તે જાણ અંતર્હેતુ, દ્રગ્મોહક્ષયાદિક જેમને. પ૩.
પદાર્થનિર્ણયના હેતુપણાને લીધે (સમ્યક્ત્વપરિણામના) અંતરંગ હેતુઓ કહ્યા છે, કારણ કે તેમને
દર્શનમોહનીયકર્મના ક્ષયાદિક છે.
થતું નથી. પણ જ્ઞાનનો સ્વ–પરપ્રકાશક સ્વભાવ છે તેથી સમ્યગ્દર્શનમાં નિમિત્તો કેવા હોય તે પણ જાણવું
જોઈએ. નિજ કારણપરમાત્માની સન્મુખ થઈને અપૂર્વ સમ્યક્ત્વ પ્રગટ કરનાર જીવને, શુદ્ધ કારણપરમાત્માનું
સ્વરૂપ બતાવનારાં જિનસૂત્ર તે બાહ્ય નિમિત્ત છે. અને, તે જિનસૂત્રનો આશય સમજાવનારા જ્ઞાની પુરુષ વગર
એકલા જિનસૂત્ર સમ્યક્ત્વનું નિમિત્ત થતા નથી,–એમ બતાવવા માટે સાથે સાથે એ વાત પણ કરી કે જિનસૂત્રને
જાણનારા જ્ઞાની પુરુષો સમ્યક્ત્વનું અંતરંગ નિમિત્ત છે. નિમિત્ત તરીકે શાસ્ત્ર કરતાં જ્ઞાનીની મુખ્યતા બતાવવા
માટે શાસ્ત્રને બાહ્ય નિમિત્ત કહ્યા છે અને જ્ઞાનીને અંતરંગ નિમિત્ત કહ્યા છે. અંતરંગ નિમિત્ત પણ પોતાથી પર છે
તેથી તે ઉપચાર છે.
તે વાણી બાહ્યનિમિત્ત છે. જુઓ, જિનસૂત્ર કેવાં હોય તે વાત પણ આમાં આવી ગઈ, કે પોતાના શુદ્ધ આત્માને
જ જે ઉપાદેય બતાવતાં હોય, પોતાના શુદ્ધ કારણપરમાત્માના આશ્રયે જ જે લાભ કહેતાં હોય તે જ જિનસૂત્ર છે;
અને એવા જિનસૂત્ર જ સમ્યક્ત્વમાં બાહ્યનિમિત્ત છે. એ સિવાય જે શાસ્ત્રો પરાશ્રયભાવથી લાભ થવાનું કહેતાં
હોય તે ખરેખર જિનસૂત્ર નથી અને તે સમ્યક્ત્વમાં નિમિત્ત પણ નથી. શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય તો વીતરાગતા છે, અને
તે વીતરાગતા અંતરના શુદ્ધ આત્માના જ અવલંબને પ્રગટે છે; તેથી તેવા શુદ્ધ આત્માનું અવલંબન કરવાનું
બતાવનારી જિનવાણી તે જ સમ્યક્ત્વમાં નિમિત્ત છે.