છે, તે સ્વભાવની દ્રષ્ટિથી તો આત્મા રાગનો અકર્તા જ છે.
આત્માને રાગદ્વેષનો અકર્તા આપ કઈ રીતે કહો છો? પ્રશ્નમાં સમજવા માટેની ધગશ છે. શિષ્યને એટલી વાત
તો બેઠી છે કે આખો આત્મા કાંઈ રાગાદિકનો કર્તા નથી. જો આખો આત્મા જ રાગાદિકનો કર્તા હોય તો તે
રાગાદિનું કર્તાપણું કદી ટળી ન શકે. રાગને જ સદા કર્યા કરું એવું મારું સ્વરૂપ ન હોય. તેથી પ્રશ્ન ઊઠ્યો કે હે
નાથ! આપે આત્માને રાગાદિકનો અકારક જ કહ્યો તે કઈ રીતે છે?
–આ રીતના ઉપદેશથી, વર્ણ્યો અકારક જીવને. ૨૮૩.
અણપ્રતિક્રમણ બે–દ્રવ્યભાવે, એમ અણપચ્ચખાણ છે,
અણપ્રતિક્રમણ વળી એમ, અણપચ્ચખાણ દ્રવ્યનું, ભાવનું,
આપીને આચાર્યદેવ તે વાત સમજાવે છે. સર્વજ્ઞ ભગવાનના આગમ કેવાં હોય અને તે આગમની આજ્ઞા શું છે
તે વાત પણ આમાં આવી જાય છે.
શકે નહિ. સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રની ને નવતત્ત્વની શ્રદ્ધા, અગિયાર અંગનું જ્ઞાન અને પંચ મહાવ્રતનું પાલન
એવો જે વ્યવહારરત્નત્રયનો શુભરાગ તે પણ પરના જ અવલંબને થાય છે, વસ્તુસ્વભાવથી જોતાં આત્મા તે
વ્યવહારરત્નત્રયના રાગનો પણ અકર્તા જ છે. જુઓ તો ખરા! દરેકનો આત્મા આવો છે, દરેક આત્મા અંદર
ચૈતન્યપ્રભુ બિરાજી રહ્યો છે. આવા આત્માની દ્રષ્ટિ કરવી તે સમ્યગ્દર્શન છે, ને તે જ અપૂર્વ કલ્યાણનો ઉપાય
છે. ‘નિમત્તનો આશ્રય છોડ, વિકાર છોડ’ આવો આગમનો હુકમ છે તે એમ જાહેર કરે છે કે વિકાર કરવાનો
આત્માનો સ્વભાવ નથી. આગમનું ફરમાન છે કે તું નિમિત્તનો આશ્રય છોડ ને આત્માનો આશ્રય કર. કોઈ પણ
નિમિત્તના આશ્રયથી લાભ થાય–એવું ભગવાનના આગમનું ફરમાન નથી. જે કોઈ પણ પરના આશ્રયથી લાભ
થવાનું બતાવે તે કોઈ પણ દેવ, ગુરુ કે શાસ્ત્ર સાચાં નથી.