
vyavahāraratnatray te kāraṇ ane ātmānun samyagdarshan te kārya–em nathī. samyagdarshan vagere nirmaḷaparyāy pragaṭī
te ātmāmān abhed chhe, eṭale jem vyavahāraratnatrayanā kāraṇathī ātmadravya nathī banatun tem tenī nirmaḷ paryāy
paṇ nathī banatī. kāraṇ–kārya abhed chhe, ahīn vikār sāthe paṇ ātmāne kāraṇ kārya paṇun svīkāryun nathī. parantu
eno artha em na samajavo ke karmanā kāraṇe vikār thāy chhe! ahīn to ātmānī trikāḷī shaktionī vāt chhe,
trikāḷī svabhāvanī draṣhṭithī jotān ātmāmān vikār thato ja nathī, māṭe ātmā vikāranun kāraṇ nathī–em
samajavun.
mahimā nathī paṇ potānī anantashaktio vaḍe ja ātmāno mahimā chhe. jem kandoīnī dukāne aphīṇ ke koḍiyān
na maḷe paṇ māvo maḷe, ane aphīṇavāḷānī dukāne māvo na maḷe paṇ aphīṇ maḷe, jenī pāse je hoy te tenī
pāsethī maḷe; tame ātmā gnān–ānand vagere anantaguṇano bhaṇḍār chhe, tenī shraddhā–gnān–ekāgratā karatān temānthī
guṇ maḷe, paṇ vikār ke jaḍ temānthī na maḷe. puṇya–pāp to aphīṇanā goṭā jevā chhe tenī dukān judī chhe, ane
sharīr–man–vāṇīnī kriyā te kumbhāranā koḍiyā jevī chhe, temān kyāyathī ātmāno dharma maḷe tem nathī, ane
ātmasvabhāvanī dukānethī te koī maḷe tem nathī. jaḍanun koī tattva athavā jaḍanī kriyā ke puṇya–pāpanā vikārī
bhāvone ātmānā anrtasvarūpamān shodhe to te maḷe tem nathī. ane jaḍanī kriyāmān ke vikārī bhāvamān ātmānā
anrtatattvane shodhe to te paṇ maḷe tem nathī. jem aphīṇavāḷānī dukāne jaīne koī em kahe ke ‘das sher māvo
sārā dūdhano āpajo!’ –to te mūrkha ja kahevāy. aphīṇavāḷā pāse aphīṇano māvo hoy paṇ dūdhano māvo na
hoy. tathā kumbhāranā ghare jaīne koī kahe ke ‘das sher tājā peṇḍā āpajo’ to te mūrkha ja kahevāy. kumbhāranā ghare
to māṭīnā piṇḍā hoy paṇ tyān kāī peṇḍā na maḷe. tem ja kandoīnī dukāne āvīne koī kahe ke ‘pāñch tolā sārun
aphīṇ āpajo’ athavā pachās koḍiyān āpajā!’–to te mūrkha ja kahevāy. tem ātmā anant guṇanī mūrti
kandoīnī dukān jevo chhe, tenī pāsethī ānandaras maḷe chhe, tene badale vikāramān ke jaḍanī kriyāmān ānand levā
jāy athavā tenāthī dharma māne to te jīv paramārthe moṭo mūrkha–mithyādraṣhṭi chhe, je jīv sharīranī kriyāthī anek
puṇyathī dharma māne chhe te jīv laukikamān bhale game tevo buddhivāḷo gaṇāto hoy parantu paramārthamārgamān mūrkha ja chhe.
vaḷī kandoīnī dukāne aphīṇ ke koḍiyān levā janār jem mūrkha chhe tem chidānandabhagavān ātmā pāse jaḍanī kriyā
ane vikār karāvavānun māne chhe te paṇ mūḍh–mithyādraṣhṭi ja chhe. agnānīo sharīranī kriyāthī ne puṇyathī ātmānī
moṭāī māne chhe, paṇ sharīranī kriyānun ke puṇyanun kāraṇ thāy evo ātmāno svabhāv ja nathī–enun agnānīne
bhān nathī.
temanāthī ā ātmānun kāī kārya thatun nathī tem ja ā ātmā temanā kāryane karato nathī. vaḷī puṇya pāp paṇ
ātmānā svabhāvathī anya chhe eṭale tenāthī ātmānun samyagdarshanādi kāī kārya thāy–em nathī, tem ja
ātmā kāraṇ thaīne te vikārī bhāvorūp kāryane utpanna kare–em paṇ nathī. āvo ātmāno anādianant
akāryakāraṇ svabhāv chhe. potānun kārya parathī thāy nahi ane pote paranun kārya kare nahi–evī akāryakāraṇatva
shakti to joke badhā dravyomān chhe, parantu atyāre ātmānī oḷakhāṇ karāvavā māṭe tenī shaktionun varṇan
chāle chhe. koīpaṇ dravyamān evī shakti nathī ke bījānā kāryane kare. ane koīpaṇ dravya evun parādhīn nathī ke
potānā kāryane māṭe judā kāraṇanī apekṣhā rākhe.–āvun vastusvarūp chhe, ā jainadarshananun rahasya chhe.