Atmadharma magazine - Ank 111
(Year 10 - Vir Nirvana Samvat 2479, A.D. 1953).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 4 of 21

background image
જિ
• • •
• • •
શા
• • •
• • •
જિનશાસને ખરેખર ક્યારે જાણ્યું કહેવાય?
જિનશાસન એટલે શું અને જિનશાસનને કોણે જાણ્યું
કહેવાય તે વાત સમયસારની પંદરમી ગાથામાં અદ્ભુત રીતે
વર્ણવી છે; તેમાં રહેલું જૈનશાસનનું અતિશય મહત્વનું રહસ્ય પૂ.
ગુરુદેવશ્રીએ આ પ્રવચનમાં ખુલ્લું કર્યું છે. દરેક જિજ્ઞાસુઓએ તેમ
જ વિદ્વાનોએ આ ગાથાનું રહસ્ય ખાસ વિચારવાયોગ્ય છે.


શુદ્ધ
આત્મા તે જિનશાસન છે; એટલે જે જીવ પોતાના શુદ્ધ આત્માને દેખે છે તે સમસ્ત જિનશાસનને
દેખે છે.–એ વાત શ્રી આચાર્યદેવ સમયસારની ૧૫મી ગાથામાં કહે છે–
અબદ્ધસ્પૃષ્ટ, અનન્ય, જે અવિશેષ દેખે આત્મને,
તે દ્રવ્ય તેમ જ ભાવ જિનશાસન સકલ દેખે ખરે. ૧૫.
જૈનશાસનનો મર્મ આચાર્યદેવે આ ગાથામાં ખુલ્લો મૂક્યો છે. જે આ અબદ્ધસ્પૃષ્ટ, અનન્ય, નિયત,
અવિશેષ અને અસંયુક્ત એવા પાંચ ભાવોસ્વરૂપ આત્માની અનુભૂતિ છે તે નિશ્ચયથી સમસ્ત જિનશાસનની
અનુભૂતિ છે; જેણે આવા શુદ્ધ આત્માને જાણ્યો તેણે સર્વ જિનશાસનને જાણ્યું. આખા જૈનશાસનનો સાર શું?–કે
પોતાના શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કરવો તે; શુદ્ધ આત્માના અનુભવથી વીતરાગતા થાય છે અને તે જ જૈનધર્મ
છે, જેનાથી રાગની ઉત્પત્તિ થાય તે જૈનધર્મ નથી. ‘હું બંધનવાળો અશુદ્ધ છું’–એમ જે પર્યાયદ્રષ્ટિથી પોતાના
આત્માને અશુદ્ધ જ દેખે છે તેને રાગની ઉત્પત્તિ થાય છે, અને રાગ તે જૈનશાસન નથી, તેથી જે પોતાના
આત્માને અશુદ્ધપણે જ દેખે છે પણ શુદ્ધ આત્માને દેખતો નથી તેને જૈનશાસનની ખબર નથી; આત્માને કર્મના
સંબંધવાળો જ દેખનાર જીવ જૈનશાસનની બહાર છે. જે જીવ આત્માને કર્મના સંબંધવાળો જ દેખે છે તેને
વીતરાગભાવરૂપ જૈનધર્મ થતો નથી. અંર્તસ્વભાવની દ્રષ્ટિ કરીને જે પોતાના આત્માને શુદ્ધપણે અનુભવે છે
તેને જ વીતરાગભાવ પ્રગટે છે અને તે જ જૈનધર્મ છે. માટે આચાર્યભગવાન કહે છે કે જે જીવ પોતાના
આત્માને કર્મના સંબંધરહિત એકાકાર વિજ્ઞાનઘનસ્વભાવપણે દેખે છે તે સમસ્ત જૈનશાસનને દેખે છે.
જુઓ આ જૈનશાસન! લોકો બહારમાં જૈનશાસન માની બેઠા છે, પણ જૈનશાસન તો આત્માના
શુદ્ધસ્વભાવમાં છે. ઘણા લોકોની એવી ભ્રમણા છે કે જૈનધર્મ તો કર્મપ્રધાન છે. પરંતુ અહીં તો આચાર્યદેવ સ્પષ્ટ
કહે છે કે આત્માને કર્મના સંબંધવાળો દેખવો તે ખરેખર જૈનશાસન નથી પણ આત્માને કર્મના સંબંધવગરનો
શુદ્ધ દેખવો તે જૈનશાસન છે જૈનધર્મ કર્મ પ્રધાન તો નથી પણ કર્મના નિમિત્તે જીવની પર્યાયમાં જે વિકાર થાય
તે વિકારની પ્રધાનતા પણ જૈનધર્મમાં નથી. જૈનધર્મમાં તો ધુ્રવ જ્ઞાયક પવિત્ર આત્મસ્વભાવની જ પ્રધાનતા છે;
તેની પ્રધાનતામાં જ વીતરાગતા થાય છે. વિકારની કે પરની પ્રધાનતામાં વીતરાગતા થતી નથી માટે તેની
પ્રધાનતા તે