: 28 : ‘ātmadharma’ 2481 : kāratak :
jagatano koī padārtha vachche āvīne jīvanī kramabaddhaparyāyane pheravī nāṅkhe em traṇakāḷamān banatun nathī;
jīv potānī kramabaddhaparyāyapaṇe ūpajato thako jīv ja chhe; e ja pramāṇe ajīv paṇ tenī kramabaddhaparyāyapaṇe
ūpajatun thakun ajīv ja chhe. je jīv āvo nirṇay ane bhedagnān nathī karato te jīv agnānapaṇe bhrāntimān bhramaṇ
karī rahyo chhe.
[99] gnānanā nirṇayamān kramabaddhano nirṇay.
prashna:– traṇakāḷanī paryāy kramabaddha chhe, chhatān kālanī vāt paṇ kem jaṇātī nathī?
uttar:– eno jāṇanār–gnāyak koṇ chhe teno to pahelā nirṇay karo. jāṇanārano nirṇay karatān
traṇakāḷanī kramabaddhaparyāyano paṇ nirṇay thaī jashe. vaḷī juo, gaī kāle shanivār hato ne āvatī kāle
somavār ja āvashe, tyār pachhī maṅgaḷavār ja āvashe,–e pramāṇe sāte vāranun kramabaddhapaṇun jāṇī shakāy chhe ke
nahīn? ‘ghaṇā kāḷ pachhī kyārek somavār pachhī shanivār āvī jashe to? athavā ravivār pachhī budhavār āvī
jashe to?–em kadī shaṅkā nathī paḍatī, kem ke te prakārano kramabaddhapaṇāno nirṇay thayo chhe; tem ātmānā
kevaḷagnānasvabhāvanī pratīt karatān badhā dravyonī kramabaddhaparyāyano nirṇay thaī jāy chhe. ahīn to ‘kramabaddhaparyāy’
kahetān gnāyakano nirṇay karavānun prayojan chhe. gnātā potānā svabhāvasanmukh thaīne pariṇamyo tyān pote svakāḷe
kramabaddha pariṇame chhe, ne tenun sva–paraprakāshak gnān khīlyun te parane paṇ kramabaddha pariṇamatā jāṇe chhe, eṭale teno
te kartā thato nathī.
[100] ‘nimitta na āve to?’–em kahenār nimittane jāṇato nathī.
prashna:– jo vastunī kramabaddhaparyāy enī meḷe nimitta vinā thaī jatī hoy to, ā pīñchhī ahīn paḍī chhe
tene hāthanā nimitta vinā ūñchī karī dyo!
uttar:– are bhāī! pīñchhīnī avasthā pīñchhīmān, ne hāthanī avasthā hāthamān,–temān tun shun kar? pīñchhī tenā
kṣhetrāntaranī kramabaddhaparyāyathī ja ūñchī thāy chhe, ane te vakhate hāth vagere nimitta paṇ tenī kramabaddhaparyāyapaṇe
hoy ja chhe, na hoy em banatun nathī. ā rīte nimittanun astitva hovā chhatān tene je nathī mānato, ane
‘nimitta na āve to...’ em tarka kare chhe te kramabaddhaparyāyane ke upādānanimittane samajyo ja nathī. ‘chhe’ pachhī
‘na hoy to...’ e prashna ja kyāthī āvyo?
[101] ‘nimitta vinā na thāy’–eno āshay shun?
upādān–nimittanī spaṣhṭatā bahār āvatān have keṭalāk loko evī bhāṣhā vāpare chhe ke– ‘nimitta bhale
kāī karatun nathī, paṇ nimitta vinā to thatun nathī ne!’ paṇ ūṇḍāṇamān to temaney nimittādhīn draṣhṭi ja paḍī chhe.
nimitta hoy chhe tene prasiddhi karavā māṭe ‘nimitta vinā na thāy’–em paṇ shāstramān kahevāmān āve chhe; parantu–
‘kārya thavānun hoy, ne nimitta na āve to na thāy’ evo teno artha nathī. devasenāchārya nayachakra pr̥u. 52–53mān
kahe chhe ke “jo ke mokṣharūpī kāryamān bhūtārthathī jāṇelo ātmā vagere upādān kāraṇ chhe, to paṇ te sahakārī
kāraṇanā vinā siddha nathī thatun; tethī sahakārī kāraṇanī prasiddhi arthe nishchay ane vyavahārano avinābhāv
sambandh batāve chhe.” āmān to, kramabaddhaparyāyamān upādānanī yogyatā vakhate te te prakāranun nimitta hoy ja chhe–
em gnān karāvyun chhe; koī agnānī, nimittane sarvathā mānato na hoy to, ‘nimitta vinā na thāy’ em kahīne
nimittanī prasiddhi karāvī chhe eṭale ke tenun gnān karāvyun chhe. parantu tethī nimitta āvyun māṭe kārya thayun ne nimitta
na hot to te paryāy na thāt’–evo teno siddhānt nathī. ‘nimitta vinā na thāy’ teno āshay eṭalo ja chhe ke
jyān jyān kārya thāy tyān te hoy chhe, na hoy em banatun nathī. shāstromān to nimittanā ne vyavahāranā anek
lakhāṇo bharyā chhe, paṇ sva–paraprakāshak gnātā jāgyā vinā tenā āshay ukelashe koṇ?
[102] shāstronā upadesh sāthe kramabaddhaparyāyanī sandhi.
kundakundāchāryadevanī āgnāthī jayasenāchāryadeve be divasamān ja ek pratiṣhṭhāpāṭhanī rachanā karī chhe, temān
pratiṣhṭhā sambandhī kriyāonun sharūātathī māṇḍīne ṭheṭh sudhīnun varṇan karyun chhe. pratimājī māṭe āvo pāṣhāṇ lāvavo,
āvī vidhithī lāvavo, āvā kārīgaro pāse pratimā ghaḍāvavī; temaj amuk vidhi māṭe māṭī levā jāy tyān