પ્રથમ વૈશાખઃ ૨૪૭૯ઃ ૧૩૭ઃ
દીર્ઘ સંસાર હોતો નથી; તેમ આ ૬૩ ફૂટ ઊંચો માનસ્તંભ એમ બતાવે છે કે અહીં આવીને જે યથાર્થ તત્ત્વજ્ઞાન
સમજે તે જીવ પણ અલ્પકાળમાં મોક્ષ પામી જાય છે. માનસ્તંભની ઊંચાઈ અને શ્લાકા પુરુષોની સંખ્યા એ
બંનેનો કુદરતી મેળ થઈ ગયો છે.
કુદરત પણ આ મહોત્સવમાં સાથ પુરાવતી હોય તેમ આ મહોત્સવની પહેલાં તેમ જ પછી દૂર દૂરના હજારો
હિંદી–યાત્રાળુઓ સોનગઢની યાત્રાએ આવતા હતા. સોનગઢના મહોત્સવની પૂર્વે થોડા જ દિવસો પહેલાં (ફાગણ
વદ પાંચમે) શ્રવણબેલગોલામાં ઈંદ્રગીરી પર્વત ઉપરના લગભગ એક હજાર વર્ષ પુરાણા પ૭ ફૂટ ઊંચા ભવ્ય
બાહુબલી–ગોમટેશ્વર ભગવંતનો મહામસ્તકાભિષેક હતો, ત્યાં હજારો યાત્રાળુઓ સોનગઢ ઊતરતા. મોટર બસ અને
ટ્રેઈન દ્વારા રોજ–રોજ સેંકડો યાત્રાળુઓના સંઘ આવ્યા જ કરતા, અને સોનગઢ યાત્રાળુઓથી ભર્યું જ રહેતું.
મહોત્સવ પહેલાં સ્પેશ્યલ ટ્રેઈન દ્વારા કલકત્તાના (વછરાજજી શેઠના ભાઈ) ગજરાજજી શેઠ તથા તોલારામજી શેઠ
વગેરે સહિત લગભગ પાંચસો માણસોનો સંઘ આવ્યો હતો; શ્રી પરસાદીલાલજી પાટની, પણ સાથે હતા. આ ઉપરાંત
બાબુ કામતાપ્રસાદજી, પં. જુગલકિશોરજી મુખ્તાર. પં. પરમાનંદજી, લાલા રાજકૃષ્ણજી તથા શેઠ છદામીલાલજી વગેરે
પણ આવ્યા હતા; અને સોનગઢના ધર્મમય વાતાવરણથી તથા પૂ. ગુરુદેવશ્રીના સમાગમથી અતિશય પ્રભાવિત થયા
હતા. છદામીલાલજી શેઠ તથા લાલા રાજકુષ્ણજીએ વિહાર માટે વિનતિ કરતાં પૂ. ગુરુદેવને કહ્યું હતું કેઃ महाराज!
सम्मेदशिखरजी की यात्रा करने के लिये आप पधारें तो शिखरजी की यात्रा का संघ निकालने की मेरी
भावना है।’ આ સિવાય જયપુર, દિલ્હી વગેરે તરફના ઘણા લોકો પણ ગુરુદેવને વિહાર માટે વિનંતિ કરતા.
સોનગઢની યાત્રાથી ભક્તજનો પોતાને ધન્ય સમજતા અને કહેતા કે दुसरी सब जगह तो चाहे जाना बने या न
बने लेकिन सोनगढ़ तो अवश्य जाना। મહોત્સવ દરમિયાન પણ ઘણા હિંદી યાત્રાળુઓ હતા. મારવાડી
યાત્રાળુઓ માટે ‘પુંડરીકિણીનગરી’ માં ખાસ જુદી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. મહોત્સવ પછી હજારો યાત્રાળુઓ
આવેલા, તેમાંથી ઘણા કહેતા કે यहां का महोत्सव देखने का सौभाग्य हमको नहीं मिला। કેટલાક લોકો સોનગઢ
સંબંધમાં ગલત વાતો સાંભળીને પહેલાં ભ્રમમાં પડી ગયા હતા પરંતુ સોનગઢ આવીને ગુરુદેવનો પ્રત્યક્ષ સમાગમ
કરતાં તેમની ભ્રમણા દૂર થઈ જતી અને ગદગદ થઈને તેઓ કહેતા–‘यहां के संबंधमें हमने पहले कुछ और मान
लिया था, लेकिन यहां आकर के हमने दूसरा ही हाल देखा, अब हमारी भ्रमणा मिट गई। અજમેરના ભાઈ
શ્રી હીરાચંદજી વોહરા મહોત્સવ દરમિયાન ગુરુદેવના સીધા સમાગમ પછીનો પોતાનો અભિપ્રાય જણાવતાં
‘જૈનમિત્ર’ માં લખે છે કેઃ ‘यहां पर श्री पू० कानजी स्वामी के तात्त्विक प्रवचनों में बडा़ ही आनंद आता है।
निश्चय और व्यवहारद्रष्टि से सम्यक्रूप से समझाने की जो सुन्दर शैली है ऐसी अन्यत्र हमारे देखने में नही
आई। विद्वानो को अवश्य वहां जाकर लाभ उठाना चाहिए। द्रष्टिप्रधान कथन का निरूपण बहुत तर्कयुक्त
एवम् पूर्ण विवेचन के साथ किया जाता है। वहां के लोगों की वात्सल्यता, जिनेन्द्र भक्ति, वीतरागधर्म की
प्रभावना, जिनवाणी–प्रचारकी भावना, मंदकषायवृत्ति, निष्कपटता तथा सोनगढ़ का जिनमंदिर, समवसरण
की भव्य रचना, कुन्दकुन्द प्रवचनमंडप आदि सभी बातों के कारण सोनगढ़ तीर्थधाम बन गया है। हमारा
तो समाज के सभी धर्मप्रेमी बन्धुओं से अनुरोध है कि एक बार वहां अवश्य जावें। ऐसा निराकुल शांत
वातावरण बहुत कम जगह मिलता है।’ આ સિવાય અનેક ત્યાગીઓ આવેલા. તેઓ પણ ખૂબ પ્રસન્ન થયા
હતા અને કોઈ કહેતા કેઃ ‘महाराज! हम को तो यहां आ करके सच्ची निधि मिली!’ સમાજમાં પ્રતિષ્ઠિત
ગણાય એવા એક ત્યાગી તો કહેતા હતા કે “ऐसी अपूर्व बात कहीं पर सुनने में नही आती; मेरा तो यह ख्याल
है।”
પૂ. ગુરુદેવ હરેક પ્રવચનમાં આત્માની સાચી સમજણ ઉપર ખાસ ભાર મૂકીને કહેતા કેઃ
‘मुनिव्रत धार अनंतवार ग्रीवक उपजायो,
पै निज आतमज्ञान बिना सुख लेश न पायो’
–‘આત્માના સાચા જ્ઞાન વગર ત્યાગ નકામો છે.’ સમ્યગ્જ્ઞાનનું આવું મહત્વ સાંભળીને કોઈ કોઈ
ત્યાગીઓ સરલપણે ગુરુદેવને કહેતા કે–‘महाराज! बात तो आप कहते हो ऐसी ही है; हमने भी त्याग तो
ले लिया किन्तु वस्तुको हम नहीं समझे। ज्ञान के बिना हमने त्याग ले लिया लेकिन अब क्या करे?’
તેમની મૂંઝવણ જોઈને ગુરુદેવ વાત્સલ્યપૂર્વક તેમને આશ્વાસન દેતા કેઃ ‘તમે