએ એવા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રની ઓળખાણ પહેલાંં કરવી જોઈએ.
અત્યાર સુધીના અનંતકાળમાં કાળક્રમે અનંત જીવો પૂર્ણાનંદને પામ્યા છે, અત્યારે પણ મહાવિદેહ વગેરે
ક્ષેત્રમાં પૂર્ણાનંદને પામેલા જીવો વર્તે છે, ને ભવિષ્યમાં પણ અનંત જીવો પૂર્ણાનંદને પામશે. –એ બધાય જીવો
જ્ઞાનસ્વભાવી આત્માની ઓળખાણ કરીને તેમાં એકાગ્રતાથી જ પૂર્ણાનંદને પામ્યા છે, એ એક જ વિધિ છે,