jeṭhaḥ 2478ḥ 1pa9ḥ
astirūp chhe tem vibhutvashaktithī badhā vibhusvarūp chhe.
ek guṇ bījā anant guṇomān vyāpe chhe ne ek guṇamān bījā anantaguṇo vyāpe chhe. koī ek guṇ
evo nathī ke jyān bījā guṇo vyāpyā na hoy. juo, ā ātmānā antaraṅg samājano samp! anant guṇono
samāj paraspar vyāpīne trikāḷ kevo sampīne rahyo chhe! gnānaguṇ sarvamān vyāpak chhe evī gnānanī vibhutā chhe,
astitvaguṇ sarvamān vyāpak chhe evī sattānī vibhutā chhe. astitvamān jo gnān na hoy to astitva achetan
ṭhare; ane gnānamān jo astitva na hoy to gnān abhāvarūp ṭhare. tem ja ānandamān jo gnān na hoy to
ānandaguṇ gnānavagarano jaḍ thaī jāy, ane jo gnānamān ānand na hoy to gnān ānand vagaranun lūkhunlas thaī
jāy.–em badhā guṇo ekabījāmān vyāpī rahyā chhe. puṇya–pāpanā vikārībhāvo to ek guṇanī ek samayapūratī
paryāyamān ja vyāpak chhe, bījā anant guṇomān ke bījā samayanī paryāyamān te vikārībhāvo vyāpatā nathī; māṭe
vikāramān vibhutva nathī, vikār vastunun svarūp nathī. anantā guṇomān ek guṇ vyāpak ne ek guṇamān anantā
guṇo vyāpak–āvo ātmaguṇono samāj chhe.
astitva badhāmān vyāpīne badhāne astipaṇe rākhe chhe,–jem ke gnānanun astitva, ānandanun astitva,
vagere.
vastutva badhāmān vyāpīne badhā guṇonā prayojanane siddha kare chhe,–jem ke gnānanun prayojan jāṇavun te,
ānandanun prayojan anākuḷ āhlād āpavo te, vagere.
dravyatvaguṇ badhāmān vyāpīne badhāne pariṇamāve chhe,–jem ke gnānanun pariṇaman, ānandanun pariṇaman,
vagere. ātmadravya pariṇamatān tenā badhā guṇonun pariṇaman thaī jāy chhe.
prameyatvaguṇe badhāmān vyāpīne badhā guṇone prameyarūp banāvyā; chetanāe badhāmān vyāpīne badhāne
chetanarūp banāvyā; vibhutve badhāmān vyāpīne badhāne vyāpakarūp banāvyā.
–e pramāṇe ek vibhutvashaktine svīkāratān anantaguṇano akhaṇḍ samāj ūbho thāy chhe. evā
akhaṇḍatattvanī draṣhṭi te ja dharmīnī draṣhṭi chhe. dharmī jīv ekek samayanī paryāyane ke ekek shaktinā bhed pāḍīne
mukhyapaṇe nathī joto, paṇ trikāḷī tattvane ja mukhyapaṇe jue chhe, dharmīnī draṣhṭi trikāḷī tattva upar thambhī gaī chhe.
ek gharamān rahenārā das māṇaso ekabījāmān vyāpī shakatā nathī paṇ chaitanyagharamān rahenārā anantaguṇo
ek bījāmān vyāpak chhe. ek ja gharamān rahenārā das māṇasomān to koī kayānyathī āvyo hoy ne koī kayānyathī
āvyo hoy, tathā alpakāḷamān koi kayāṅk chālyo jāy ne koī kayāny chālyo jāy, tyān to koīne koī sāthe
lāgatun vaḷagatun nathī, badhā judejudān ja chhe; parantu ātmānā anantaguṇo to trikāḷ bhegān ne bhegān ja rahenārā
chhe, kadī judā paḍatā nathī. ātmāmān evo koī guṇ nathī ke jenāmān sansārabhāv vyāpe, sansārabhāvane utpanna
karīne temān vyāpe evun ātmānā koī guṇanun svarūp nathī.
jem sonāmān tenī pīḷāsh badhe vyāpak chhe, chīkāsh badhe vyāpak chhe. vajan badhe vyāpak chhe, tem
chaitanyadhātumān anantaguṇo sarvavyāpak chhe. ne chaitanyavastu ek piṇḍ paṇe sarvaguṇomān vyāpelī chhe, āvī
ātmānī vibhutā chhe. ‘ek ātmā kṣhetrathī sarvavyāpak vibhu chhe arthāt jaḍ ane chetan samasta padārthomān
vibhuno vās chhe’–em agnānī kahe chhe; paṇ ahīn to ek ātmā potānā anant guṇomān sarvavyāpak rahīne,
jaḍ–chetan badhāno jāṇanār vibhu chhe–em shrī sarvagna kahe chhe.
astitvane mukhya karīne juo to ātmānā badhā guṇomān astitvapaṇun bhāse, jīvatva shaktine mukhya
karīne jotān badhā guṇomān jīvatva bhāse, gnānane mukhya karīne jotān badhā guṇomān gnān bhāse, ānandane mukhya
karīne jotān badhā guṇomān ānand bhāse; em ek guṇ sāthe ja anantaguṇano piṇḍ saṅkaḷāyelo chhe. ek guṇano
bhed pāḍīne lakṣhamān levo te rāgano vikalpa chhe, anantaguṇanā abhedapiṇḍane lakṣhamān levo temān vītarāgatā chhe.
juo, āṅkh–kān vagere īndriyo bandh karīne paṇ antaramān ‘hun gnān chhun, hun sahaj ānand chhun’ em
vichār thāy chhe ne! te vichār koṇ kare chhe? kaī sāmagrīthī te vichār kare chhe? vichār karanāro eṭale ke gnān
karanāro ātmā pote ja chhe; bāhya sāmagrīno abhāv hovā chhatān antaramān akhaṇḍ svabhāvasāmagrī paḍī chhe tenā
avalambane pote vichār kare chhe. ātmānā antaramān kāī āṅkh–kān vagere īndriyo nathī. bāhya