: શ્રાવણ : ૨૦૦૮ : આત્મધર્મ–૧૦૬ : ૨૦૩ :
* વસ્તુ સ્વભાવ *
જે દ્રવ્ય છે પર તેહને ન ગ્રહી, ન છોડી શકાય છે,
એવો જ તેનો ગુણ કો પ્રાયોગી ને વૈસ્ત્રસિક છે. ૪૦૬.
–શ્રી સમયસાર.
* સાચી શરૂઆત *
‘પૂર્ણતાના લક્ષે શરૂઆત
તે જ વાસ્તવિક શરૂઆત છે.’
પૂ. શ્રી ગુરુદેવ.
* ધર્મનું મૂળ *
‘दसंण मूलो धम्मो’
–ધર્મનું મૂળ દર્શન છે. –શ્રી અષ્ટપ્રાભૂત.
* ઓછામાં ઓછું કર્તવ્ય *
કરી જો શકે, પ્રતિક્રમણ આદિ ધ્યાનમય કરજે અહો!
કર્તવ્ય છે શ્રદ્ધા જ, શક્તિવિહીન જો તું હોય તો. ૧૫૪.
–શ્રી નિયમસાર
* કાં કર્તા, કાં જ્ઞાતા *
જે કરે છે તે કેવળ કરે જ છે
અને જે જાણે છે તે કેવળ જાણે જ છે;
જે કરે છે તે કદી જાણતો નથી
અને જે જાણે છે તે કદી કરતો નથી.
શ્રી સમયસાર–કલશ. ૯૬
* પાત્રતા *
પાત્ર વિના વસ્તુ ન રહે,
પાત્રે આત્મિક જ્ઞાન;
પાત્ર થવા સેવો સદા
બ્રહ્મચર્ય મતિમાન.
* શ્રાવકોનાં છ આવશ્યક *
देवपूजा गुरुपास्तिः स्वाध्यायः संयमस्तपः।
दानं चेतिगृहस्थानां षट्कर्माणि दिने दिने।। ७।।
–શ્રી પદ્મનંદિ પંચવિંશતિ.
જેમ કમળની અંદર ભ્રમર સમાઈ જાય છે તેમ
જેમના જ્ઞાનકમળમાં આ જગત તેમ જ અજગત સદા
સ્પષ્ટપણે સમાઈ જાય છે, તે નેમિનાથ તીર્થંકર
ભગવાનને હું ખરેખર પૂજું છું કે જેથી ઊંચા
તરંગોવાળા સમુદ્રને પણ બે ભુજાઓથી તરી જાઉં.
–શ્રી નિયમસાર ટીકા.
જેમણે ઉપાદાન–નિમિત્ત, નિશ્ચય–વ્યવહાર,
દ્રવ્યસ્વાતંત્ર્ય, ક્રમબદ્ધપર્યાય, સ્વાનુભૂતિ, ચારિત્રદશા
વગેરેનું સર્વજ્ઞપ્રણીત યથાર્થ સ્વરૂપ સમજાવ્યું તથા
પરદ્રવ્યોનું, શુભાશુભભાવોનું તેમ જ શુદ્ધભાવનું પણ
ધર્મની રીત
ધર્મ ક્યાં છે અને ધર્મ કેમ થાય?
પરમાં ધર્મ નથી, પર વડે ધર્મ થતો નથી.
શરીરમાં ધર્મ નથી, શરીર વડે ધર્મ થતો નથી.
પાપમાં ધર્મ નથી, પાપ વડે ધર્મ થતો નથી.
પુણ્યમાં ધર્મ નથી, પુણ્ય વડે ધર્મ થતો નથી.
પર્યાયમાં ધર્મ છે પણ પર્યાયના આશ્રયે ધર્મ થતો નથી.
આત્માના એકરૂપ જ્ઞાયકસ્વભાવના આધારે પર્યાયમાં ધર્મ થાય છે;
પણ અભેદ વસ્તુમાં ભેદ પાડીને તે ભેદના આશ્રયે ધર્મ થતો નથી.
માટે
જો તમારે ધર્મ કરવો હોય તો તેની રીત એ છે કે
પરથી, શરીરથી, પાપથી ને પુણ્યથી જુદા અભેદ જ્ઞાયક–
સ્વભાવી તમારા આત્માને ઓળખીને તેનો આશ્રય કરો!