महासिद्धांतनुं रहस्य नहि समजनारा अज्ञानीओ, मिथ्या नियतवाद अथवा
एकान्त नियतवाद होवानो तेना उपर आरोप करे छे; अहीं तेनुं निराकरण
करवामां आवे छे–
सम्यग्ज्ञानने, स्वभावने–वगेरेने न स्वीकारे तो ज एकांतनियतवाद कहेवाय.
वगर ज नियतनी (–जेम थवानुं हशे तेम थशे एवी) वात करे छे, तेथी तेने
तो एकांत नियत कहेवाय.
बधाने स्वीकारे छे. तेथी ते मिथ्यानियत नथी पण सम्यक्नियतवाद छे, तेमां ज
अनेकांतवाद आवी जाय छे.
माटे तेने नियत–अनियतनो मेळ थयो. (अहीं ‘अनियत’ नो अर्थ
‘अक्रमबद्ध’ एम न समजवो, पण नियतनी साथे रहेला नियत सिवायना
पुरुषार्थ वगेरे धर्मोने अहीं ‘अनियत’ कह्या छे–एम समजवुं.) ए रीते
वस्तुमां ‘नियत’ ‘अनियत’ बंने धर्मो एक समये एक साथे छे एटले
अनेकान्त–स्वभाव छे, ने तेनी श्रद्धामां अनेकान्तवाद छे.
क्रमबद्धपर्यायोथी जुदो रही जतो नथी. एथी नियतना निर्णयमां पुरुषार्थ ऊडी
जतो नथी पण भेगो आवी ज जाय छे. माटे नियतस्वभावनी श्रद्धा ते
अनेकान्तवाद छे एम समजवुं. जे वस्तुना पर्यायोने नियत–क्रमबद्ध थता न
माने, अथवा तो क्रमबद्ध पर्यायना निर्णयमां रहेला सम्यक् पुरुषार्थने न माने
तेने अनेकान्तमय वस्तुस्वभावनी खबर नथी, ते मिथ्याद्रष्टि छे.
प्रवचनमांथी. (वीर सं. २४७६ अषाड वद १)